Σαν σήμερα, 02 Νοεμβρίου 1982: Η πρώτη εφαρμογή του Δακτυλίου στην Αθήνα – «Η πρώτη Κυριακή μιας καινούργιας ζωής»

Ένα μέτρο για τον περιορισμό της κυκλοφορίας και την αντιμετώπιση του νέφους που σηματοδότησε νέα εποχή για την πόλη

Σαν σήμερα, στις 2 Νοεμβρίου 1982, η Αθήνα υιοθέτησε για πρώτη φορά τον Δακτύλιο, ένα μέτρο που στόχευε στη μείωση της κυκλοφορίας και την καταπολέμηση της έντονης ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η ιδέα της εφαρμογής δακτυλίων γύρω από τα αστικά κέντρα δεν ήταν πρωτόγνωρη στην Ευρώπη. Πόλεις όπως η Ρώμη, το Παρίσι, η Κοπεγχάγη και η Γάνδη είχαν ήδη υιοθετήσει ανάλογα συστήματα, περιορίζοντας την κίνηση στις κεντρικές περιοχές και ενισχύοντας την ήπια μετακίνηση.

Εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Αθήνα ο δακτύλιος

Η Αθήνα της δεκαετίας του 1980 αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα νέφους από τις εξατμίσεις των αυξανόμενων αυτοκινήτων. Οι πολίτες προσέφευγαν στα νοσοκομεία λόγω αναπνευστικών προβλημάτων και οι διαδηλώσεις κατά της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ήταν συχνές. Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, με πράξη του υπουργικού συμβουλίου, καθιέρωσε τον Δακτύλιο «για λόγους κυκλοφοριακής αποσυμφόρησης και προστασίας της δημόσιας υγείας». Η πρώτη εφαρμογή του Δακτυλίου βασίστηκε σε προηγούμενες πιλοτικές προσπάθειες, όπως η εκ περιτροπής κυκλοφορία του 1979, που είχε στόχο τη μείωση της κυκλοφορίας τα Σαββατοκύριακα λόγω της πετρελαϊκής κρίσης. Τότε, το μέτρο δεν είχε καθαρά περιβαλλοντικό χαρακτήρα, αλλά περισσότερο οικονομικό και κυκλοφοριακό.

Η αρχική αντίδραση των Αθηναίων ήταν ανάμεικτη. Από τη μία, υπήρξε θερμή υποδοχή από τους πολίτες και τους προοδευτικούς κύκλους, οι οποίοι έβλεπαν στον Δακτύλιο έναν τρόπο βελτίωσης της ποιότητας του αέρα και μεγαλύτερης ηρεμίας στο κέντρο της πόλης. Από την άλλη, καταστηματάρχες και εργαζόμενοι στο κέντρο δυσκολεύονταν με την εφαρμογή των περιορισμών και οι οικονομικές απώλειες ήταν άμεσες.

Ο αρχικός Δακτύλιος κάλυπτε το κέντρο της Αθήνας, από την Αλεξάνδρας και τη Μεσογείων μέχρι τη Συγγρού, την Πειραιώς και την Πατησίων, μια περιοχή περίπου 9,2 χιλιομέτρων. Αργότερα προστέθηκε ένας μεγαλύτερος δακτύλιος για έκτακτες περιπτώσεις αυξημένων ρύπων. Το 2012 εισήχθη ο Πράσινος Δακτύλιος, δίνοντας προνόμια σε τεχνολογικά εξελιγμένα οχήματα χαμηλών εκπομπών, ενώ η πανδημία ανέστειλε προσωρινά την εφαρμογή του μέτρου.

Παρά τις προθέσεις του, ο Δακτύλιος αντιμετωπίζει κριτική για περιορισμένη αποτελεσματικότητα. Από τη δεκαετία του ’80 μέχρι σήμερα, η κυκλοφορία στην Αττική αυξήθηκε δραματικά, από περίπου 430.000 οχήματα σε περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια. Η έλλειψη ολοκληρωμένου σχεδίου αστικών μεταφορών και επαρκών χώρων στάθμευσης συνέβαλε ώστε ο Δακτύλιος να παραμένει περισσότερο θεσμικό εργαλείο παρά ουσιαστική λύση για το κυκλοφοριακό και το νέφος στην πρωτεύουσα.

athensmagazine.gr