Ο αγγελιοφόρος της ζωής

Σήμερα φτάσαμε στην πλήρη έγκριση του εμβολίου των Pfizer/BioNTech στις ΗΠΑ, μέρα ιστορική για την ιατρική και τη βιοτεχνολογία. Πολλοί ανάμεσά μας απλά ανασηκώνουν τους ώμους ακούγοντας την είδηση. Υπάρχουν όμως άλλοι που ρίχνουν δάκρυα χαράς, κυρίως άγνωστοι αλλά πιο σημαντικοί απ’ όσο φανταζόμαστε.

Αυτό το υγρό που οι περισσότεροι είδαμε για δευτερόλεπτα σε μια σύριγγα πριν τον εμβολιασμό μας, βασίζεται σε ένα ιστορικό πολύ, πολύ μακρύτερο απ’ όσο θα μπορούσε να εκτιμήσει κανείς. Το mRNA εξελίχθηκε φυσικά δισεκατομμύρια χρόνια πριν την εμφάνιση των ανθρώπων.

Αποτελεί τον «αγγελιοφόρο της ζωής», τη γραμμή επικοινωνίας μεταξύ των κυττάρων μας ως προς τις πρωτεΐνες που χρειάζεται να παράγουν, ώστε να αλληλοστηριχθούν και να επιβιώσουν. Κάθε στιγμή, αναρίθμητα τέτοια σήματα παράγονται φυσικά και «τρέχουν» ακούραστα μέσα στο σώμα μας, και μόνο για να αναπνέουμε.

Τι θα μπορούσαμε να καταφέρουμε αν αποκτούσαμε έλεγχο πάνω σε αυτή γραμμή επικοινωνίας; Το ίδιο αναρωτήθηκε και αποφάσισε να απαντήσει έμπρακτα η ερευνήτρια Katalin Karikó. Ωστόσο, πέρασε τη δεκαετία του ’90 λαμβάνοντας τη μία απόρριψη χρηματοδότησης πίσω από την άλλη, γεγονός που οδήγησε στον ακαδημαϊκό υποβιβασμό της το ’95.

Το πρόβλημα ήταν ότι με κάποιον τρόπο, το ανθρώπινο σώμα μπορούσε να ξεχωρίζει το τεχνητό mRNA και το διέλυε γρήγορα με μια έντονη αντίδραση του ανοσοποιητικού. Η αξιοποίηση του mRNA έμοιαζε αδύνατη, αλλά η Karikó δε δεχόταν να το βάλει κάτω.

Το 2005, σε συνεργασία με τον ερευνητή Drew Weissman, η Karikó κατάφερε να βρει τη «χημική γλώσσα» που καθησύχαζε το σώμα, και έτσι άνοιξε ο δρόμος για τη θεραπευτική χρήση του mRNA.

Τα επόμενα χρόνια, η Karikó έλαβε θέση αντιπροέδρου στη BioNTech, και συμμετείχε στο σχεδιασμό του εμβολίου κατά του κορωνοϊού που έπειτα άρχισε να παράγει η Pfizer. Εκτός από εκτεταμένη ασφάλεια, το εμβόλιο απέδειξε και ανέλπιστη αποτελεσματικότητα στην πρόληψη της βαριάς νόσησης, ενώ συχνά έφτανε στην πλήρη εξάλειψη του κορωνοϊού από το σώμα και την προφύλαξη από χρόνιες επιπτώσεις και μετάδοση (ειδικά για τα πρώτα στελέχη του ιού).

Η πλήρης έγκριση του εν λόγω εμβολίου έλαβε χώρα έπειτα από εκτενή μελέτη εκατοντάδων χιλιάδων σελίδων, και πλέον αυτό έχει αποδεδειγμένα σώσει αμέτρητες ζωές διεθνώς. Αναμενόμενα, από την αρχή της πανδημίας η Karikó έλαβε πολυάριθμα βραβεία και προτάθηκε επανειλημμένα για Νόμπελ.

Πριν λίγες μέρες μίλησα με την Karikó, κατά την προσπάθειά μου να εντοπίσω την αφετηρία έρευνας των mRNA εμβολιασμών. Η ίδια, που πάντα προτιμούσε το εργαστήριό της από τις εμφανίσεις σε ΜΜΕ, διέθεσε αρκετό χρόνο ώστε να τονίσει την αξία των εκατοντάδων ερευνητών, χάρις στην έρευνα δεκαετιών των οποίων καταφέραμε να φτιάξουμε αστραπιαία τα mRNA εμβόλια. (Το πρώτο σχέδιο του επίμαχου εμβολίου ήταν έτοιμο μέσα σε λίγες ώρες δουλειάς μετά τη δημοσίευση του γονιδιώματος του ιού.)

Αντίθετα με έναν κύριο που κάνει θόρυβο στα ΜΜΕ ως αυταποκαλούμενος εφευρέτης των mRNA εμβολίων, η Karikó μου παρέθεσε σειρά πολύ παλιότερων δημοσιεύσεων επί του αντικειμένου. Η νωρίτερη αναρτήθηκε μόλις το 1961 από τον ερευνητή Marvin Fishman, ο οποίος πέτυχε τη δημιουργία αντισωμάτων σε κύτταρα από απομονωμένο RNA.

Το μέλλον μοιάζει μόλις να έχει ξεκινήσει για το θεραπευτικό mRNA, καθώς η ευελιξία του επιτρέπει καινοτόμες προσεγγίσεις σε σειρά ασθενειών: μολυσματικές, αυτοάνοσες, γενετικές ή καρκινογενείς.

Κατά την ανάπτυξη αυτών και αναρίθμητων άλλων θεραπευτικών πρακτικών, ας προσπαθούμε να θυμόμαστε τους ανθρώπους που δε φαίνονται, αλλά ανοίγουν το δρόμο. Χωρίς αυτούς και τους αμέτρητους ερευνητές που προηγήθηκαν, η σύγχρονη κοινωνία που λαμβάνουμε ως δεδομένη, θα ήταν ακόμη ένα όνειρο.

antikleidi.com