Γιατί εθιζόμαστε στα social media;

Ο άνθρωπος συνιστά ένα κοινωνικό ον· αυτό σημαίνει ότι έχει ανάγκη την επικοινωνία, τη συνδιαλλαγή και τη συνύπαρξη με τους άλλους. Το παραπάνω αποτελεί έναν βασικό λόγο για τον οποίο η χρήση των social media είναι ιδιαίτερα διευρυμένη πλέον, με το κάθε άτομο να διαθέτει τουλάχιστον έναν λογαριασμό στις πιο γνωστές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης παγκοσμίως (π.χ. Facebook, Instagram). 

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν διαμορφώσει τις πλατφόρμες τους με τέτοιον τρόπο, ώστε να καλύπτουν εύκολα και γρήγορα ένα ευρύ φάσμα επικοινωνιακών και συναισθηματικών αναγκών. Επικοινωνούμε μέσω μηνυμάτων και (βίντεο)κλήσεων, δηλώνουμε συναισθήματα, όπως για παράδειγμα επιδοκιμασία και αποδοκιμασία (π.χ. like και θυμωμένη αντίδραση, αντίστοιχα), εκφράζουμε απόψεις σε διαφόρων ειδών δημοσιεύσεις και αναρτούμε και εμείς οι ίδιοι δημοσιεύσεις. Εκτός, ωστόσο, από το κομμάτι της επικοινωνίας μας με τους άλλους, υπάρχουν κάποιες ακόμα παράμετροι, οι οποίες μας ωθούν στην πολύωρη χρήση των social media.

Χρειαζόμαστε διαρκή αυτοεπιβεβαίωση

Η αυτοεπιβεβαίωση αποτελεί έναν βασικό λόγο για τον οποίο τα άτομα παρουσιάζονται προσκολλημένα στα social media. Αναρτούν μια φωτογραφία, παίρνουν likes, λαμβάνουν κολακευτικά σχόλια, αυξάνουν τους followers τους και έτσι νιώθουν αμέσως λίγο περισσότερο αποδεκτά. Η παραπάνω διαδικασία εύκολα μπορεί να γίνει εθιστική καθώς αυτές οι μικρές επιβραβεύσεις που χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια προσφέρονται στον εγκέφαλο, αυξάνουν τα επίπεδα της ντοπαμίνης, μιας ορμόνης που μας κάνει να αισθανόμαστε καλά. Από την άλλη πλευρά, βέβαια, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να λειτουργήσουν και καταστροφικά καθώς εκτός από likes και θετικά σχόλια, ο καθένας μπορεί να λάβει και επικρίσεις. Ωστόσο, και αυτή η κατάσταση οδηγεί σε εθισμό καθώς το άτομο παλεύει να σώσει την αυτοεικόνα του. 

Θέλουμε να είμαστε συνεχώς “in”

Επιπλέον, ο φόβος μήπως χάσουν το τι συμβαίνει (fear of missing out) είναι ακόμα ένας παράγοντας που ωθεί τους χρήστες να αφιερώνουν όλο και περισσότερο χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεδομένου ότι οι δημοσιεύσεις που αναρτώνται ανανεώνονται συνεχώς, τα άτομα αναπτύσσουν μια όλο και περισσότερο καταναγκαστική συμπεριφορά παρακολούθησής τους, προκειμένου να αισθάνονται ότι βρίσκονται διαρκώς μέσα στις εξελίξεις.

Αξιοσημείωτο παρουσιάζεται το γεγονός ότι παρότι οι περισσότεροι χρήστες αντιλαμβάνονται ότι ο τρόπος που χειρίζονται τα social media γίνεται με την πάροδο του χρόνου εξαρτητικός και κατ’ επέκταση τους φθείρει, δεν αισθάνονται την ανάγκη να αλλάξουν την αντιμετώπισή τους απέναντι σε αυτά.

Πως ξεφεύγουμε από τον πειρασμό;

Οριοθετούμε την χρήση τους

Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να γίνεται με μέτρο. Προκειμένου να επιτύχουμε αυτόν τον σκοπό, μπορούμε να εφαρμόσουμε τους παρακάτω απλούς τρόπους:

• ορίζουμε κάποια διαστήματα εντός της ημέρας, κατά τα οποία απέχουμε εντελώς από τα social media, αποσυνδέοντας τις προσωπικές μας συσκευές από το ίντερνετ
• ενεργοποιούμε ημερήσιες υπενθυμίσεις, όπου θέτουμε στον εαυτό μας ένα συγκεκριμένο χρονικό όριο χρήσης των social media  
• απενεργοποιούμε τις ειδοποιήσεις μας για κάποια διαστήματα μέσα στην ημέρα

Βέβαια, επειδή το ζητούμενο δεν είναι το να είμαστε με το ρολόι στο χέρι, ελέγχοντας πότε θα παρέλθει το διάστημα αποχής μας από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καλό είναι να απασχολούμε τον εαυτό μας με κάτι ενδιαφέρον για εμάς. 

Σε περίπτωση υπερβολικά εντατικής χρήσης, κλείνουμε για έναν μήνα τους λογαριασμούς μας

Στην περίπτωση που υποπέσει στην αντίληψή μας δυνητικά εθιστική συμπεριφορά, κλείνουμε για έναν μήνα τους λογαριασμούς μας, έτσι ώστε να παρατηρήσουμε, σε πρώτο επίπεδο, την καθημερινότητά μας χωρίς τα social media. Αν διαπιστώσουμε μεγάλη μεταβολή στη λειτουργικότητά μας, τότε είναι ωφέλιμο να αναζητήσουμε την βοήθεια ενός ειδικού.    

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποσκοπούν κυρίως στη διευκόλυνση των σχέσεων μας με τους άλλους ανθρώπους, ελαχιστοποιώντας τις αποστάσεις και κάνοντας γρήγορη και εύκολη την επικοινωνία. Δεν στοχεύουν στην κατάργηση των διαπροσωπικών σχέσεων με ό,τι αυτές συνεπάγονται. Οφείλουμε λοιπόν ως χρήστες του διαδικτύου, να αντιμετωπίζουμε τα social media με υπευθυνότητα και μέτρο, χωρίς να ξεχνάμε ότι η ουσία της ζωής βρίσκεται έξω από την οθόνη.

csii.gr