Οι ανατόμοι της ανθρώπινης ψυχής

του Λουκά Αναγνωστόπουλου

Οι ανατόμοι της ανθρώπινης ψυχής : Παπαδιαμάντης, Ντοστογιέφσκι, Καραβάτζιο.

Σαν σήμερα πεθαίνει ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.

Σκέφτομαι πως αν θες να γνωρίσεις την ψυχή, τα βάσανα, τα πάθη, το μεγαλείο και την μικρότητα των ανθρώπων, υπάρχουν φάροι. Τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη, τα μυθιστορήματα του Ντοστογιέφσκι, οι πίνακες του Καραβάτζιο είναι έργα διαχρονικής ομορφιάς. Και είναι όμορφα γιατί είναι αληθινά. Είναι αληθινά γιατί μας δείχνουν το φως και το σκοτάδι της ψυχής μας και της ζωής μας.Αν κάτι μας διδάσκουν είναι πως ο άνθρωπος είναι προϊόν της εποχής του αλλά μπορεί να τη διαμορφώσει με τις (μη) επιλογές του, με τις (μη) πράξεις του.

Η ερημική ζωή του Παπαδιαμάντη, η μποέμικη ζωή του Καραβάτζιο και η επαναστατική και συνάμα ερημική ζωή του Ντοστογιέφσκι συναντιούνται στο ίδιο σταυροδρόμι. Στον άνθρωπο και στις επιλογές του. Τον αγαπάνε και οι τρεις τον άνθρωπο. Για αυτό δεν του χαρίζονται. Όταν αντικρίζεις κατάματα την ανθρώπινη ψυχή και την άβυσσο της μπορείς να γυρίσεις την πλάτη ή να δοκιμάσεις να την μάθεις και να την περιγράψεις. Και οι τρεις επέλεξαν το δεύτερο και πέθαναν νωρίς.

Ο Παπαδιαμάντης και ο Ντοστογιέφσκι στα 59 και ο Καραβάτζιο στα 40. Βλέπετε, όλα έχουν το τίμημα τους. Και όταν γράφεις για τη ζωή και όχι για φαντασιώσεις , απαιτεί το δικό σου αίμα και τη ζωή. Τo ήξεραν. Δε δείλιασαν και μας χάρισαν αριστουργήματα. Ο πίνακας είναι η “άρνηση του Πέτρου” του Καραβάτζιο, στις αρχές του 17ου αιώνα. Τόσο αληθινή σκηνή όπως οι μικρές προδοσίες που δεχόμαστε και διαπράττουμε κάθε μέρα.

Και βλέποντας κάθε μέρα τα πάθια και τους καημούς του κόσμου, είμαι σίγουρος ότι κάθε μέρα βλέπω δυο ασκητικές μορφές να περπατούν σιωπηλά στα στενά της πόλης και της ζωής μας.