Έλλειψη ενημέρωσης και λανθασμένες αντιλήψεις σε θέματα γονιμότητας καταγράφει έρευνα

Η διάσημη ηθοποιός του Χόλιγουντ Τζένιφερ Άνιστον προχώρησε σε μία συγκλονιστική εξομολόγηση λέγοντας πως «έχω υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση, έπινα κινέζικα τσάγια, έκανα ό,τι μπορείς να φανταστείς. Έκανα τα πάντα. Θα έδινα τα πάντα για να μου είχε πει κάποιος κατάψυξε τα ωάρια σου». Οι δηλώσεις αυτές αποτελούν ένα ηχηρό παράδειγμα της σημαντικής έλλειψης ενημέρωσης που παρατηρείται στις σύγχρονες κοινωνίες περί θεμάτων γονιμότητας.

   Έρευνα στην ελληνική κοινωνία

   Έλλειψη ενημέρωσης και λανθασμένες αντιλήψεις για τα όρια που θέτει η φυσιολογία του αναπαραγωγικού συστήματος, τα ηλικιακά όρια που συνδέονται με τη βιολογία γήρανσης, αλλά και τις σύγχρονες μεθόδους πρόληψης και διαχείρισης της αναμενομένης εξάντλησης του ωοθηκικού αποθέματος ποσοτικά και ποιοτικά, καταγράφει έρευνα που διενήργησε η MRB Hellas τον Μάιο του 2021 με κύριο στόχο να διερευνηθούν και να αποτυπωθούν οι απόψεις του γενικού πληθυσμού ως προς τον βαθμό ενημέρωσης και κατανόησης σε θέματα γονιμότητας. Το δείγμα της ποσοτικής έρευνας είναι 1.201 συνεντεύξεις σε άτομα ηλιίας 17-55 ετών (801 συνεντεύξεις με γυναίκες -400 συνεντεύξεις με άνδρες.

   Κατανόηση θεμάτων γονιμότητας

   Χαμηλό επίπεδο ενημέρωσης διαθέτουν οι ερωτώμενοι σε ό,τι αφορά τόσο την γυναικεία όσο και την ανδρική γονιμότητα. Το 67,7% των γυναικών δηλώνουν ότι γνωρίζουν λίγα ή καθόλου αναφορικά με θέματα της ανδρικής γονιμότητας, όπως και το 55,3% των ανδρών που δηλώνει ότι γνωρίζει λίγα και καθόλου σχετικά με θέματα της γυναικείας γονιμότητας. Η κατανόηση αφορά κυρίως το ίδιο φύλο, με το 56,4% των ανδρών να δηλώνουν ότι γνωρίζουν πολλά και αρκετά για την ανδρική γονιμότητα και το 73,3% των γυναικών ότι γνωρίζουν πολλά και αρκετά για την γυναικεία γονιμότητα.

   Ένας στους 3 ερωτώμενους δηλώνει ότι η γυναικεία γονιμότητα αρχίζει να μειώνεται στις ηλικίες των 46-55 ετών

   Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες ερωτώμενοι γνωρίζουν στην πλειοψηφία τους και αναφέρουν σε ποια ηλικία μια γυναίκα είναι πιο γόνιμη (46,8% του συνόλου ερωτηθέντων αναφέρει τις ηλικίες 18-25 ετών και το 49% αναφέρει τις ηλικίες 26-35). Ωστόσο -σε αντιδιαστολή- δεν φαίνεται ότι κατανοούν πότε αρχίζει η γυναικεία γονιμότητα να μειώνεται, καθώς 1 στους 3 ερωτώμενους δηλώνει ότι η γυναικεία γονιμότητα αρχίζει να μειώνεται συνήθως στις ηλικίες των 46-55 ετών.

   Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα, η γονιμότητα των ζευγαριών, και ιδιαιτέρως της γυναίκας, είναι αυξημένη στις ηλικίες των 25-30 ετών, και καταγράφει μια σημαντικά φθίνουσα πορεία μετά την ηλικία των 35. Μετά τα 40 έτη, η γονιμότητα φθίνει με γρηγορότερο ρυθμό, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται προβλήματα περίπου στο 50-60% των ζευγαριών που επιχειρούν τεκνοποίηση για πρώτη φορά μετά την ηλικία των 40. Ενδεικτικά αναφέρεται πως στα 36 έτη υπολογίζεται πως έχει “χαθεί” το 80%, περίπου, του αποθέματος ωαρίων που έχει μία γυναίκα στη διάθεσή της. Επίσης, η υποβάθμιση του αναπαραγωγικού δυναμικού δεν αφορά μόνο τον αριθμό των ωαρίων, αλλά και τη ποιότητά τους. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση της πιθανότητας αποβολών και χρωμοσωμικών ανωμαλιών στα έμβρυα, ειδικά μετά την ηλικία των 40 ετών.

   Η καλή φυσική κατάσταση της γυναίκας επηρεάζει τη γονιμότητα;

   Μια άλλη άποψη που κατατίθεται από τον πληθυσμό της μελέτης και που θα πρέπει να επισημανθεί, είναι η λανθασμένη πεποίθηση ότι η διατήρηση της καλής υγείας και φυσικής κατάστασης μιας γυναίκας μετά τα 40 έτη μπορεί να επηρεάσει θετικά και να παρατείνει την ικανότητα που έχει το αναπαραγωγικό της σύστημα. Πιο συγκεκριμένα, η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων (70,2%) συμφωνούν με την άποψη ότι η καλή υγεία και φυσική κατάσταση της γυναίκας μετά τα 40 μπορεί να εξασφαλίσει τη γονιμότητα της και τη δυνατότητά της να τεκνοποιήσει φυσιολογικά ανεξαρτήτου ηλικίας. Επιστημονικές μελέτες δηλώνουν ότι όσο καλή και να είναι η υγεία και η φυσική μας κατάσταση δεν μπορεί να παρακαμφθεί το “ηλικιακό όριο” που θέτει η φύση στις δυνατότητες του αναπαραγωγικού συστήματος τόσο για την γυναίκα όσο και για τον άνδρα.

   Πιθανότητες εγκυμοσύνης στην ηλικία των 40 ετών

   Το 47,9% δηλώνει ότι οι πιθανότητες εγκυμοσύνης στην ηλικία των 40 ετών κυμαίνονται από το 30-50%. Λιγότερο από το 7,7% των ερωτηθέντων φαίνεται να έχουν σωστή ενημέρωση και καταθέτουν ότι το ποσοστό επιτυχίας με φυσική σύλληψη στις γυναίκες αυτής της ηλικιακής ομάδας είναι σημαντικά χαμηλό, αναγνωρίζοντας τη σημαντική μείωση της πιθανότητας τεκνοποίησης στην ηλικία των 40 ετών. Επιπροσθέτως, υπερεκτιμούν και τις δυνατότητες της εξωσωματικής γονιμοποίησης στα τέλη της δεκαετίας των 30.

   Μετά τα 40 έτη η πιθανότητα επίτευξης φυσικής σύλληψης σε κάθε κύκλο είναι σημαντικά μειωμένη, σε ποσοστό που υπολογίζεται να είναι μικρότερο του 5% ανά μήνα. Επιπρόσθετα, και η επιτυχία της εξωσωματικής γονιμοποίησης μειώνεται σημαντικά μετά τα 40 έτη, με το ποσοστό επιτυχίας να είναι μικρότερο του 10%. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως οι μέθοδοι εξωσωματικής γονιμοποίησης δεν μπορούν να υπερκεράσουν απόλυτα τα εμπόδια που θέτει αναμενόμενα η προχωρημένη αναπαραγωγική ηλικία. Τα “εμπόδια” αυτά σχετίζονται με μείωση του αριθμού και της ποιότητας των ωαρίων, αλλά και με σημαντική υποβάθμιση της ποιότητας και της γονιμοποιητικής ικανότητας του σπέρματος.

   Ανδρική γονιμότητα

   Ένας στους 3 ερωτώμενους άνδρες και 1 στις 4 γυναίκες αναφέρει ότι η ανδρική υπογονιμότητα αρχίζει να μειώνεται στην ηλικία των 56+.

   Σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα η έκπτωση του αναπαραγωγικού δυναμικού του άντρα αρχίζει σταδιακά μετά τα 40 έτη, ενώ γίνεται έντονη μετά τα 45 έτη. Ωστόσο “εκφράζεται” με διαφορετικό τρόπο από ό,τι στις γυναίκες, λιγότερο αιφνίδια και σε μικρότερη ένταση.

   Συμπεράσματα της έρευνας

   Από τα παραπάνω δεδομένα καθίσταται εμφανής η ουσιαστική ανάγκη για την πραγματοποίηση εκστρατείας ενημέρωσης περί θεμάτων γονιμότητας και αναπαραγωγικής υγείας, ειδικά όσον αφορά την επίπτωση που έχει η ηλικία στο αναπαραγωγικό δυναμικό τόσο του άντρα όσο και της γυναίκας.

   Είναι δεδομένο πως η σύγχρονη κοινωνία, όπου οι προτεραιότητες και οι ανάγκες έχουν αλλάξει σημαντικά σε σχέση με το παρελθόν και για τα δύο φύλα, επηρεάζει σημαντικά τον σχεδιασμό του οικογενειακού προγραμματισμού και την τεκνοποίηση, όταν και εφόσον αυτή αποτελεί επιλογή. Το ζήτημα είναι ο σχεδιασμός αυτός να πραγματοποιείται έπειτα από ορθή ενημέρωση του κοινωνικού συνόλου και έπειτα από αναλυτική παρουσίαση της ορθής “διάστασης” της επίδρασης της ηλικίας στο αναπαραγωγικό δυναμικό, ώστε ο καθένας να μπορεί να λάβει “ενημερωμένες” αποφάσεις.

   Η επιστήμη της Ιατρικής δεν μπορεί να ξεπεράσει όλους τους “φραγμούς” που θέτει η φύση και που αφορούν κυρίως τα μειωμένα ωοθηκικά αποθέματα αλλά και την πτώση της ποιότητας των ωαρίων και των σπερματοζωαρίων με τη αύξηση της ηλικίας. Μπορεί να δώσει εναλλακτικές επιλογές σε όσους επιθυμούν να αναβάλλουν την τεκνοποίηση με την κρυοσυντήρηση του γενετικού υλικού, με σκοπό τη διαφύλαξη του αναπαραγωγικού δυναμικού. Η ευαισθητοποίηση, η γνώση και η εκπαίδευση είναι το κλειδί για την αποφυγή της σχετιζόμενης με την προχωρημένη ηλικία υπογονιμότητας.

ΑΠΕ ΜΠΕ