Ιδέ ο άνθρωπος του Καραβάτζιο και του Νίτσε και η σημερινή εποχή

Γράφει ο Λουκάς Αναγνωστόπουλος

Ecce homo αναφώνησε ο Πόντιος Πλάτος όταν παρουσίασε στον λαό τον Ιησού με ακάνθινο στεφάνι και ρωμαϊκό στρατιωτικό πορφυρό χιτώνα. Ιδέ ο άνθρωπος. Ο μέγιστος ζωγράφος Καραβάτζιο, ο δύστροπος, εριστικός, αντιφατικός, ανατρεπτικός Ιταλός είχε τη συνήθεια για τις θρησκευτικές εικόνες της εποχής να απεικονίζει τους Αγίους ως καθημερινούς. Είχε καταλάβει ότι η αγιοσύνη ή η παλιανθρωπιά δεν ήταν θεϊκά δοσμένη αλλά πηγάζει από τον εσωτερικό κόσμο, τον εσωτερικό αγώνα. Τα σκοτάδια της ψυχής και των πινάκων του γίνονταν φως που έλουζε το μεγαλείο των ηρώων του μέσα από τον καθρέπτη καθημερνών σκηνών. Ο πίνακας είναι του 1605. Τα σκοτάδια του Πιλάτου και του βασανιστή σε σχέση με το φως που αποπνέει ο βασανισμένος Χριστός. Συγκλονιστική αντίθεση. Ιδέ ο άνθρωπος θα αναφωνήσει ο μέγας φωτεινός Νίτσε μέσα από τα σκοτάδια πνεύματος και ψυχής που τον τύλιγαν επικίνδυνα. Το τελευταίο έργο του το 1889. Ασχολείται με την ηθική, τον Χριστιανισμό, την αρρώστια, τις συνθήκες ανάπτυξης της προσωπικότητας. “Δική μου δουλειά είναι το γκρέμισμα των ειδώλων”. Δε χαρίστηκε στους ανθρώπους, όπως δε χαρίστηκε στον εαυτό του. Δεν υπάρχει εύκολος δρόμος να εξυψωθεί ατομικά ο άνθρωπος και συλλογικά ή οικουμένη. Θα βασανιστείς αλλά να ξέρεις γιατί το κάνεις. Γιατί αγαπάς τη ζωή και τους ανθρώπους. Φτάνουμε στο σήμερα. Ιδέ τα λεφτά, η εξουσία, η δύναμη, η εικόνα. Ο άνθρωπος υπηρέτης αυτών, ο πλανήτης η αγελάδα που αρμέγουμε για να τα ταΐσουμε. Η απάντηση είναι μια, αν θέλουμε να έχουμε μέλλον. Ιδέ ο άνθρωπος. Αλλά ποιος άνθρωπος; αυτή είναι μια μεγάλη κουβέντα, που θα ανοίξει έτσι και αλλιώς. Τα σέβη μου.