“Τοξικές σχέσεις”| Χειριστικοί γονείς

Τι γίνεται όταν μερικοί από εμάς αναλαμβάνουμε ρόλους στη ζωή μας για τους οποίους είτε δεν είμαστε έτοιμοι να τους φέρουμε εις πέρας είτε δεν έχουμε την κατάλληλη στήριξη για να τα καταφέρουμε; Η απάντηση είναι πολύ απλή, παίρνουμε αποφάσεις για τις οποίες δεν είμαστε σίγουροι, αλλά εκλογικεύουμε για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε. Και ναι πολύ σωστά το κατάλαβες, οι χειριστικοί γονείς δεν είναι αυτοί που αποφάσισαν να προκαθορίσουν την ζωή των παιδιών τους και να δημιουργήσουν μία σχέση υποτέλειας μαζί τους. Οι χειριστικοί γονείς είναι αυτοί που υποφέρουν από το άγχος της διαπαιδαγώγησης είτε επειδή πήραν τον ρόλο του γονέα χωρίς να είναι έτοιμοι για αυτό στην ζωή τους είτε δεν στηρίζονται από το περιβάλλον τους. Μεταφέρουν το κενό που νιώθουν στα παιδιά τους, αγνοώντας πολλές φορές τις επιπτώσεις.

Πώς αναγνωρίζουμε αυτούς που γίνονται χειριστικοί;

Όλα ξεκινούν από την θυσία. Ο χειριστικός γονέας νιώθει ότι για να μεγαλώσει το παιδί του έχει θυσιάσει κομμάτια από την ζωή του. Δημιουργούν λοιπόν στη σχέση τους με το παιδί τους μία αίσθηση υποχρέωσης. Της οφειλής από το παιδί στον γονέα, στο όνομα της θυσίας που ταυτίζεται με την αγάπη. Το παιδί οφείλει στον γονιό του να ζήσει μία ζωή όπως την έχει φανταστεί ο γονέας του, και οποιαδήποτε απόκλιση από αυτό εκλαμβάνεται ως αχαριστία, αδιαφορία και λάθος. Συχνά, σε τέτοιες αποκλίσεις ο γονιός ανταποκρίνεται με αυστηρή κριτική ή ακόμα και αδιαφορία. Δίνοντας έτσι διπλά μηνύματα στο παιδί του δυσκολεύοντας ακόμα περισσότερο την ψυχολογική ισορροπία του τελευταίου. Συχνές φράσεις που μπορούν να χρησιμοποιήσουν είναι «εσύ να είσαι καλά και άσε με εμένα» δίνοντας μία αίσθηση ότι νιώθουν προδομένοι και εγκαταλελειμμένοι, σε μία προσπάθεια να συμμορφώσουν το παιδί τους ασκώντας ψυχολογική πίεση.

Γιατί κάποιος νιώθει την ανάγκη να χειραγωγήσει το παιδί του;

Συνήθως οι χειριστικοί γονείς βιώνουν απουσία χαράς από το γάμο τους. Έχουν κακή επικοινωνία με το σύντροφο τους και καμία σημαντική ψυχολογική υποστήριξη από το ευρύτερο περιβάλλον της οικογένειας. Έτσι, επιζητούν από τα παιδιά τους να τους φροντίσουν «συναισθηματικά», να τους δώσουν την σημασία που έχουν τόσο πολύ ανάγκη. Αυτό παίρνει μορφή, με το να θέλουν να έχουν κυρίαρχο ρόλο στη ζωή του παιδιού τους, λαμβάνοντας μέρος σε αποφάσεις που το επηρεάζουν καθοριστικά. Τέτοιες είναι: η επιλογή επαγγέλματος, η εμπλοκή στη δουλειά τους, η εμπλοκή στο γάμο των παιδιών τους, η προσπάθεια να ελέγξουν τις επιθυμίες του παιδιού τους, και τις επιλογές του. Γενικότερα, ακολουθούν μία πορεία που ξεκινά με συμβουλές και αναλόγως τις συνθήκες γενικεύεται σταδιακά. Υπερβαίνουν τα όρια, στο όνομα της αγάπης και της ανησυχίας, θεωρούν ότι το ίδιο κάνουν όλοι και αν δεν το κάνουν δεν θα είναι «καλοί γονείς».

Τι επιπτώσεις όμως έχει αυτή η συμπεριφορά για τα παιδιά που γίνονται ενήλικες;

Τα παιδιά ενήλικες συνήθως στιγματίζονται από διάφορες καταστάσεις που έχουν έρθει αντιμέτωποι, στο πλαίσιο της ενοχοποίησης τους από τον γονέα. Από τα βασικά χαρακτηριστικά τους, είναι η δυσκολία τους να εμπιστευτούν τον εαυτό τους και να λάβουν σημαντικές αποφάσεις για την ζωή τους. Υποφέρουν από χαμηλή αυτοπεποίθηση. Κάθε φορά που πρέπει να πάρουν μία απόφαση κάνουν ένα βήμα πίσω και σκέφτονται «Και αν κάνω λάθος;», είναι μία λογική αντίδραση όταν έχεις περάσει τα πιο σημαντικά χρόνια της ζωής σου, που διαμορφώνουν την προσωπικότητα σου, δίπλα σε έναν άνθρωπο που σε κριτικάρει συνεχώς και νιώθεις την απόρριψη του. Συνέχεια όλων αυτών είναι και η συνεχής αναζήτηση της αποδοχής από τους άλλους. Ένα παιδί με χειριστικούς γονείς στερείται την αίσθηση ικανοποίησης. Το ειλικρινές μπράβο, ο ενθουσιασμός και η ικανοποίηση είναι αυτό που θα επιζητά σε όλες του τις σχέσεις σε φιλικό, επαγγελματικό ή συντροφικό επίπεδο. Η ανάγκη να αποδείξει στο γονιό του ότι κάνει λάθος και μπορεί να τα καταφέρει θα το ακολουθεί σε ολόκληρη την ζωή του. Αντίκτυπος αυτής της τοξικής σχέσης γονέα – παιδιού είναι και η δυσκολία του παιδιού να νιώσει οικειότητα με τον γονέα του και να έχει επικοινωνία. Ο χειριστικός γονέας πολλές φορές συμπεριφέρεται στο παιδί του σαν κάτι κατώτερο, ενοχλητικό ή ανίκανο να λάβει αποφάσεις. Αυτά τα συναισθήματα δυσκολεύουν το παιδί στο να εμπιστευτεί τον εαυτό του για να πάρει αποφάσεις ή να νιώσει οικειότητα με τον γονέα του και να έχει μία υγιή σχέση μαζί του.

Πώς να διαχειριστούμε τον χειριστικό γονιό μας;

Πολλές φορές, η αντίδραση που δημιουργεί στο παιδί του, ένας χειριστικός γονιός είναι πολύ αντίθετη από αυτό που επιθυμούσε. Έτσι, ενώ δημιουργεί μία σχέση υποχρέωσης με το παιδί του και αφενός το έχει κοντά του, πράγμα πολύ θετικό για εκείνον, το ίδιο του το παιδί είναι αυτό που εύχεται να ξεφορτωθεί το βάρος που νιώθει και να απομακρυνθεί όσο πιο σύντομα γίνεται από τον γονιό του. Ωστόσο, δημιουργείται και μία αντίστροφη δύναμη των ενοχών που έχει δημιουργήσει ο γονέας στο παιδί του. Οι πιο σημαντικές ενοχές είναι αυτές που έχει δημιουργήσει το ίδιο το παιδί στον εαυτό του και έτσι την στιγμή που εύχεται να ξεφορτωθεί το βάρος του και να προχωρήσει παρακάτω, δεν μπορεί να πάρει αποφάσεις και διστάζει γιατί δεν έχει πλέον εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Δύο λύσεις είναι αυτές που πραγματικά έχουν σημασία για να ξεπεραστεί αυτή η κατάσταση. Η πρώτη αφορά την άρνηση της βοήθειας και των έτοιμων παροχών του γονέα προς το παιδί, γιατί αυτά είναι που μεγενθύνουν την σχέση υποτέλειας και πυροδοτούν την εξάρτηση. Και το δεύτερο αφορά την πραγματική αποδοχή της κατάστασης και της σχέσης του με τον γονέα που συνοδεύεται από ένα εγκάρδιο «Ευχαριστώ» για όσα έχει μέχρι τώρα προσφέρει. Ακόμα και αν σου φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να προχωρήσεις, να σκέφτεσαι πάντα πως η ισορροπία είναι προορισμός και οι επιλογές σου το μέσο για να φτάσεις.

ΑΠΕ ΜΠΕ