ΔιαΝΕΟσις – «Τι πιστεύουν οι Ελληνες»: Φιλελεύθεροι με πολλές ανασφάλειες

Δεκτικότητα σε προοδευτικές τάσεις αλλά και μεγάλες ανησυχίες καταγράφει η έρευνα της διαΝΕΟσις «Τι πιστεύουν οι Eλληνες»

Η ελληνική κοινωνία φέρει τραύματα από διαδοχικές κρίσεις και ομολογεί κάθε λογής ανασφάλειες, την ίδια ώρα που η πίστη στην Ευρώπη έχει αποκατασταθεί στα υψηλά επίπεδα της πρώτης δεκαετίας του αιώνα και εκδηλώνεται μεγαλύτερη δεκτικότητα απέναντι σε φιλελεύθερες απόψεις. Αυτή είναι η γενική εικόνα που αποτυπώνεται στο 6ο κύμα της καθιερωμένης πλέον έρευνας της διαΝΕΟσις με τίτλο «Τι πιστεύουν οι Eλληνες», την οποία παρουσιάζει η «Κ». Πρόκειται ίσως για την εγκυρότερη έρευνα των βαθύτερων τάσεων της κοινής γνώμης, μια έρευνα χρήσιμη για τους διαμορφωτές της πολιτικής, αλλά και τους κοινωνικούς επιστήμονες.

«Κάνουμε αυτές τις έρευνες εδώ και επτά χρόνια, από τον Απρίλιο του 2015», λέει ο διευθυντής περιεχομένου της διαΝΕΟσις Θοδωρής Γεωργακόπουλος. «Από τότε η Ελλάδα έχει γίνει μια άλλη χώρα και ο κόσμος μας είναι εντελώς διαφορετικός. Οι διαδοχικές πρωτοφανείς κρίσεις και τα αλλεπάλληλα κοσμοϊστορικά γεγονότα δεν έχουν αφήσει την κοινωνία ανεπηρέαστη. Τα αποτελέσματα αποτυπώνουν αυτή τη στροφή και δείχνουν ότι ακόμα και φαινομενικά παγιωμένες, διαχρονικές αξίες του λαού μας, μέσα σε ένα περιβάλλον ανασφάλειας και ρευστότητας γίνονται κι αυτές ρευστές».

Τρεις εκθέσεις ειδικών επεξηγούν τα ευρήματα και συμφωνούν ως προς τη συσσώρευση κρίσεων. Η καθηγήτρια της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής του ΕΚΠΑ, Μαρίνα Οικονόμου, επισημαίνει ότι στην ελληνική κοινωνία η πανδημία προστέθηκε στις προϋπάρχουσες κρίσεις και αφήνει ένα «βαθύ συλλογικό ψυχικό τραύμα». Ο αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας στο ΕΚΠΑ, Παναγής Παναγιωτόπουλος, τονίζει ότι η έρευνα αποτυπώνει τη «σωρευτική σημασία πολλαπλών κρίσεων» των τελευταίων ετών. Ο Θωμάς Γεράκης, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας MARC, που πραγματοποίησε το 6ο κύμα της έρευνας, υπογραμμίζει ότι «η έρευνα έγινε σε εποχή έκρηξης της προϋπάρχουσας ανασφάλειας».

Λαοφιλής ο Μακρόν, «κατρακύλα» Πούτιν

Οι αντιευρωπαϊκοί παιάνες που σφράγισαν την προηγούμενη δεκαετία έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Οι δύο στους τρεις Ελληνες (64%) αποτιμούν θετικά τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ε.Ε. που κλείνει πλέον 42 χρόνια. Ακόμα περισσότεροι, τρεις στους τέσσερις πιστεύουν ότι πρέπει να παραμείνουμε στο ευρώ. Σχεδόν έξι στους δέκα (56,5%) θεωρούν ότι η Ε.Ε. είχε θετικό ρόλο στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Δεν θα πρέπει όμως να υποτιμηθεί η ανθεκτικότητα του αντιευρωπαϊκού μπλοκ που ακόμα και σήμερα κυμαίνεται μεταξύ 20% («να βγούμε από το ευρώ») και 28% («να αποχωρήσουμε από την Ε.Ε.»). Υπάρχει ένας σκληρός, απόρθητος πυρήνας 20%-30%, όπως αποτυπώνεται μέσα από διάφορες ερωτήσεις, που απορρίπτει τους θεσμούς και τα ήθη του δυτικού κόσμου. Ομως, η συντριπτική πλειονότητα επιθυμεί να «ανήκει στη Δύση».

Η κοινή γνώμη, ταλαιπωρημένη (και) από τις συνεχείς απειλές του Ταγίπ Ερντογάν, ψηφίζει τον Εμανουέλ Μακρόν που έχει συγκρουστεί με τον Τούρκο πρόεδρο, ως τον δημοφιλέστερο ξένο ηγέτη με 65,1%. Αν οι σημερινές γαλλικές εκλογές γίνονταν στην Ελλάδα ο Μακρόν θα κέρδιζε από τον πρώτο γύρο. Ακολουθεί σε δημοτικότητα ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι με 34,3%. Η Γαλλία αναδεικνύεται στην καλύτερη σύμμαχο της Ελλάδας με 64,9% (ακολουθούν οι ΗΠΑ με μόλις 6,7%). Οι Αμερικανοί για πρώτη φορά θεωρούνται συμπαθέστεροι των Ρώσων (49,3% έναντι 48,7%). Η δημοτικότητα του προέδρου Πούτιν έχει κατρακυλήσει στο 18,8% (που ωστόσο δεν είναι καθόλου χαμηλή αν σκεφτεί κανείς όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία). Η έννοια του «κακού» για τους Ελληνες αντιπροσωπεύεται από τους Τούρκους, τους μουσουλμάνους και τους Γερμανούς. Ισως όμως με μια μάλλον χαλαρή προσέγγιση της έννοιας «κακό».ADVERTISING

Πριν από την πανδημία και με φρέσκια κυβέρνηση είχαμε ανασφάλεια, αλλά και αρκετή αισιοδοξία. Σήμερα με το άγος της πανδημίας και κάτω από τα σύννεφα του πολέμου και του πληθωρισμού οι επτά στους δέκα, όταν αναφέρουμε ένα συναίσθημα, απαντούμε ανασφάλεια, απογοήτευση ή θυμό. Αισιοδοξία έχει μόνο ένας στους δέκα και σχεδόν πάντα αυτός ο «ένας» ανήκει στα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα.

Οι νέοι, το κράτος και η παρενόχληση

Η ανεργία και οι χαμηλές αποδοχές είναι τα δύο πιο σημαντικά προβλήματα των νέων σε όλες τις έρευνες. Μια ενδιαφέρουσα πτυχή της έρευνας αυτής, όμως, είναι η ερώτηση «τι θα θέλατε να κάνει το κράτος για εσάς;», που έθεσε σε νέους ηλικίας 17-34 ετών. Η δουλειά, οι θέσεις εργασίας, οι ευκαιρίες ήταν η απάντηση του 23,4%. Η εξασφάλιση της ευημερίας έλαβε 13,1% και η αύξηση μισθών 12,3%. Το ασφαλιστικό – συνταξιοδοτικό έλαβε μόλις 1,2%, ίσως γιατί οι 99 στους 100 νέους δεν πιστεύουν ότι θα πάρουν σύνταξη ή δεν φαντάζονται τον εαυτό τους συνταξιούχο. Γενικότερα, πάντως, η κοινωνία μοιάζει δεκτική σε τάσεις που έρχονται από την Εσπερία. Για παράδειγμα, η σεξουαλική παρενόχληση ολοένα και περισσότερο αποτυπώνεται ως πρόβλημα. Αναφέρεται ως «πολύ και αρκετά σημαντικό πρόβλημα» από το 87,8% (από 64,2% πριν από μόλις δυο χρόνια). Το κίνημα #meΤoo έφτασε στην Ελλάδα, έστω κι αν περιορίστηκε μόνο στις κατηγορίες κατά δύο προβεβλημένων ηθοποιών.

Οι προκλήσεις και οι απειλές

Οι τρεις στους δέκα θεωρούν μεγαλύτερη απειλή για το μέλλον των Ελλήνων το δημογραφικό πρόβλημα και τη μείωση του πληθυσμού, οι δύο στους δέκα τις σχέσεις με την Τουρκία και άλλοι δύο στους δέκα την οικονομική κατάσταση της χώρας. Η μετανάστευση υποχωρεί στο 9% από το 21,7% του 2019 (αφού έχει υποχωρήσει και στα δελτία ειδήσεων) και η κλιματική αλλαγή στο 6,2%. Παρ’ όλα αυτά, το 62% υποστηρίζει την απεξάρτηση της χώρας από τον λιγνίτη, ενώ οι εννιά στους δέκα τονίζουν ότι η κλιματική αλλαγή ήδη επηρεάζει ή θα επηρεάσει τη ζωή στο μέλλον. 
Η μετανάστευση, παρά την υποχώρησή της στην κλίμακα των προβλημάτων, εξακολουθεί να απασχολεί έντονα, αφού πάνω από έξι στους δέκα (64,1%) απαντούν ότι η Ελλάδα πρέπει να είναι πιο αυστηρή στην αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών. Οταν η συζήτηση στρέφεται στις απειλές για τις μελλοντικές γενιές στον πλανήτη μας, οι απαντήσεις επικεντρώνονται στους πολέμους και τις συγκρούσεις (33,2%), στις οικονομικές ανισότητες (26%) και την κλιματική αλλαγή και τη μόλυνση του περιβάλλοντος (23,1%). Η διάσταση του πολέμου ως απειλή δεν είχε εμφανιστεί φυσικά σε τόσο έντονο βαθμό πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.   

Η πανδημία ως άμεση απειλή, κυρίαρχη για δύο χρόνια, φαίνεται να έχει υποχωρήσει και να έχει αντικατασταθεί από την οικονομική ανασφάλεια και όλα όσα μπορεί να φέρει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Η μάχη των εμβολίων μάλλον έχει κερδηθεί από τους ορθολογιστές, αφού οι έξι στους δέκα (59,1%) έχουν άποψη θετική για τα συγκεκριμένα θαύματα της επιστήμης. Πάνω από δύο στους δέκα (25,5%) είναι θετικοί αλλά με επιφυλάξεις και το 13,6% τα απορρίπτει. Το τελευταίο αυτό  εύρημα μοιάζει συμβατό με ένα άλλο… μικρό «διαμάντι» της έρευνας. Ενας στους δέκα Ελληνες πιστεύει πως όταν η επιστήμη διαφωνεί με τη θρησκεία, δίκιο έχει η θρησκεία! Πότε θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα; Πάνω από το 50% πιστεύει ότι η κανονικότητα θα αργήσει. Θα έρθει το 2023 ή αργότερα.     

Γάμοι ομόφυλων ζευγαριών και θανατική ποινή

Το 51,7% θεωρεί ότι πρέπει να επιτρέπεται ο γάμος μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών. Η απάντηση στο περί δικαιωμάτων ερώτημα δείχνει και το αυξανόμενο εύρος της ψυχολογικής αποδοχής των ομόφυλων σχέσεων ως εκφράσεων κανονικότητας. Η τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια γίνεται αποδεκτή από το 38,9% (από 23,2% το 2019) και η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου από το 60,2% (από 48,1% το 2019). Η φιλελεύθερη στάση ως προς τα δικαιώματα των άλλων συνοδεύεται από κάποια σκλήρυνση σε έναν βασικό δείκτη ανθρωπιστικών αξιών, που είναι η θανατική ποινή. Το αίτημα επαναφοράς της θανατικής ποινής διαρκώς αυξάνεται τα τελευταία χρόνια και για πρώτη φορά εμφανίζεται πλειοψηφικό (51%). Φυσικά, το μέτρο απαγορεύεται εντός της Ε.Ε. Η πίστη στον Θεό υποχωρεί ελαφρώς (78,7% από 82,8% το 2019), ενώ το περίπου 17,2% της αθεΐας δεν είναι ασήμαντο. Παράλληλα, οι περισσότεροι πιστοί περιλαμβάνονται στους επτά στους δέκα (68%) που θέλουν οι ιερείς να αμείβονται από τους πόρους της Εκκλησίας.

kathimerini.gr