Τι είναι το σύνδρομο Mobbing και πώς να το αντιμετωπίσoυμε;

Ο όρος mobbing προέρχεται από το αγγλικό ρήμα mob που σημαίνει επιτίθεμαι, ενοχλώ, περικυκλώνω και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1800 από Βρετανούς βιολόγους σε μία προσπάθεια προσδιορισμού της επιθετικής συμπεριφοράς ορισμένων αποδημητικών πουλιών. Πλέον έχει συνδεθεί με την ηθική παρενόχληση που δέχονται οι εργαζόμενοι από τους ιεραρχικά ανώτερους τους ή από άλλους συναδέλφους τους. Στην ουσία είναι μια μορφή βίας η οποία συμβαίνει σε μικρές δόσεις και πολλές φορές, παρόλο που μπορεί να μη γίνεται κατανοητή, είναι πολύ καταστροφική.

Αίτια του φαινομένου

Είναι αρκετά δύσκολο να προσδιοριστούν με ακρίβεια οι λόγοι μιας παρενοχλητικής συμπεριφοράς, καθώς “αυτοί μπορεί να είναι πολύ διαφορετικοί σε κάθε περίπτωση mobbing, όσο μοναδική είναι η ψυχολογία και η προσωπικότητα κάθε ανθρώπου”, εξηγεί η πρόεδρος και ιδρύτρια του 1ου Ελληνικού Σωματείου για την Ηθική Παρενόχληση και τον εκφοβισμό στον χώρο εργασίας «No Mobbing At Work», κα Χρυσοπηγή Βαρδίκου. Όμως ως κύρια αίτια του συνδρόμου mobbing μπορούν να χαρακτηριστούν ο ανταγωνισμός στο εργασιακό περιβάλλον και οι έμφυλες διακρίσεις, κυρίως εις βάρος των γυναικών. Στόχος του «θύτη» πάντα είναι να αποσταθεροποιήσει εντελώς το θύμα, να γίνει ευάλωτο και να αποχωρήσει από το εργασιακό περιβάλλον.

Κύριες μορφές συμπεριφορών Mobbing είναι:

• η αγένεια και η εχθρότητα προς το πρόσωπο κάποιου
• η υποτίμηση προς τον συνάδελφο ή υφιστάμενο
• οι φωνές και οι υβριστικές εκφράσεις
• οι καταστροφές αντικειμένων συναδέλφων
• η αλαζονική τάση και η πίστη πως ο ίδιος είναι πάντα σωστός
• η διασπορά διάφορων φημών με σκοπό την αμαύρωση της κοινωνικής εικόνας κάποιου
• η δυσκολία στη συνεργασία με τους συναδέλφους και η απόκρυψη σημαντικών πηγών για την διεκπεραίωση μιας εργασίας  
• η άμεση επίθεση προς το πρόσωπο κάποιου και η πρόκληση φυσικής ή/και κοινωνικής απομόνωσης σε αυτό.

Ποιος μπορεί να πέσει θύμα Mobbing

Θύμα ηθικής παρενόχλησης μπορεί να πέσει κάθε εργαζόμενος, σε οποιοδήποτε χώρο εργασίας. Μπορεί όμως να πρόκειται και για άτομα που έχουν κάτι διαφορετικό από τους υπόλοιπους, το οποίο δεν γίνεται πάντα κατανοητό.

Μερικά παραδείγματα είναι:

• Μια γυναίκα σε μια ανδροκρατούμενη κοινότητα
• Ένα άτομο που μπορεί να είναι μεγαλύτερο σε ηλικία από την υπόλοιπη ομάδα
• Άτομα από άλλη εθνικότητα ή θρησκεία
• Το λιγότερο ικανό άτομο σε μια πολύ δυνατή ομάδα ή και το αντίστροφο (ένα άτομο εργατικό σε μια ομάδα με όχι τόσο ισχυρή απόδοση)
• Άτομα που πάσχουν από κάποια σωματική ή ψυχική ασθένεια

Στην Ελλάδα το φαινόμενο εξαπλώνεται µε γρήγορους ρυθµούς, αφού οι έρευνες αποκαλύπτουν ότι ένας στους δέκα Έλληνες παραδέχεται συνθήκες εκφοβισµού, ενώ το 5% των εργαζομένων αναφέρουν περιστατικά σωµατικής βίας στη δουλειά τους. 

Τι πρέπει να κάνεις εάν είσαι θύμα

• Σαν πρώτο βήμα, μπορείς με ήρεμο και ευγενικό τρόπο να υπερασπιστείς τον εαυτό σου και να εξηγήσεις πως αυτού του είδους οι συμπεριφορές σε προσβάλλουν.
• Αν το περιστατικό σημειώνεται από κάποιον ισόβαθμο συνάδελφο, ανέφερε το στον προϊστάμενο σου.
• Μίλα σε κάποιον συνάδελφο σου προκειμένου να σε βοηθήσει και να σου συμπαρασταθεί.
• Σε περίπτωση που δεν δεις κάποια αλλαγή, τελευταίο βήμα είναι να απευθυνθείς στο τμήμα του ανθρώπινου δυναμικού και να εξηγήσεις την κατάσταση.

Δικαιώματα εργαζομένου 

Το ισχύον νομοθετικό σύστημα δεν μεριμνά για τη προστασία του εργαζομένου από συμπεριφορές «mobbing». Ως εκ τούτου ακολουθείται και εφαρμόζεται ό,τι προβλέπεται από τις διατάξεις που αφορούν περιπτώσεις προσβολής της προσωπικότητας.

Έτσι, ο εργαζόμενος που υφίσταται «mobbing» έχει τις εξής δυνατότητες:

1. Να αξιώσει από τον εργοδότη του την άρση της προσβολής και την παράλειψη της στο μέλλον.
2. Να αξιώσει την καταβολή χρηματικής αποζημίωσης για ηθική βλάβη αλλά και αποζημίωση για τυχόν υλικές βλάβες.
3. Να θεωρήσει την συμπεριφορά που υφίσταται ως «μονομερή βλαπτική μεταβολή» (δηλαδή εξαναγκασμό σε παραίτηση) και συνακόλουθα να αξιώσει την καταβολή αποζημίωσης απόλυσης.
4. Να ασκήσει αγωγή κατά του εργοδότη για αποζημίωση εργαζομένου σε περίπτωση πρόκλησης εργατικού ατυχήματος ή επέλευσης επαγγελματικής νόσου.
5. Να απευθυνθεί στην Επιθεώρηση Εργασίας.
6. Να υποβάλει μήνυση για παραβίαση της αρχής ίσης μεταχείρισης, καθώς και για κατά περίπτωση επιμέρους στοιχειοθετημένα αδικήματα του ποινικού κώδικα, όπως η εξύβριση (361 ΠΚ),  η συκοφαντική δυσφήμιση (363 ΠΚ), η εκβίαση (385 ΠΚ) κλπ.

Τις περισσότερες φορές, ίσως η καλύτερη λύση είναι η εύρεση μιας καινούργιας δουλειάς. Μπορεί σαν ιδέα να προβληματίζει πολλούς εργαζόμενους που βρίσκονται σε ένα συγκεκριμένο εργασιακό περιβάλλον για μεγάλο χρονικό διάστημα και θα χρειαστεί να βγουν ξανά στην αγορά εργασίας. Όμως είναι πολύ σημαντικό να βρισκόμαστε σε μία εργασία στην οποία οι προσπάθειες μας θα εκτιμώνται και το πρόσωπο μας θα αντιμετωπίζεται με σεβασμό.

csii.gr