ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΟΥΣΣΗΣ

Ο άνθρωπος πίσω από την προτομή
του μακαριστού Ιγνάτιου
που συγκίνησε όλη τη Σαλαμίνα

ΕΙΝΑΙ ιδιαίτερη τιμή και χαρά για τη «ΦΩΝΗ της ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ»να φιλοξενεί τον Γιώργο Ρούσση, το πολύ γνωστό γλύπτη και διακοσμητή, που η Σαλαμίνα γνώρισε πρόσφατα με δύο υπέροχα έργα του. Τη προτομή του μακαριστού Μητροπολίτου Ιγνατίου στις 11 Αυγούστου, στα αποκαλυπτήρια του οποίου έργου, η συγκίνηση ήταν διάχυτη ανάμεσα στους κάτοικους του νησιού και το χειροκρότημα πηγαίο και το κράνος του Μιλτιάδη, έργο με το οποίο συμμετείχε στην ομαδική εικαστική έκθεση με θέμα «η Ναυμαχία της Σαλαμινας» που έλαβε χώρα στην αίθουσα Δ.Μπόγρη του Δημαρχιακού Μεγάρου. Μιλάει για τον ίδιο και την τέχνη του στην Άννα Χατζημιχάλη

Α.Χ. Θα ήθελα να μου πείτε,ποιο ήταν το έναυσμα,ποιος ο πρώτος σπόρος από τον οποίο ξεκίνησε η πορεία σας και η κατεύθυνση σας στη κορυφαία αυτή μορφή Τέχνης, τη Γλυπτική;
Γ.Ρ. Γυρνώντας πίσω στο παρελθόν γιατί μόνο έτσι μπορούμε να ψάξουμε, αν έχουμε στοιχεία καλλιτεχνικά, τα οποία αργότερα εξελίσσονται ανάλογα, γιατί υποστηρίζω ότι όλοι οι άνθρωποι είναι καλλιτέχνες. Δεν υπάρχει κανένας άνθρωπος που να μην έχει το εκτονωτικό σημείο στη ψυχή του. Οι τέχνες, εν γένει λειτουργούν στον άνθρωπο σαν διέξοδο και εκτόνωση των συμπιεσμένων συναισθημάτων του και λύση των εκάστοτε προβλημάτων. Από πολύ μικρός-γύρω στα δύο μου χρόνια, μου άρεσε να βάζω τα χέρια μου μέσα στις γλάστρες και να πιέζω με τα μικρά μου δάκτυλα το χώμα, που με την υγρασία του γινόταν σαν πηλός. Η μητέρα μου παρατηρώντας την ικανοποίηση και τη χαρά, ζωγραφισμένη στο πρόσωπο μου, από αυτή την αίσθηση, όχι μόνο δεν με μάλωνε αλλά μου είπε το εξής.. «χώμα να πιάνεις και μάλαμα να γίνεται». Μια ευχή από τότε που με ακολουθεί μέχρι σήμερα. Είναι σημαντικό αυτό, σαν ευχή των γονιών αλλά και σαν τρόπος ζωής. Να μπορείς να πιάσεις ένα απλό πραγματάκι ,το χώμα κάτω από τα παπούτσια σου , αυτό το χώμα το απλό και ξαφνικά να γίνεται ένα διαμάντι! Να παίρνει μορφή,ζωή, να αλλάζει κόσμους, να ευχαριστεί ανθρώπους, εσένα τον ίδιο πάνω απ΄ όλα.

Α.Χ. Η επιλογή των σπουδών σας είχε σχέση με τη κλίση σας αυτή;
Γ.Ρ. Ναι, η επιλογή ήταν προσωπική μου και παρεμφερής με ότι αγαπούσα. Ήθελανα μάθω κάτι παραπάνω και να έχω κάποια βασικά στοιχεία.Συνέχισα με τη σχολή μου την Καλών Τεχνών και Διακοσμητών. Φυσικά, ένα χαρτί πάντα βοηθάει, ιδιαίτερα στο κόσμο μας. Είναι σαν μια καταξίωση. Πιστεύω όμως ότι το ταλέντο, όταν το έχει κάποιος, είναι το βασικό. Αν φανταστούμε μια γλάστρα μ΄ ένα λουλούδι που υπάρχει από μόνη της, η σχολή είναι το νερό που την ποτίζει .Η σχολή βοηθάει και αναδεικνύει το ταλέντο, στον άνθρωπο όμως που το έχει. Μπορεί η σχολή να βοηθά και κάποιον αδαή με τη τέχνη, αλλά σίγουρα δεν έχει το ίδιο αποτέλεσμα με κάποιον άνθρωποπου το έχει έμφυτο.

Α.Χ. Η επιλογή των θεμάτων των έργων σας, με ποιό κριτήριο ή ερέθισμα, γίνεται;
Γ.Ρ. Το κριτήριο μου είναι ανθρωποκεντρικό. Δηλαδή, μου αρέσει η οικογένεια, τα παιδιά,η αγάπη, το συναίσθημα των ανθρώπων. Μού αρέσει η Ιστορία και η δημιουργία ηρώων, ανθρώπων οι οποίοι έδωσαν τον εαυτό τους για να είμαστε εμείς αυτή τη στιγμή και να μιλάμε για Ελλάδα. Η αρχαία Ελληνική Ιστορία ιδιαίτερα, η οποία είναι και η βάση μας, η Μινωική εποχή. Όλες οι εποχές, βέβαια, Βυζάντιο, ήρωες του ΄21, άνθρωποι που αγωνίστηκαν, που αγάπησαν, που έδωσαν τη ζωή τους γι αυτό . Γενικά, ότι έχει σχέση με συναίσθημα. Το κυρίαρχο στοιχείο επιλογής μου είναι το ανθρώπινο συναίσθημα!

Α.Χ. Ποια συναισθήματα, λοιπόν, σας διέπουν συνήθως κατά τη δημιουργία ενός έργου σας; πχ. ανυπομονησία για την ολοκλήρωση, ανησυχία για το αποτέλεσμα, πληρότητα κατά την εκτέλεση του, ικανοποίηση;
Γ.Ρ. Είναι διαφορετικά τα πράγματα εδώ.Όταν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο, δηλαδή παραγγελία μία προτομή, κάποιου συγκεκριμένου προσώπου. Εκεί υπάρχει η «μάχη» του εύπλαστου υλικού, με τα εργαλεία- χέρια μου, με το μυαλό, και τη φωτογράφιση. Από τη ζύμωση όλων αυτών, πρέπει να επέλθει ένα επιθυμητό αποτέλεσμα που θα συγκινήσει και θα αγγίξει τα οικεία πρόσωπα η το συγκεκριμένο άτομο της παραγγελίας. Κάποια αγωνία είναι το χαρακτηριστικό εδώ, μιας και όλα είναι σαν μια αρένα μάχης ,μα σαν νικήσεις η ικανοποίηση είναι το έπαθλο.
Με το ελεύθερο σχέδιο είναι διαφορετικά. Εκεί, αισθάνεσαι ελεύθερος, υπάρχει μια άλλη ιδιαίτερη συγκίνηση που βγαίνει από μέσα σου. Είναι κάτι που δημιουργείς εσύ. Είναι κομμάτι του εαυτού σου!

Α.Χ. Στα αποκαλυπτήρια της προτομής του μακαριστού Ιγνατίου, παρατήρησα ότι ήσασταν ιδιαίτερα συγκινημένος. Μιλήστε μας σχετικά.
Γ.Ρ. Καταρχάς η Τέχνη έχει κάποια μυστήρια πράγματα.Τα οποία μυστήρια, πρέπει να έχεις γίνει «ασκητής της τέχνης» για να τα κατανοήσεις. Έχωφιλοτεχνήσει γύρω στις 80 προτομές πανελλαδικά και έχω βιώσει το εξής. Προτομές ανθρώπων ενάρετων, δοτικών, ανθρώπων που είχαν προσφέρει, που είχαν ίσως αγαπήσει παραπάνω, που είχαν αφήσει έργο στη γη, τελείωναν με μεγάλη ευκολία, σχεδόν με τρόπο που παραξένευε και μένα τον ίδιο! Η Τέχνη είναι μυστήριο, δεν είναι κανόνας.

Α.Χ. Το 2020 είναι η χρονιά που συμπληρώνονται 25 αιώνες από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας και δέκα χρόνια παραπάνω από τη Μάχη του Μαραθώνα. Μιλήστε μας για το έργο σας «Η περικεφαλαία του Μιλτιάδη» καθώς και για την υπόλοιπη συλλογή σας.
Γ.Ρ. Όταν ήρθε το Δ.Ν.Τ. [Διεθνές Νομισματικό Ταμείο] και μας συμπύκνωσε οικονομικά, χάθηκαν περιουσίες. Ακόμη μας είχε κάνει να χάνουμεκαι τη πρoσωπικότητα μας και να μειώνονται οι αξίες μας σαν Έλληνες στο εξωτερικό. Τότε και εγώ, σαν καλλιτέχνης, ζουπήχτηκα σα φρούτο και έβγαλα χυμό από το γεγονός,αυτό! Και τι εννοώ… Είπα στον εαυτό μου …Δεν μπορεί τα ξένα μουσεία, να έχουν τα ελληνικά κράνη και να μην τα έχει η Ελλάδα! Στα μουσεία τα δικά μας αυτή τη στιγμή, μπορείτε να δείτε 1-2 στο αρχαιολογικό μουσείο, 3-4 στο μουσείο της Ολυμπίας, 5-6 κλπ και μιλάω για σειρά κρανών τύπου κορινθιακού α/β . Όμως, όλη αυτή η συλλογή από το πρώτο μέχρι το 26 που έχει φτάσει- σε μένα – σειρά αρχαίων ελληνικών κρανών, δεν υπήρχε πουθενά πρίν.Έτσι το μελέτησα, αφιέρωσα πέντε χρόνια από τη ζωή μου και κατάφερα να συγκεντρώσω όλη αυτή τη συλλογή. Με μεγάλο κόπο, πολλά έξοδα, σε εποχές δύσκολε, με στεναχώρια, δυσκολία στην εύρεση των στοιχείων, με επικοινωνία στο εξωτερικό, με μουσεία, με ιδιωτικούς φορείς, για να μπορέσω να βρω τη συνέχεια, αυτού του ελληνικού κράνους. Μελέτες σε αρχαιολογικά ,σε γερμανικά ινστιτούτα, τι να πω. Πέντε ολόκληρα χρόνια με στεναχώρια, κλάματα. Ο καλλιτέχνης , το έχει κι αυτό…Γιατί;
Το αρχαίο ελληνικό κράνος δεν ήταν ένα απλό αντικείμενο που το έβαζες στο κεφάλι σου.Ήταν ένα χρηστικό αντικείμενο, το οποίο σε προστάτευε. Οι αρχαίοι Έλληνες,όμως δεν κάνανε κάτι για το οποίο είχαν μόνο έναν λόγο. Είχανε πολλούς λόγους.
Το κράνος των αρχαίων Ελλήνων, έπρεπε να πληροί τρείς ιδιαίτερες ιδιότητες.

1ον. Να ήταν ελαφρύ, για να μπορεί ο οπλίτης να κάνει μια μακρινή πορεία χωρίς να έχει πρόβλημα στο κεφάλι του.
2ον. Να είναι ελαστικό, για να μπορεί να ανοίγει ,να μπαίνει και να κλείνει.
3ον. Έπρεπε να είναι όμορφο.

Η μεγαλύτερη σημασία των αρχαίων Ελλήνων, πέρα από τη χρηστικότητα, δινόταν εκεί. Ακόμα και στις αιχμές των δοράτων, των ακοντίων, των βελών, καίτοι στην ουσία όπλα, υπάρχει πάνω τους καλλωπισμός, υπάρχει τέχνη.
Το ίδιο συμβαίνει και με τα κράνη.
Αυτά τα κράνη είχαν ενσωματωμένη πάνω τους μία φανταστική τεχνολογία, που ακόμα και σήμερα είναι δύσκολο να καταφέρουμε το χύτευματους, το κράμα του μετάλλου τους. Αυτό ήταν κάτι που με επηρέασε,ιδιαίτερα το βάρος, να φτιάξω ένα κράνοςμε το ντιζάιν του τύπου κορινθιακού και μου έβγαινε τρία – τέσσερα κιλά. Το θεώρησα επίτευγμα αλλά με τρία κιλά κράνος επάνω στο κεφάλι για να προχωρήσεις θα πάθεις αυχενικό. Το σημείο αυτό με παίδεψε αρκετά. Κατάφεραόμως μετά από χρόνια να κάνω το κράνος και επτακόσια γραμμάριακαι ένα κιλό και ένα κιλό, διακόσια γραμμάρια. Τα κράνη των αρχαίων Ελλήνων ήταν περίπου ένα κιλό με χίλια τριακόσια γραμμάρια. Αυτό ήταν το σωστό τους βάρος με επένδυση από δέρμα μέσα και φοριόταν πάνω από σκούφο.
Αυτή,η τεχνολογία ήταν αποκλειστικά δική μας και μοναδική στο κόσμο. Όταν ήρθαν οι Ρωμαίοι εδώ, οι Έλληνες δεν παραδώσανε τη τέχνη αυτή. Οι Ρωμαίοι είχαν κράνη σύνθετα, φτιαγμένα κομμάτι – κομμάτι και καρφωμένα με πριτσίνια. Όπως ήταν φυσικό δεν είχαν την αντοχή των δικών μας, πού ήταν όλο χυτό και μονοκόμματο. Ένα μονοκόμματο αντικείμενο έχει σαφέστατα άλλη αντοχή.
Η συλλογή, αυτή εκτιμήθηκεδεόντως και βρίσκεται στο Ελληνικό Μουσείο της Μελβούρνης.

Α.Χ. Ξεχωρίζετε κάποιο από τα έργα σας και γιατί;
Γ.Ρ. Όχι, δεν ξεχωρίζω. Στο τέλος κάθε έργου, λέω μέσα μου ότι μπορώ και για κάτι καλύτερο. Δεν επαναπαύομαι. Παρόλα τα εύσημα που εισπράττω, θεωρώ ότι τέλειο δεν υπάρχει και ο καλλιτέχνης πρέπει να προσπαθεί πάντα, να εξελίσσεται, να προχωρά.

Α.Χ. Πόσο η φαντασία σας παίζει ρόλο στο ελεύθερο σχέδιο της γλυπτικής;
Γ.Ρ.. Φτάνει στο σημείο της «τρέλας» [γέλιο] δηλαδή μπορώ να πω δεν υπάρχει τέλος.

Α.Χ. Συμβαίνει η έκφραση μιας εσωτερικής ανάγκης η ακόμη και κάποιων προσωπικών βιωμάτων να σας οδηγήσουν στη δημιουργία ενός γλυπτού;
Γ.Ρ. Ο καλλιτέχνης είναι ένα σφουγγάρι, είναι απορροφητήρας πραγμάτων, μυρωδιάς, γεύσεων, λόγων, φωνής, αισθητικής, έργου κ.τ.λ. Και πάνω απ΄ όλα είναι άνθρωπος. Όλα αυτά συνθέτουν, λοιπόν, το συναίσθημα και σαφώς την ανάγκη της έκφρασης του, της εκτόνωσης μέσα από την τέχνη όπως έχω προαναφέρει.

Α.Χ. Μιλήστε μας για τον εξαιρετικό ανδριάντα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στον αύλειο χώρο της Αγίας Τριάδος, στο Πειραιά.
Γ.Ρ. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος είναι σύμβολο. Ο Παλαιολόγος είναι ένα έργο του αείμνηστου δασκάλου μου και πατέρα της γλυπτικής τέχνης, Σπυρίδωνα Γογγάκηπ πού το έκανε πριν είκοσι χρόνια. Γίνεται και αναφορά του ονόματος του επάνω στο έργο. Από ‘κεί και πέρα, σαν βοηθός και μαθητής του, ανάπλασα τα καλούπια και συνέχισα τη πορεία του, επειδή το έργο είναι μνημειακό και δεν μπορεί να μείνει σ΄ ένα χώρο. Πρέπει να μπει σε διάφορες πόλεις, πλατείες για να εμψυχώνει, διότι ο Παλαιολόγος είναι ο Λεωνίδας του Βυζαντίου. Είναι ένα έργο που μας τιμά όλους και μένα προσωπικά.

Α.Χ. Τώρα θα σας πάω αλλού .Τι είναι η Εταιρία ARTY ON, της οποίας προεδρεύετε και ποιος ο σκοπός της;
Γ.Ρ. Πρόκειται για μια εταιρεία που ιδρύθηκε από μένα, με σκοπό να προάγει Ελληνικό Πολιτισμό, αλλά ταυτόχρονα και να τον προστατεύει . Είναι εταιρεία διάδοσης και προστασίας του σε μέρη που υπάρχει Ελληνισμός . Παράδειγμα στη Γερμανία, τη στιγμή που θα γίνει κάποια πολιτιστική εκδήλωση για τους Έλληνες – Εβδομάδα Ελληνισμού, ας πούμε, η ARTY ON μπορεί να πλαισιώσει με θεατρικά, εικαστικά, μουσική, ελληνική διατροφή και οινοποσία και γενικά με κάθε μορφή τέχνης, μεταδίδοντας το Ελληνικό στοιχείο, όχι μόνο στους δικούς μας, που θα τους ενθουσιάσει αλλά και στους ξένους. Προβολή εν γένει του πολιτισμού μας προς τα έξω.
Στον τομέα της προστασίας, είναι η μέριμνα μας για συναδέλφους που δεν έχουν εργασία. Μπορούμε ίσως να συγκεντρωθούμε, όλοι μαζί, δέκα – είκοσι -εικαστικοί, γλύπτες και να δημιουργήσουμε ομαδικά ένα τεράστιο μνημείο για κάποιο χώρο.

Α.Χ. Το Ελληνικό κράτος βοηθά σε τέτοιες ενέργειες;
Γ.Ρ. Αν και νεοσύστατη η εταιρεία –με εμπειρία όμως μεγάλη και σχέδια πολλά στο μυαλό μου, δεν θα ήθελα κρατικές χορηγίες και δεσμεύσεις. Αυτό που θέλω, είναι η συνεργασία με ανθρώπους που αγαπούν το τόπο τους. Με ανθρώπους που θα μου πουν «Γιώργο, προχώρα και είμαστε δίπλα σου». Ήδη συνεργάζομαι με τέτοια άτομα. Όταν λέω προστασία, εννοώ και κάτι άλλο ακόμη. Εάν συμβεί σε κάποιο μέρος,πανελλαδικά, ένα άγαλμα να πάθει εσκεμμένα φθορά, η εταιρεία μου θα στείλει γκρουπ για την αποκατάσταση της ζημιάς. Ορμώμενος και από την ιδιότητα μου, του συντηρητή, στοχεύω σε άτομα, που και εκείνα θα αρέσκονται να λένε «κοίτα εκείνο το άγαλμα βοήθησα και εγώ να καθαριστεί από τα γκράφιτι, ή του διόρθωσα εγώ τη σπασμένη μύτη ,παρά να μεμψιμοιρούν τη τύχη του εκάστοτε έργου με σχόλια για τη κρατική μέριμνα. Μέλη και μέτοχοι της εταιρείας που θα είναι περήφανα γι΄αυτά που θα κάνουν.

Α.Χ. Επανέρχεται η περίπτωση των μεγάλων Ευεργετών, διακρίνεται κάποια τάση της Ομογένειας;
Γ.Ρ. Αυτό είναι η επιδίωξη μας ,εξ ου και τα παραρτήματα που θα δημιουργήσει η εταιρεία στο εξωτερικό και παντού. Πολύ ωραία η ερώτηση σας, μιας και ο στόχος μας είναι η προώθηση των γλυπτών και των αγαλμάτων, μέσα από τη βοήθεια αυτού του είδους αφενός, και αφετέρου η εύρεση εργασίας για συναδέλφους καλλιτέχνες που δοκιμάζονται σκληρά με τα πρωτόγνωρα για όλους δρώμενα. Συνάδελφοι ζωγράφοι, που κάποτε πουλούσαν πίνακα εκατομμυρίων, φτάσανε στο σημείο να τον πουλάνε τώρα ένα χιλιάρικο ή επτακόσια, εξακόσια ευρώ για να ζήσουνε. Είναι λυπηρό αυτό για τη τέχνη!
Η τέχνη πρέπει να είναι πάνω από όλα τα πράγματα. Είναι μορφή αντίστασης γιατί ο καλλιτέχνης είναι ελεύθερο πνεύμα. Και το ελεύθερο πνεύμα δεν δεσμεύεται ποτέ. Ο καλλιτέχνης δεν υπακούει. Έχει ελεύθερη σκέψη. Αυτό φοβούνται, όσοι βάλλουν εναντίον της τέχνης και δεν μιλάω για πολιτικά. Μιλάω γενικά. Γιατί αν, οι οποιοιδήποτε είχαν δίπλα τους ένα καλλιτέχνη, καλλιτέχνη όμως, θα είχανε πετάξει στα ύψη και οι εταιρείες και τα πάντα μας. Γιατί ο καλλιτέχνης σαν ελεύθερο μυαλό, μπορεί να σου βρει μια λύση εκεί που ούτε μπορείς να το φανταστείς. Τα πράγματα είναι απλά. Ο καλλιτέχνης είναι ά.ν.θ.ρ.ω.π.ο.ς και πρέπει να είναι πιο κάτω από τους άλλους ανθρώπους, αλλά και πιο πάνω από τους άλλους ανθρώπους. Είναι δύσκολο για κάποιον μέσα στην εποχή μας, με όλα αυτά τα μεγαλεία και την εξέλιξη, να είναι απλός. Το μεγαλείο της απλότητας θέλει δ.ύ.ν.α.μ.η, τ.α.π.ε.ί.ν.ω.σ.η , ίσως…
Eνθουσιώδης, λαλίστατος, πηγαίος, δραστήριος, ευρηματικός, ακάματος, εραστής της τέχνης, ευχάριστος με χιούμορ και πολλή φαντασία, με απλούς αλλά αβρούς τρόπους, καταδεκτικός, αξιοκράτης, πατριώτης.
Φιλάνθρωπος, ταπεινός… ένας απλός μα και ενδιαφέρων άνθρωπος, ένας γνήσιος υπηρέτης της τέχνης, ένας καλλιτέχνης, ένας ‘ασκητής της τέχνης της γλυπτικής.
Αυτός είναι ο Γιώργος Ρούσσης.