Ο ΠΥΡΓΟΣ ΠΟΥ ΘΑΝΑΤΩΘΗΚΕ Ο ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗ

Περπατώντας στις όχθες του ποταμού Σάβα στο σημείο που εκβάλλει στον Δούναβη, εντοπίσαμε τον τόπο μαρτυρίου του Έλληνα διαννούμενου, συγγραφέα, στοχαστή και επαναστάτη, Ρήγα Βελεστιλνή. Ο πύργος Νεμπόισα, χτισμένος για την άμυνα της πόλης, αναχαίτιζε επί δεκαετίες με επιτυχία τις οθωμανικές εισβολές προς το κέντρο της Ευρώπης. Στα τέλη του 18ου αιώνα ο πύργος μετατράπηκε σε τόπο σκληρών μαρτυρίων για τους αγωνιστές που μάχονταν για την απελευθέρωση των λαω΄ν των Βαλκανίων από την μακρόχρονη οθωμανική κυριαρχία.

Ο Ρήγας, γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας και πέθανε μαρτυρικά για το πνευματικό, επαναστατικό του έργο, μαζί με τους συντρόφους του, το 1798 αποτελώντας, πρόδρομο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και του νεοελληνικού διαφωτισμού.

Ανήσυχο πνεύμα από μικρό παιδί, διψούσε για μάθηση, οπότε οι γονείς του, τον έστειλαν στην Ζαγορά και στα Αμπελάκια Θεσσαλίας για να συνεχίσει την εκπαίδευσή του. Γυρνώντας έγινε δάσκαλος σ’ ένα χωριό του Πηλίου. Είκοσι χρόνων σκότωσε έναν Τούρκο για την δεσποτική συμπεριφορά του και κατέφυγε στο Λιτόχωρο του Ολύμπου όπου κατατάχθηκε στους αρματωλούς. Αμέσως ταξίδεψε για το Άγιο Όρος στην Μονή Βατοπεδίου και αφιερώθηκε στην μελέτη. Ο επόμενος προορισμός του είναι η Κωνσταντινούπολη όπου συνέχισε τις σπουδές του και γνώρισε τον Αλέξανδρο Υψηλάντη για τον οποίο εργάστηκε ως γραμματέας εν έτη 1785, όντας σχεδόν τριάντα χρόνων. Το 1786 μετακινήθηκε στην Βλαχία όπου εργάστηκε ως διαχειριστής, έμπορος και γραμματικός για την αριστοκρατική οικογένεια Μπρανγκοβεάνου.

Το 1790, στη Βιέννη διατέλεσε γραμματικός του βαρώνου de Langenfeld Χριστόδουλου Κιρλιάνου, όπου εξέδωσε τα πρώτα του βιβλία: “Σχολείον των Ντελικάτων Εραστών” και “Φυσικής Απάνθισμα“. Το 1796 στη Βιέννη, εκδίδει την “Επιπεδογραφία της Κωνσταντινούπολης” και τον “Θούριο” και ολοκληρώνει την “Μεγάλη Χάρτα της Ελλάδος, Νέα Ανάχαρσις και Ηθικός Τρίπους“. Τυπώνει παράνομα την “Νέα Πολιτική Διοίκηση” και τον “Θούριο” και μετακινείται στην Τεργέστη με προορισμό την Ελλάδα. Το έργο του γίνεται ευρέως γνωστό και αρχίζει να αποκτά φανατικούς υποστηρικτές. Ο Ρήγας και οι σύντροφοί του, ένας κύκλος λόγιων επιστημόνων και εμπόρων, αποτελεί σοβαρό πρόβλημα πλέον για την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Μετά από προδοσία συλλαμβάνεται από Αυστριακούς στην Βιέννη και παραδίδεται στις οθωμανικές αρχές. Με συνοπτικές διαδικασίες και μετά από βάναυσο βασανισμό στραγγαλίζεται και το άψυχο σώμα του ρίπτεται στο Δούναβη, στις 24 Ιουνίου του 1798.

Επηρεασμένος βαθιά από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό επιθυμούσε μέσα από τα έργα του οι Έλληνες να έρθουν σε επαφή, με τις “νέες ιδέες” που πλέον επικρατούσαν στην Ευρώπη ώστε να συσπειρωθούν και να παρακινηθούν σε κοινωνική και πολιτική εξέγερση στα πρότυπα της Γαλλικής Επανάστασης, απελευθέρωση από τις οθωμανικές δυνάμεις και δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους στην χερσόνησο των Βαλκανίων. Για το λόγο αυτό μετέφραζε -ως πολύγλωσσος, μιλούσε πέντε διαφορετικές γλώσσες- ακατάπαυστα βιβλία στην απλή δημοτική γλώσσα.

Ο “Θούριος” και η “Χάρτα” είναι τα έργα του, που σημάδεψαν το ελληνικό επαναστατικό πνεύμα καθώς επρόκειτο για δύο έργα που διέδωσαν το όραμα της απελευθέρωσης, αποτυπώνοντας την έννοια της ελευθερίας με έναν πολύ σύγχρονο τρόπο για την εποχή που δημιουργήθηκαν από τον Ρήγα. Αυτός ήταν και ο λόγος που όταν έγινε η σύλληψη του, ο Σουλτάνος φοβούμενος ότι η εκδίκαση του Ρήγα θα οδηγούσε σε εξέγερση των Βαλκανίων, έδωσε εντολή θανάτωσής του, χωρίς δίκη. Ωστόσο ο σωματικός θάνατος είναι κάτι που δεν μπορούσε να αλλοιώσει, εξαφανίσει ούτε να “καθηλώσει” το πνευματικό του έργο.

Στον Ρήγα είναι αφιερωμένος ο πρώτος όροφος. Εκεί παρουσιάζονται η ζωή, οι ιδέες και το έργο του Ρήγα.

Με βίντεο-προβολή, γίνεται εισαγωγή στο θέμα «Ρήγας Βελεστινλής». Σε χρονολόγιο παρουσιάζεται η ζωή του Ρήγα και τα κύρια ιστορικά γεγονότα σε ευρωπαϊκό επίπεδο (1669-1821), ενώ σε τρεις διαδραστικούς πληροφοριακούς σταθμούς εμφανίζονται οι θεματικές « Ρήγας. Από το Βελεστίνο στη Βλαχιά», «Το Όραμα του Ρήγα» και «Πνευματική κληρονομιά του Ρήγα».

Επίσης, γίνεται βιντεοπροβολή της «Χάρτας του Ρήγα», καθώς και άλλων πληροφοριών σχετικά με το όραμά του, ενώ σε τρισδιάστατη απεικόνιση εμφανίζεται η μορφή του.

zvoura.gr