Η ΨΩΡΟΚΩΣΤΑΙΝΑ ΤΟΥ 1821 ΚΑΙ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
Το σχόλιο της ημέρας 25 Μαρτίου 2022 fonisalaminas
του Ντίνου Σ. Κουμπάτη
Όλοι λίγο ως πολύ γνωρίζουμε ένα έως και μη κολακευτικό παρατσούκλι για την Ελλάδα μας, την οποία συχνά αποκαλούμε ως «Ψωροκώσταινα», προκειμένου να καταδείξουμε το πόσο φτωχή και, ως εκ τούτου, ζητιάνα είναι.
Κι όμως, αυτό το προσωνύμιο, κάθε άλλο παρά αποδεικνύει το μεγαλείο μίας γυναίκας από τα Ψαρά, η οποία κατά το 1821, τον καιρό του ξεσηκωμού του Έθνους μας, ήταν πάμπλουτη και «κατάντησε» ζητιάνα προκειμένου να ενισχύσει τον αγώνα τής απελευθέρωσης από τους κατακτητές.
Η Πανωραία Χατζηκώστα καταγόταν από τις Κυδωνιές, ή Αϊβαλί κατά τους Τούρκους, και ήταν σύζυγος του ζάμπλουτου εμπόρου Κώστα Αϊβαλή, τον οποίον μαζί με τα παιδιά τους, έσφαξαν οι τούρκοι τσέτηδες. Έτσι, μαζί με άλλους πρόσφυγες και την περιουσία της, έφτασε στα Ψαρά, στα οποία οφείλει και το «παρανόμι» της, και έπειτα κατέληξε στο Ναύπλιο.
Εκεί, πάμφτωχη πλέον αναγκάζεται να ζητιανεύει για να ζει, να δουλεύει σαν αχθοφόρος και σαν πλύστρα, και παρά την φτώχεια της παίρνει υπό την προστασία-της ορφανά παιδιά αγωνιστών. Άλλα παιδιά, που την συναντούν στους δρόμους την κοροϊδεύουν και την αποκαλούν «Ψαροκώσταινα», επειδή είχε προέλθει από τα Ψαρά.
Το 1826, συνέβη το εξής χαρακτηριστικό περιστατικό: Στην κεντρική πλατεία τής πόλης διενεργήθηκε ένας έρανος, προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα προς ενίσχυση των πολιορκημένων του Μεσολογγίου. Εις μάτην, καθώς κανείς δεν έστεργε να βάλει το χέρι του στην τσέπη, και μόνη εκείνη έβγαλε ένα γρόσι που φύλαγε στην ποδιά της, καθώς και ένα ασημένιο δαχτυλίδι που φορούσε στο χέρι της. «Δεν έχω τίποτε άλλο παρεξόν αυτά τα τιποτένια και τα προσφέρω στον αγώνα», είπε.
Τότε, κάποιος από το πλήθος φώναξε: «Για δέτε! Η Ψωροκώσταινα η πλύστρα, μόνο αυτή πρόσφερε τον οβολό της!». Και τότε, κάποιοι από τους παρευρισκόμενους φιλοτιμήθηκαν να προσφέρουν κι αυτοί από «κάτι».
Και επειδή από εκεί και πέρα η Ελλάδα συνέχισε να πένεται και να δανείζεται για να επιβιώνουν οι πολίτες της, της έμεινε και το παρατσούκλι «Ψωροκώσταινα», μα δυστυχώς, άλλες τέτοιες ζητιάνες σαν κι εκείνην από τις Κυδωνιές, δύσκολα βρίσκονται.
