Καταφύγια για όλα τα βαλάντια

Ότι έμοιαζε σενάριο επιστημονικής φαντασίας ζωντανεύει στον πλανήτη στις μέρες μας.

Για πυρηνική και άλλη φυσική καταστροφή η και για το τέλος του κόσμου, καταφύγια κάθε κατηγορίας δημιουργούνται η ανακαινίζονται για τους προνοητικούς.

Όταν το 1952 χτίστηκε το μυστικό πυρηνικό καταφύγιο Kelvedon Hatch στο Essex προοριζόταν ως βάση για τη βρετανική κυβέρνηση σε περίπτωση πυρηνικής επίθεσης. Σχεδιασμένο για να φιλοξενεί έως και 600 στρατιωτικούς και πολιτικό προσωπικό, το καταφύγιο ήταν κρυμμένο κάτω από ένα μπανγκαλόου σε γεωργική γη που αρχικά ανήκε στην οικογένεια Πάρις. Το 1992, όταν ο φόβος του πυρηνικού πολέμου είχε εξασθενίσει κάπως, το καταφύγιο παροπλίστηκε και πουλήθηκε πίσω στην οικογένεια. Ο Mάικ Πάρις το διαχειρίζεται πλέον ως τουριστικό αξιοθέατο.

Περιστασιακά, ο Πάρις δέχεται ερωτήσεις από άτομα που ενδιαφέρονται να νοικιάσουν το καταφύγιο για τον αρχικό του σκοπό. Αυτόν τον μήνα, μετά την εισβολή στην Ουκρανία, υπήρξε μια άνοδος στη ζήτηση , είπε στην Telegraph. Πράγματι, «το ίδιο έγινε μετά την 11η Σεπτεμβρίου».

Οι άνθρωποι κάποιες φορές προσφέρουν μεγάλα ποσά για να νοικιάσουν την εγκατάσταση για αρκετά χρόνια, αλλά μέχρι στιγμής ο Πάρις έχει απορρίψει όλες τις προσφορές, αν και είναι πρόθυμος να σκεφτεί μια αρκετά γενναιόδωρη, «αν κάποιος όπως η οικογένεια Μπέκαμ τηλεφωνήσει» για παράδειγμα.

Είναι ενδιαφέρον και γελάμε με τους επίδοξους ενοικιαστές του μυστικού πυρηνικού καταφυγίου Kelvedon Hatch , και ιδιαίτερα με τις ψεύτικες κριτικές που δημοσιεύονται στην Google («Παρακαλώ ανατρέξτε στις νέες ώρες λειτουργίας όταν ξεκινά ο Παγκόσμιος Πόλεμος: Δευτέρα – Κλειστά, Τρίτη – Κλειστά, Τετάρτη – Κλειστά …”, και τα λοιπά).

Ωμως η εγκατάσταση λειτουργεί ως φυσική υπενθύμιση της σοβαρότητας με την οποία η βρετανική κυβέρνηση κάποτε προετοιμάστηκε για πυρηνικό πόλεμο. Και ίσως θα έπρεπε να ενθαρρύνει τους απαθείς προνοητικούς σαν εμένα να πάρουν το θέμα πιο σοβαρά, ειδικά τώρα που φαίνεται να εισερχόμαστε ξανά σε μια περίοδο παγκόσμιας έντασης που, το 1992, πολλοί θεωρούσαν ότι είχε περάσει.

Οι “preppers” γίνονται μόδα

Αν Γκουγκλάρετε τη λέξη «prepper» (προνοητικός) θα βρείτε πολλές παράξενες εικόνες ανδρών με μεγάλα γένια, μάσκες αερίων και άφθονα όπλα. Οι τηλεοπτικές εκπομπές ριάλιτι, όπως οι Doomsday Preppers, ενσωματώνουν περαιτέρω την ιδέα ότι το κίνημα των Survivalist αποτελείται από παλαβούς που έχουν κάνει το σπίτι τους οπλοστάσιο .

Στην Αμερική, η ιστορική συσχέτιση μεταξύ των προνοητικών και της δεξιάς (ή ακόμα και της ακροδεξιάς) είναι πιθανότατα συνέπεια αυτής της ενασχόλησης με τα όπλα, σε συνδυασμό με το γεγονός πως ένας σοβαρός προνοητικός πρέπει να είναι αγρότης-κτηνοτρόφος και οι κάτοικοι αγροτικών περιοχών είναι κατεξοχήν Ρεπουμπλικάνοι.

Η πολιτική φήμη των preppers είναι εν μέρει συνέπεια της ιστορικής προέλευσης του κινήματος των survivalists , το οποίο αποκρυσταλλώθηκε στις ΗΠΑ κατά τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, ως απάντηση στους φόβους όχι μόνο για πυρηνική σύγκρουση αλλά και κοινωνική κατάρρευση που προκλήθηκε από την πείνα ή τον υπερπληθωρισμό.

Οι «προνοητικοί» αυτής της εποχής δεν εμπιστεύτηκαν ούτε τους Ρώσους φυσικά αλλά ούτε και τη δική τους κυβέρνηση για να τους προστατεύσει. Υπάρχει ένας ιδιαίτερα δύσπιστος τρόπος σκέψης που ανέκαθεν άνθιζε στην Αμερική, και ιδιαίτερα στη δεξιά.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι preppers είναι λιγότερο πιθανό να είναι λάτρεις των όπλων, για τον απλούστατο λόγο ότι είναι πολύ πιο δύσκολο να πιάσουν όπλα. Ωστόσο, οι προνοητικοί εδώ εξακολουθούν να γελοιοποιούνται συχνά ως “Walts”, στην αργκό του βρετανικού στρατού – ένας όρος που προέρχεται από τον φανταστικό χαρακτήρα Walter Mitty, έναν ζιζανιοκτόνο που φαντασιώνεται τον στρατιωτικό ηρωισμό.

Οι Γουόλτς είναι παχουλά τυπάκια στρατιωτικά ντυμένα που το παίζουν survivalists και όταν η απειλή της καταστροφής φαίνεται απίθανη , γελάς μαζί τους

Μερικές φορές το γέλιο αξίζει. Για παράδειγμα, πέρυσι επικράτησε πολύ κέφι στο Twitter ως απάντηση σε μια viral ιστορία για μια ομάδα Γουόλτς που προετοιμαζόταν στην έρημο του Τέξας και βρέθηκαν απροετοίμαστοι σε διακοπή ρεύματος.

Η ομάδα ήταν εξαιρετικά καλά εξοπλισμένη με όπλα και πυρομαχικά, αλλά, παρόλο που είχαν πολλά κονσερβοποιημένα τρόφιμα, είχαν ξεχάσει να πάρουν ένα μη ηλεκτρικό ανοιχτήρι και έτσι δεν μπορούσαν να φάνε από τις κονσέρβες.

Υπάρχει μια αρρενωπή πλευρά στους «προνοητικούς» που περιλαμβάνει όπλα, καμουφλάζ και κυνήγι – που συνήθως τραβάει τόσο την προσοχή όσο και την κοροϊδία. Υπάρχει όμως και μια γυναικεία πλευρά, η οποία είναι εξίσου σημαντική, αλλά συνήθως εμφανίζεται λιγότερο έντονα στις μετα-αποκαλυπτικές ταινίες.

Έχω επαφή με δύο μητέρες που έχουν κάνει σπίτια με τους συζύγους και τα μικρά παιδιά τους, μία στην Αμερική και μία στην Ουρουγουάη. Αυτές οι οικογένειες παρακινούνται περισσότερο από τον περιβαλλοντισμό και τον τοπικισμό παρά από την επιβίωση, αλλά το αποτέλεσμα είναι σχεδόν το ίδιο: έχουν γίνει εξαιρετικά ειδήμονες στην καλλιέργεια και τη συντήρηση τροφίμων και έτσι θα τα πάνε εξαιρετικά καλά εάν ο πόλεμος στην Ουκρανία προκαλέσει διακοπή της εφοδιαστικής αλυσίδας παγκοσμίως , όπως αναμένεται.

Η προνοητικότητα δεν χρειάζεται να συνδέεται με τα Γουόλτς, ή ακόμα και με την πυρηνική σύγκρουση, η οποία παραμένει απίθανη ακόμα κι αν η τρέχουσα κρίση επαναφέρει παλιούς φόβους.

Το είδος έκτακτης ανάγκης που είναι πολύ πιο πιθανό να προκύπτει στη διάρκεια της ζωής μας είναι εκείνο που σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή. Στη Βρετανία αυτό σημαίνει πλημμύρες, καύσωνες και αυξημένο κόστος τροφίμων και καυσίμων, τα οποία μπορούν εύλογα να προετοιμαστούν τόσο σε ατομικό όσο και σε εθνικό επίπεδο.

Ελίτ καταφύγια

Το Survival Condo είναι το πιο χλιδάτο και σοφιστικέ ιδιωτικό καταφύγιο στον κόσμο: Κάποτε ήταν ένα σιλό πυραύλων της αμερικανικής κυβέρνησης του ψυχρού πολέμου. Κατασκευάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’60, με κόστος περίπου 15 εκατ δολάρια και ήταν μία από τις 72 κατασκευές για προστασία από μια πυρηνική κεφαλή 100 φορές πιο ισχυρή από τη βόμβα που έπεσε στο Ναγκασάκι.

Πολλά από αυτά τα σιλό ανατινάχτηκαν και θάφτηκαν μετά από δεκαετίες αχρηστίας. Όχι όμως όλα.

Σε ένα σιλό, στο Wamego του Κάνσας, η αστυνομία έκανε έφοδο το 2000, όταν ανακάλυψε μια τεράστια μονάδα παραγωγής LSD μέσα, η οποία παρήγαγε έως και το ένα τρίτο της προμήθειας της χώρας. Ένα άλλο σιλό, κοντά στο Ρόσγουελ, στο Νέο Μεξικό, είχε μετατραπεί σε εγκατάσταση εξωγήινης επικοινωνίας που χρησιμοποιούσε δυαδικό κώδικα μέσω δέσμης λέιζερ.

Ένα τρίτο σιλό χρηματοδοτήθηκε από τον William Shatner για να γίνει εμπορική ερευνητική εγκατάσταση για τη μελέτη της βιωσιμότητας του αποικισμού του Άρη.
Ένα άλλο σιλό, στο Abilene του Τέξας, είναι τώρα εγκατάσταση εκπαίδευσης καταδύσεων.
Από όλα τα έργα που άνθησαν στους χώρους που εκκενώθηκαν από το κράτος, το Hall’s είναι αναμφισβήτητα το πιο εντυπωσιακό.

«Μηχανικό επίπεδο», «ιατρικό επίπεδο», «επίπεδο καταστήματος» ανακοινώνει η φωνή καθώς ο ανελκυστήρας κατεβαίνει στη γη. Είχα μπει στο επίπεδο του πάρκινγκ, στην κορυφή του κτιρίου. Ταξιδεύω μέσα από έναν ανεστραμμένο ουρανοξύστη, με τους αριθμούς των ορόφων να ανεβαίνουν – τρίτος, τέταρτος – καθώς σαρώνουνε τα βάθη του κτιρίου.

Ένας μεγαλόσωμος άνδρας ονόματι Λάρι Χόλ με στυλ που παρέπεμπε σε τέλη της δεκαετίας του ‘50 στέκεται δίπλα μου, σφυρίζοντας, με μαύρο πουκάμισο και μπλε τζιν.
Ο Λάρι Χολ αγόρασε το σιλό των 15 εκατομμυρίων δολαρίων το 2008 για 300.000 δολάρια. Μέχρι το 2010, είχε μετατρέψει το κτίριο βάθους 60 μέτρων σε μια πολυτελή οπή 15 ορόφων, όπου έως και 75 άτομα θα μπορούσαν να περάσουν πέντε χρόνια μέσα στο σφραγισμένο, καταφύγιο.

Ως πρώην κυβερνητικός εργολάβος, κατασκευαστής ακινήτων και «προνοητικός» (prepper) για το Doomsday ( τέλος του κόσμου ) με μεταπτυχιακό στις επιχειρήσεις, είχε το τέλειο κράμα για να χτίσει αυτό που δεν είχε γίνει ποτέ πριν.

Στη δεκαετία του ’90, είχε εργαστεί για έναν ιδιωτικό εργολάβο άμυνας, σχεδιάζοντας τη βάση δεδομένων όπλων για ένα αεροπλάνο επιτήρησης της Πολεμικής Αεροπορίας. Αργότερα, άρχισε να κατασκευάζει κέντρα δεδομένων. Στην αρχή, είχε σχεδιάσει την κατασκευή ενός σιλό αλλά γρήγορα συνειδητοποίησε ότι υπήρχε μια άλλη, αναδυόμενη αγορά , η «ημέρα του τέλους του κόσμου» για προνοητικούς κροίσους.

Ο Χολ είχε ακούσει για την ελίτ της Silicon Valley που έχτιζε καταφύγια σε ράντζα στη Νέα Ζηλανδία, για πλούσιους Ρώσους ολιγάρχες που αγόραζαν ολόκληρα νησιά του Ειρηνικού για να δραπετεύσουν και για καταφύγια που ανατέθηκαν σε υπεργολαβίες από διάσημους όπως ο Μπιλ Γκέιτς και η Κιμ Καρντάσιαν.

Σύμφωνα με ένα άρθρο του περιοδικού Wired από το 2007, ο Τομ Κρουζ σχεδίαζε να διαθέσει 10 εκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή ενός καταφυγίου κάτω από το κτήμα του 298 στρεμμάτων στο Telluride του Κολοράντο.

Πειράματα εγκλεισμού

Κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών του Ψυχρού Πολέμου, οι κυβερνήσεις, ο στρατός και τα πανεπιστήμια διεξήγαγαν πολυάριθμα πειράματα για να δουν πόσο καιρό θα μπορούσαν να αντέξουν οι άνθρωποι να εγκλωβιστούν μαζικά σε υπόγεια. Συνολικά, στις αρχές της δεκαετίας του ’60, περίπου 7.000 άτομα προσφέρθηκαν εθελοντικά να κλειδωθούν σε χώρους με ομάδες που κυμαίνονταν από το μέγεθος μιας οικογένειας έως περισσότερα από 1.000 άτομα, ως μέρος των προσπαθειών της κυβέρνησης των ΗΠΑ να αξιολογήσει τον ψυχολογικό αντίκτυπο.

Σε μια μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια, οι ερευνητές κλείδωσαν ομάδες ανδρών, γυναικών και παιδιών ηλικίας μεταξύ τριών και 70 ετών σε αντί- ραδιενεργά καταφύγια έξι φορές μεταξύ 1962 και 1964 για ποικίλες περιόδους, κατά τις οποίες έπρεπε να επιβιώσουν με κράκερ, νερό από πλιγούρι. Δεν έκαναν μπάνιο ,και δεν είχαν κουκέτες ή κουβέρτες. Οι ερευνητές «διαπίστωσαν ότι δεν υπήρξαν επιβλαβείς ψυχολογικές ή κοινωνικές επιπτώσεις από τις περιόδους δύο εβδομάδων ομαδικού εγκλεισμού υπό αυστηρές συνθήκες».

Φαινόταν ότι οι άνθρωποι μπορούσαν να προσαρμοστούν εφόσον γνώριζαν ότι η κατάσταση ήταν προσωρινή. Η μελέτη έλεγε ότι όταν οι πολίτες χρειαζόταν να παραμείνουν οκλαδόν στο πάτωμα η προετοιμασία που απαιτείτο ήταν λιγότερο σημαντική από την ανάγκη να προετοιμαστούν για άμεση προσαρμογή στον κόσμο μετά την επίθεση.

Eπιμελεια:
Γρηγόρης Τάτσης,
Πηγές: Guardian, CNN, BBC –
ertnews.gr