Μαρία Βασιλείου:

«Το θέατρο ‘‘μια εμπειρία που θα θυμάμαι για καιρό‘‘»

συνέντευξη στον Μάνο Παπαθεοχάρη

«ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ετυμολογικά προέρχεται από το ρήμα θεώμαι, που σημαίνει παρατηρώ με τη έννοια του νιώθω, συμπάσχω, καταλαβαίνω αυτό που είναι κρυμμένο στις ψυχές των χαρακτήρων». Η ΦΩΝΗ της ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ συνάντησε την Μαρία Βασιλείου και μιλάει για το Θέατρο και την ενασχόληση της με την υποκριτική.

Ποια αφορμή (έναυσμα) σας γέννησε την επιθυμία της υποκριτικής;
Για να είμαι ειλικρινής η τέχνη της υποκριτικής σαν ανάγκη έκφρασης άργησε να μπει στην ζωή μου για πολλούς λόγους που δεν θεωρώ σκόπιμο να αναφέρω. Αν και από μικρή ηλικία έκανα μαθήματα μουσικής, ζωγράφιζα και παρακολουθούσα θεατρικές παραστάσεις, η πρώτη φορά που σκέφτηκα αυθόρμητα τον εαυτό μου σε ρόλο ηθοποιού, ήταν στην Κινηματογραφική μεταφορά του «Άμλετ» του Σαίξπηρ με τον Μελ Γκίμπσον. Η ερμηνεία της Έλενα Μπόναμ Κάρτερ στον ρόλο της Οφηλίας ήταν τόσο συγκλονιστική για τα δικά μου δεδομένα που μου πέρασε η σκέψη της ενασχόλησης με το θέατρο, αλλά και πάλι δεν ήμουν έτοιμη.Μερικοί άνθρωποι ξέρουν από νωρίς τι θέλουν να κάνουν στην ζωή τους και είναι πολύ τυχεροί ενώ κάποιοι άλλοι το ψάχνουν. Προσωπικά ανήκω στην δεύτερη κατηγορία. Κάποια στιγμή αποφάσισα να συμμετάσχω σε μια ερασιτεχνική θεατρική ομάδα και αυτό ήταν. Γράφτηκα σε μια ιδιωτική δραματική σχολή και ξεκίνησα το ταξίδι στον κόσμο της τέχνης.

Το 2018 δημιουργήσατε την θεατρική ομάδα «Αιακίδες». Η σημερινή πραγματικότητα της θεατρικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα δεν έχει την αναμενόμενη συνέπεια. Αυτές οι μεμονωμένες απόπειρες θεατρικής παιδείας, μέσω των ερασιτεχνικών ομάδων, καλύπτουν τις ανάγκες στο νησί μας;
Όσο αφορά την θεατρική εκπαίδευση στην Ελλάδα σήμερα λειτουργούν στη χώρα μας τέσσερα πανεπιστημιακά τμήματα με αντικείμενο το Θέατρο. Πρόκειται για τα τμήματα Θεάτρου στη Θεσσαλονίκη, και των Θεατρικών Σπουδών σε Αθήνα, Πάτρα και Ναύπλιο. Επι πλέον υπάρχουν 26 δραματικές σχολές, αναγνωρισμένες από το κράτος (2 κρατικές και 24 ιδιωτικές).Στην Ελλάδα οι περισσότεροι καλλιτέχνες του θεάτρου προέρχονται από ιδιωτικές δραματικές σχολές και όχι από τα Πανεπιστημιακά τμήματα θεάτρου όπως γίνεται στην Ευρώπη. Όμως το γεγονός ότι δημιουργήθηκαν οργανικές θέσεις θεατρολόγων στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και η εισαγωγή του θεάτρου ως αυτοτελούς μαθήματος στο πρόγραμμα διδασκαλίας είναι ένα πρώτο σημαντικό θεσμικό βήμα για την ανάπτυξη της θεατρικής κουλτούρας στη νέα γενιά. Μένει να δούμε κατά πόσο αυτά τα προγράμματα θα υλοποιηθούν.
Όσο αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, υπάρχουν μεμονωμένες ερασιτεχνικές θεατρικές ομάδες μεταξύ αυτών και η δική μου που με πολύ αγάπη και προσπάθεια μετράμε τρείς παραστάσεις.Θέατρο δεν είναι μόνο το μάθημα της υποκριτικής το οποίο διδάσκω αλλά και μια σειρά άλλων μαθημάτων όπως (χορός, ορθοφωνία, ενδυματολογία, τραγούδι, κινηματογράφος, δραματουργία) τα οποία αποτελούν ξεχωριστές ειδικότητες. Είμαστε μια ερασιτεχνική ομάδα και το πρόβλημα είναι ο διαθέσιμος χρόνος του εκάστοτε μέλους.
Αυτό που προσπαθώ να κάνω είναιταεπιμέρους μαθήματα όπως αυτό του αυτοσχεδιασμού, της ανάλυσης του έργου και του ρόλου, η κινησιολογία, εκφορά του λόγου, ακόμα και το τραγούδινα γίνονται την ώρα της πρόβας και όχι ξεχωριστά όπως θα έπρεπε. Αυτός είναι και ο λόγος που οι πρόβες διαρκούν από έξι έως και οκτώ μήνες μέχρι την παράσταση κάτι που ο κόσμος ίσως να μην γνωρίζει.
Τελειώνοντας για να απαντήσω στην ερώτησή σας που αφορά την θεατρική παιδεία θα σας πω αυτό. Μετά την κατάργηση της άδειας ασκήσεως επαγγέλματος του ηθοποιού το 1981 ο καθένας μπορεί ν’ ασκήσει ελεύθερα την δραστηριότητα του ηθοποιού είτε είναι «ερασιτέχνης» είτε είναι «επαγγελματίας».
Τα συμπεράσματα δικά σας!

Ποια δυσκολία αντιμετωπίζει κανείς όταν πρέπει να περιγράψει την έννοια του θεάτρου.
Το Θέατρο ετυμολογικά προέρχεται από το ρήμα θεώμαι, που σημαίνει παρατηρώ με τη έννοια του νιώθω, συμπάσχω, καταλαβαίνω αυτό που είναι κρυμμένο στις ψυχές των χαρακτήρων.
Επομένως θέατρο είναι ο κλάδος της τέχνης που ακολουθώντας ορισμένες συμβάσεις, αναπαριστάνει ενώπιον κοινού, μια σειρά γεγονότων πραγματικών ή φανταστικών με την χρήση κυρίως του λόγου αλλά και της μουσικής και του χορού από ηθοποιούς που δρουν, με σκοπό την ψυχαγωγία και την επιμόρφωση των θεατών.
Προσωπικά αν ήθελα να περιγράψω την έννοια του θεάτρου συνοπτικά θα έλεγα ότι είναι :
«Μια εμπειρία που θα θυμάμαι για καιρό».

Η δεκαετία του 50 βρήκε το νεοελληνικό θέατρο σε ιδεολογική και ηθική κρίση. Πιστεύετε ότι κάτι ανάλογο βιώνει και τώρα;
Η ερώτησή σας δεν μπορεί να απαντηθεί σε λίγες γραμμές αλλά θα προσπαθήσω να μεταφέρω το κλίμα της εποχής πολύ συνοπτικά. Η δεκαετία του 1950 βρίσκει την Ελλάδα να μετράει τις πληγές της μετά από το τέλος του Β! Παγκοσμίου πολέμου και τον εμφύλιο σπαραγμό και το Θέατρο δεν μένει ανεπηρέαστο από τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις. Στις αρχές της δεκαετίας του ’50 το θεατρικό τοπίο παρουσιάζει µια εικόνα σχεδόν εφάμιλλη της προπολεμικής. Η πλειοψηφία του θεατρικού κόσμου βρίσκεται χωρισμένη σε δύο στρατόπεδα. Στους ηθοποιούς που ανήκουν είτε στη φιλοκυβερνητική είτε στην αριστερή παράταξη.
Παρατηρείται μία έντονη ιδεολογική πόλωση ανάμεσα σε αντίπαλους ιδεολογικά θιάσους µε αποτέλεσμα οι παραστάσεις να αντιμετωπίζονται µε πολιτικά κριτήρια, σε τέτοιο σημείο που το κοινό να επηρεάζεται από τις πολιτικές πεποιθήσεις του εκάστοτε σκηνοθέτη, συγγραφέα, ηθοποιού, θιάσου. Υπάρχει σύγχυση όσο αφορά την καλλιτεχνική αξία στην αποτίμηση ενός έργου και η ταύτιση του ήθους με την πολιτική ιδεολογία.Έχουμε συλλήψεις ηθοποιών, διαγραφές από το Εθνικό, ενώ θεατρικοί επιχειρηματίες δηλώνουν πως δεν πρόκειται να συνεργασθούν µε τους αριστερούς συναδέρφους τους. Ένα άλλο ζήτημα που αντιμετώπιζε το θέατροείναι η αύξηση της ανεργίας στον χώρο των θεατρικών επαγγελμάτων λόγω του κλεισίματος των θεάτρων και η μετατροπή τους σε κινηματογράφους, της βαριάς φορολογίας, της αύξησης της τιμής του εισιτηρίου, της οικονομικής κρίσης. Επι πλέον η λογοκρισία και η ύπαρξη ενός ανελεύθερου κλίματος είχε ως αποτέλεσμα µια σταδιακή αναδίπλωση και οπισθοδρόμηση της καλλιτεχνικής θεατρικής δημιουργίας.
Στη σημερινή εποχή έχουν αλλάξει πολλά σε σχέση με την δεκαετία του πενήντα αλλά και πολλά προβλήματα παραμένουν άλυτα. Η φτώχεια, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η οικονομική ανισότητα ακόμα και πριν την κρίση καλά κρατεί. Το πρόβλημα της ανεργίας των ηθοποιών παραμένει, με αποτέλεσμα σκηνοθέτες και ηθοποιοί να κάνουν δυο δουλειές για να επιβιώσουν, εις βάρος της τέχνης που υπηρετούν. Από την άλλη έχουμε μια έκρηξη στις θεατρικές παραγωγές. Πάνω από 1000 παραστάσεις ανεβαίνουν κάθε χρόνο, μόνο στην Αθήνα και πολλές από αυτές κατεβαίνουν με την ίδια ταχύτητα που ανεβαίνουν εξαιτίας έλλειψης κοινού. Κάποιοι παραγωγοί ρίχνουν τις τιμές των εισιτηρίων και το επάγγελμα του ηθοποιού δεν αντιμετωπίζεται ως επάγγελμα αλλά ως χόμπι. Μέσα σε όλα αυτά εμφανίζεται ένα κοινό μετέωρο που καλείται να αποφασίσει για μια παράσταση αν είναι καλή ή όχι σύμφωνα με τα σόσιαλ μίντια και τα αστεράκια.Επι πλέον η πανδημία έδειξε ότι το θέατρο είναι η πιο έκθετη μορφή τέχνης γιατί υπάρχει μόνο όταν υπάρχει ζωντανό κοινό. Ποια θα είναι λοιπόν η επόμενη μέρα για το θέατρο;
«Το θέατρο βελτιώνεται, προβληματίζεται και ωριμάζει κάτω από συνθήκες κρίσης και δοκιμασίας και αντιδρά απέναντι σε πράγματα που το απειλούν.Το θέατρο έχει μια συνταγή επιβίωσης. Πάντα επιβιώνει, ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές. Απλώς οι προκλήσεις και το μέγεθος είναι που αλλάζουν».

Κάθε θεατρική παράσταση είναι ένα ταξίδι στο βίωμα;
Κάθε ρόλος αποτελεί συνειδητή ψευδαισθητική πραγματικότητα, τόσο γι’ αυτούς που το ερμηνεύουν πάνω στη σκηνή (ηθοποιοί) , όσο και γι’ αυτούς που το προσλαμβάνουν στην πλατεία (θεατές) ως τελικοί αποδέκτες. Με άλλα λόγια οι θεατές και οι ηθοποιοί έχουν δημιουργήσει μια σύμβαση που έχουν αποδεχτεί από κοινού ότι αυτό που θα διαδραματιστεί δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα.
Ο κάθε ηθοποιός που αναλαμβάνει ένα ρόλο έχει μια πολύ δύσκολη και σημαντική δουλειά να κάνει. Πρέπει να ξεχάσει το εγώ του και να διαθέσει το σώμα του την φωνή του και την ψυχή του στην υπηρεσία του ρόλου που υποδύεται.
Η δουλειά του ηθοποιού είναι να γίνει ο ενδιάμεσος μεταξύ του θεατή και του ρόλου για να μεταδώσει το συναίσθημα την σκέψη την ψυχική κατάσταση του ρόλου στον θεατή. Αυτή είναι και όλη η γοητεία του θεάτρου. Θα δανειστώ αυτό που είπε ο Ρόμπερτ ντε Νίρο ότι «Ένα από τα ωραία με την ηθοποιία είναι ότι σου επιτρέπει να ζεις ζωές άλλων ανθρώπων χωρίς να χρειάζεται να πληρώσεις το τίμημα».
Στην περίπτωση που ο ηθοποιός έχει παρόμοιες βιωματικές εμπειρίες με τον ρόλο που υποδύεται τα πράγματα είναι κάπως πιο εύκολα για εκείνον. Το δύσκολο είναι όταν ο ρόλος που υποδύεται κάποιος είναι εντελώς ξένος και κόντρα προς τον υποκριτή. Εδώ πρέπει να επιστρατεύσουμε την φαντασία και την έρευνα πάνω στον ρόλο. Το πώς καταφέρνει ένας ηθοποιός να βιώσει τον ρόλο αυτό είναι που κάνουμε οι δάσκαλοι υποκριτικής και αυτό είναι το στοίχημα μιάς επιτυχημένης παράστασης.

Σαλαμίνια 2020. Πείτε μας δυο λόγια για την συμμετοχή της ομάδας σας σε αυτή την εκδήλωση πολιτιστικού ενδιαφέροντος.
Η περσινή χρονιά ήταν ιδιαίτερα δύσκολη λόγω της πανδημίας. Πολλές εκδηλώσεις πολιτιστικού ενδιαφέροντος ακυρώθηκαν, και δουλειά πολλών ανθρώπων δεν παρουσιάστηκε ποτέ. Το 2020 χρονιά ορόσημο για το νησί μας, λόγω της επετείου των 2500 χρόνων από την Ναυμαχία της Σαλαμίνας, μια πληθώρα εκδηλώσεων που θα έδιναν ένα άλλο χρώμα στο πολιτισμικό τοπίο του νησιού μας ακυρώθηκαν
Μετά από πρόταση του Αντιδήμαρχου Κοινωνικών Υπηρεσιών, Παιδείας και Πολιτισμού κ. Παντελή Διολέτη και σε συνεργασία με τους εικαστικούς ζωγράφους και μαρμαρογλύπτες δημιουργήσαμε ένα βίντεο αφιερωμένο στο σημαντικό αυτό γεγονός. Το βίντεο αυτό υπάρχει στο κανάλι του Δήμου στο YouTube (ενότητα 7) και όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να το δει.

Βασικός πυρήνας για το μεγαλύτερο ποσοστό της παγκόσμιας δραματουργίας είναι το θεατρικό έργο. Πόσο δύσκολο είναι η επιλογή του;
Για να είμαι ειλικρινείς η επιλογή θεατρικού έργου δεν είναι δύσκολη όσο αφορά την θεματολογία επειδή υπάρχουν πάρα πολλά θεατρικά έργα. Η δυσκολία η δική μου έγκειται στην έλλειψη αντρών από την ομάδα μου, με αποτέλεσμα να μην μπορώ να ανεβάσω κλασσικά έργα που οι αντρικοί ρόλοι είναι καθοριστικής σημασίας. Αυτή την στιγμή δυο συγγραφείς μου έχουν εμπιστευτεί τα έργα τους για να τα παρουσιάσω και αδυνατώ. Στη Σαλαμίνα νομίζω ότι υπάρχει μια μικρή προκατάληψη όσο αφορά την ενασχόληση αντρών με την τέχνη του θεάτρου που πρέπει να ξεπεραστεί.

Αγαπημένα κλασσικά έργα.
Αγαπημένα μου έργα που νομίζω πρέπει όλοι να δούμε έστω μια φορά στην ζωή μας με την έννοια της διαχρονικής αξίας είναι τα παρακάτω:
«Ορέστεια» και «Πέρσες» του Αισχύλου, «Οιδίπους Τύραννος», και «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, «Μήδεια»ες» του Ευριπίδη, «Βάτραχοι» του Αριστοφάνη, «Άμλετ» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, «Βρικόλακες» του Χένρικ Ίψεν, «Ο Θείος Βάνιας» του Αντόν Τσέχωφ,«Τ’ Αρραβωνιάσματα» του Δημήτρη Μπόγρη, «Γυάλινος Κόσμος» του Τενεσί Ουίλιαμς, «Ποιος φοβάται την Βιρτζίνια Γούλφ» Έντουαρτ Άλμπι, «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Σάμιουελ Μπέκετ. .