Μόρφωση και Παιδεία

Δύο έννοιες διαφορετικές

της Εύας Κοτσίκου

ΠΟΛΛΕΣ φορές συγχέουμε δύο τελείως διαφορετικές έννοιες. Την μόρφωση με την παιδεία. Λανθασμένα θεωρούμε κάθε άνθρωπο που έχει λάβει βραβεία ή επαίνους, πτυχία ή διακρίσεις άνθρωπο με αγωγή, πράγμα που δεν ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις ανθρώπων με ακαδημαϊκές γνώσεις.
Παρατηρούμε γύρω μας εξέχουσες προσωπικότητες που όμως πολλές από αυτές στερούνται ευγενείας ή ταπεινότητας, που κατακλύζονται από έπαρση και έχουν την τάση να υποτιμούν κάποιον που δεν ανήκει στο δικό τους ακαδημαϊκό επίπεδο.

Από την άλλη πλευρά κάποιες φορές στη ζωή μας θα συναναστραφούμε με άτομα αξιοσέβαστα, που θα τηρούν σιγή ιχθύος όταν δεν έχουν τεκμηριωμένη άποψη για κάποιο θέμα ή δεν είναι γνώστες αυτού διότι έχουν την πεποίθηση ότι η ημιμάθεια είναι χειρότερη της αμάθειας, που θα έχουν την ευγένεια για οδηγό στην επικοινωνία τους με τους άλλους, που θα τιθασεύουν τα αρνητικά τους αισθήματα και θα λειτουργούν με γνώμονα τη λογική και που -παραδόξως- δεν θα έχουν στο ενεργητικό τους κάποια βαρυσήμαντη διάκριση.

Όπως είχε υποστηρίξει και ο φιλόσοφος Σωκράτης «Η μόρφωση είναι θέμα συμπεριφοράς». Ο έχων μόρφωση, λοιπόν, δεν έχει λάβει, απαραίτητα, παιδεία. Ένας άλλος παραλληλισμός που έχει κάνει ο Σωκράτης είναι αυτός: «Τους άδειους ασκούς τους φουσκώνει ο αέρας και τα άδεια κεφάλια η έπαρση». Όση γνώση οπότε και να κατέχει ένα μυαλό όταν διακατέχεται από έπαρση θα είναι άδειο.

Δαιμονοποιούμε οπότε την μόρφωση; Σε καμία περίπτωση. Η μόρφωση διευρύνει τους ορίζοντές μας, δημιουργεί ευκαιρίες, γεννά προϋποθέσεις για μια καλύτερη ζωή, γυμνάζει το μυαλό μας και απογειώνει έναν καλό χαρακτήρα. Τι δεν κάνει η μόρφωση; Δεν αντικαθιστά επουδενί την παιδεία. Η παιδεία είναι η κληρονομιά που έχουμε λάβει από τους γονείς και ενίοτε από τους δασκάλους μας από πολύ μικρή ηλικία. Είναι η εκμάθηση καλών τρόπων, ο σεβασμός προς όλα τα έμψυχα όντα πάνω στη γη και το περιβάλλον, η τιθάσευση των άγριων ενστίκτων μας και η διατήρηση των αξιών μας.

Ιδανικά, οι δύο αυτές έννοιες θα έπρεπε να είναι η συνέχεια η μία της άλλης. Να υφίστανται ως αλληλένδετες. Σε έναν κόσμο που άνθρωποι με παιδεία θα καλλιεργούσαν τα ταλέντα και τις αρετές τους, θα εκπαιδεύονταν και θα σπούδαζαν θα κυριαρχούσε η ομορφιά. Επειδή όμως κάτι τέτοιο είναι αδύνατον να συμβεί στο έπακρο, ας διατηρηθεί η ανθρωπιά, η ευγένεια και η αξιοπρέπεια. Η εγκράτεια και η διατήρηση χαμηλών τόνων.

Τίποτα κραυγαλέο δεν είναι όμορφο. Τίποτα το οποίο επιδεικνύεται δεν παίρνει περισσότερη αξία από όση ήδη έχει. Η υιοθέτηση του τακτ και του στυλ συνεισφέρει στην καλαισθησία όσον αφορά τον πίνακα του κόσμου. Ας συμμετέχουμε όλοι λοιπόν στη δημιουργία αυτού του πίνακα δίνοντας τα καλύτερα κομμάτια του εαυτού μας.