Ως πανελλήνια ημέρα δωρεάς οργάνων έχει θεσπιστεί από τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ) η 1η Νοεμβρίου. Κάθε χρόνο γίνεται μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης του κοινού για τη δωρεά οργάνων, ένα θέμα που περιβάλλεται από ενδοιασμούς και καχυποψία.
Δωρητές οργάνων δε μπορούν να γίνουν όλοι. Οι γιατροί εκτιμούν αν είναι ικανός να γίνει κανείς δότης αφού επιβεβαιώσουν το θάνατο του ασθενούς, δηλαδή την εγκεφαλική νέκρωσή του. Στην άλλη πλευρά είναι η μεταμόσχευση, η οποία μπορεί να γίνει από ζωντανό δωρητή.
Στην Ελλάδα υπάρχουν μόλις 4,8 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό όρο του 18 δοτών ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν σωθεί μέσα από αυτή τη διαδικασία, όμως η έλλειψη των διαθέσιμων οργάνων και η πολυάριθμη λίστα αναμονής παρακωλύει το έργο. Η έλλειψη αυτή στη χώρα μας οφείλεται εν μέρει στην ισχνή ενημέρωση των ανθρώπων γύρω από τη δωρεά οργάνων, στην αναποτελεσματική οργάνωση του συστήματος υγείας και στην αποτυχία εντοπισμού δυνητικών δοτών. Τα στοιχεία, αν και δεν εμπνέουν αισιοδοξία, αντανακλούν τη πραγματικότητα της ελληνικής κοινωνίας και τη διστακτικότητα ή άγνοια της να σώσει ζωές. Θεωρητικά είναι συνετό να είναι κανείς θετικός στην ιδέα της δωρεάς των οργάνων, όμως πρακτικά τα πράγματα φαντάζουν αλλιώς.
Όταν συμβεί ο θάνατος, η δωρεά οργάνων είναι δυνατή εάν το άτομο έχει εγγραφεί στο μητρώο δωρεών, εάν έχει κάρτα δωρεάς ή μιλώντας με τους συγγενείς του. Ακόμη και εάν η επιθυμία του αποθανόντα καταγράφεται στις δύο παραπάνω επιλογές, υπάρχει πάντα η συμμετοχή και συμβουλή των συγγενών, επειδή είναι η τελευταία έγκυρη απόφαση. Σε περιπτώσεις που δεν είναι γνωστή η επιθυμία του ατόμου, τότε η απάντηση εκλαμβάνεται ως θετική. Όμως, οι συγγενείς έχουν το δικαίωμα να την αρνηθούν, ενώ η εγχείρηση δε μπορεί να γίνει πριν από την ενημέρωση τους. Η ασυμφωνία μεταξύ των κοντινών προσώπων του ατόμου σημαίνει τη μη δωρεά των οργάνων.
Η απόφαση γύρω από τη δωρεά των οργάνων είναι δύσκολο έργο και η λήψη της εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.
Ένας από αυτούς είναι η ανικανότητα των συγγενών να αποφασίσουν για τη δωρεά, επειδή δε γνωρίζουν την επιθυμία του αποθανόντα. Εάν είναι γνωστή η επιθυμία του, τότε θέλοντας να τον τιμήσουν και ανακουφισμένοι από το συναισθηματικό βάρος, την τηρούν.
Ένας άλλος παράγοντας είναι η ασυμφωνία μεταξύ των συγγενών λόγω της ασταθής διάθεσης τους ή του φόβου απόρριψης από τους υπόλοιπους συγγενείς.
Η έλλειψη πληροφοριών και υποστήριξης παίζει επίσης τεράστιο ρόλο, αφού όταν υπάρχει ενημέρωση και παρέχεται φροντίδα, χρόνος και κατανόηση στους συγγενείς τότε είναι πολύ πιθανό αυτοί να ανταποκριθούν θετικά.
Η ανικανότητα, επίσης, της αντίληψης του εγκεφαλικού θανάτου μπορεί να επηρεάσει τη διαδικασία, καθώς το γεγονός ότι η καρδιά χτυπάει και το σώμα είναι ζεστό μπερδεύει και δίνει ελπίδες σωτηρίας του ασθενή, απορρίπτοντας τη δωρεά των οργάνων.
Ένας τελευταίος λόγος που συνυπολογίζεται στη λήψη της απόφασης είναι η προστατευτική ζέση των συγγενών για τη σωματική ακεραιότητα του αποθανόντα. Θέλοντας να δωρίσουν τα όργανα έρχονται στο ηθικό δίλλημα της διατήρησης του σώματος ανέγγιχτο ή τη σωτηρία πολλών άλλων ζωών. Μέσα σε όλο αυτό αναβλύζουν οι προσωπικές πεποιθήσεις τους, καθώς επίσης και θρησκευτικές αντιλήψεις που ενστερνίζονται τη μετενσάρκωση ή ανάσταση των σωμάτων.
Όπως διαφαίνεται, η δωρεά οργάνων είναι ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα που εκλείπει σε μεγάλο βαθμό από τη συλλογική συνείδηση της κοινωνίας. Είναι πολλοί οι λόγοι που ματαιώνουν τη διαδικασία αυτή, ανάμεσα στους οποίους είναι και το εμπόριο οργάνων. Η ημέρα αυτή, ωστόσο, παρακινεί την αφύπνιση της ανθρώπινης πλευράς και συμβάλλει ώστε να σωθούν όσες περισσότερες ζωές γίνεται.
csii.gr
