Παναγιώτης Χατζηπέρος: Αγώνας για διάσωση του «Βέλους» πλοίου – συμβόλου του αντιδικτατορικού αγώνα
ΑΡΘΡΑ (ΕΙΔΗΣΕΙΣ)ΕΛΛΑΔΑΙΣΤΟΡΙΑ 10 Ιουλίου 2023 fonisalaminas
Επείγει μπροστά στην επέτειο αποκατάστασης της δημοκρατίας στις 24 Ιουλίου, η διάσωση – μεταφορά του αντιτορπιλικού «Βέλος» στο Τροκαντερό.
Λαοί που δεν κρατούν τις μνήμες τους και την ιστορική παράδοση κινδυνεύουν να ξαναζήσουν δυσάρεστες περιόδους, είναι μία φράση που έχουν πει πολλοί και σε πολλές εποχές. Έτσι και στις μέρες μας επείγει η διάσωση του πλωτού Μουσείου Αντιδικτατορικού Αγώνα, ή αλλιώς του αντιτορπιλικού «Βέλος», που κινδυνεύει να βουλιάξει από έλλειψη συντήρησης και επισκευών. Το πλοίο που κατασκευάστηκε το 1942, παροπλίστηκε στις 26 Μαρτίου 1991. Επείγει λοιπόν μπροστά στην επέτειο αποκατάστασης της δημοκρατίας στις 24 Ιουλίου, η διάσωση – μεταφορά του αντιτορπιλικού «Βέλος» στο Τροκαντερό.
Ο συνομιλητής μας υπηρέτησε στο αντιτορπιλικό «Βέλος» και πήρε μέρος στην ανταρσία του 1973, ενώ προηγουμένως, η μεγαλύτερης εμβέλειας και στόχων κίνηση του λεγόμενου «Κινήματος του Ναυτικού της 23ης Μαΐου 1973», είχε προδοθεί και η δικτατορία συνελάμβανε τους αξιωματικούς που είχαν στόχο την ανατροπή της. Στις 25 Μαΐου εκδηλώνεται η ανταρσία στο «Βέλος» ενώ συμμετέχει σε ΝΑΤΟϊκή άσκηση. Μιλήσαμε με τον Παναγιώτη Χατζηπέρο, τότε σημαιοφόρο στο «Βέλος» και σήμερα μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Φυλακισθέντων Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974.
-Το Βέλος ήταν το πρώτο πλοίο στο οποίο αναλάβατε υπηρεσία ή υπήρξε κάποιο άλλο πριν;
-Το Βέλος ήταν το πρώτο πλοίο στο οποίο υπηρέτησα και τοποθετήθηκα με το βαθμό του σημαιοφόρου. Όσοι τότε ήμασταν νέοι δεν γνωρίζαμε τις διεργασίες για το κίνημα του ναυτικού. Βρισκόμαστε σε άσκηση του ΝΑΤΟ, είχαμε ξεκινήσει από το Ηράκλειο και πηγαίναμε στην Ιταλία, μάθαμε εν πλω και από την ιταλική τηλεόραση ότι είχε κατασταλεί το κίνημα του ναυτικού και αιφνιδιαστήκαμε από τις εξελίξεις.
-Τι συνέβη πάνω στο πλοίο;
-Ο κυβερνήτης μας Νίκος Παππάς, μας συγκέντρωσε στην πρύμνη 278 άτομα πλήρωμα και μας είπε ότι η δικτατορία είχε συλλάβει αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού, τους βασάνιζε και τους είχε σε μπουντρούμια και κολαστήρια. Ανακοίνωσε ότι θα πάει στην Ιταλία να ζητήσει πολιτικό άσυλο. Τον επιδοκιμάσαμε, ήταν ομόθυμη η στήριξη από το πλήρωμα.
Ακολούθως το ανακοίνωσε στο διοικητή της άσκησης του ΝΑΤΟ τον Τούρκο Μπιρέλ, ο οποίος του ευχήθηκε καλή τύχη. Υπήρχε από την πλευρά του Παππά η επίκληση μίας διάταξης που προέβλεπε την αποχώρηση αν η χώρα βρίσκονταν σε καθεστώς απειλής και κινδύνου εξωτερικού ή εσωτερικού και ερμήνευσε προς τον Τούρκο σαν απειλή το πρόβλημα μέσα στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, ειδικά στο ναυτικό.
Το μήνυμα του Ν. Παππά προς τον επικεφαλής της ναυτικής μοίρας του ΝΑΤΟ ήταν: «Πιστοί στη συμμαχία και στον πολιτισμό των λαών μας, ο οποίος έχει θεμελιωθεί επί των αρχών της δημοκρατίας, της προσωπικής ελευθερίας και του σεβασμού των νόμων, όλοι οι Αξιωματικοί και το πλήρωμα (270 άνδρες) του πλοίου μου, ως ένας άνθρωπος, πιστοί στον δοθέντα όρκο μας, με βαθύτατη λύπη εγκαταλείπουμε τις ασκήσεις. Με τη συμπάθεια ολόκληρου του ελεύθερου κόσμου θα παλέψουμε για να επαναφέρουμε τη δημοκρατία στην Ελλάδα. Σας είναι πολύ καλά γνωστό και ιδιαιτέρως στους Αμερικανούς ότι μια συμμορία ιδιοτελών αξιωματικών επέβαλε στην Ελλάδα μια απάνθρωπη και μισητή δικτατορία προ έξη και πλέον ετών.
Η σημερινή εξέγερση του Ναυτικού ανταποκρίνεται στα αισθήματα ολόκληρου του λαού της χώρας μας. Ο ελεύθερος κόσμος και ιδιαιτέρως οι χώρες του ΝΑΤΟ πρέπει να αντιληφθούν και τη διάβρωση και την καταστροφή των ενόπλων δυνάμεων στις οποίες στηρίζεται η άμυνα της νοτιοανατολικής πτέρυγας. Σκεφτείτε ότι αυτή τη στιγμή αξιωματικοί εν ενεργεία έχουν συλληφθεί και υφίστανται ταπεινώσεις και κακομεταχείριση από άλλους αξιωματικούς και στρατιώτες της Στρατιωτικής Αστυνομίας».
Το πετρέλαιο όμως δεν μας έφτανε και έτσι αράξαμε αρόδου στα 6 ναυτικά μίλια στα διεθνή ύδατα στο Φιουμιτσίνο, όπου βγήκε δικιά μας πετρελαιάκατος και ταυτόχρονα το ανακοινώσαμε στα διεθνή ΜΜΕ (BBC, Reuters, DW, κλπ). Την άλλη μέρα ήταν παγκόσμιο γεγονός. Ήρθε με βάρκα ο πρέσβυς Ροκανάς για να επιχειρήσει να πάρει τον Παππά, δεν το επιτρέψαμε ούτε να ανέβει στο καράβι, ούτε να φύγει ο Παππάς.
-Ποια ήταν η συνέχεια;
-Ακολούθως το ιταλικό λιμενικό μας είπε να βγουν έξω όσοι θέλουν με δικά του σκάφη και φτιάξαμε μία λίστα. Ο Παππάς έβαλε πρώτος το όνομά του και πήγα να υπογράψω λέγοντάς του «καπετάνιε μαζί σου και στο θάνατο» και δάκρυσε. Τελικά βγήκαμε έξω 31 άτομα γιατί έπρεπε να μείνει πλήρωμα για να γυρίσει το καράβι. Αφήσαμε πίσω τους ναύτες πλην ενός που ήρθε μαζί με τους βαθμοφόρους (ο κυβερνήτης, 6 αξιωματικοί και 23 υπαξιωματικοί) που βγήκαμε.
Έξω μας περίμεναν χιλιάδες κόσμου και μας επευφημούσαν ενώ ο Ροκανάς μας έλεγε ότι περίμεναν να μας αποδοκιμάσουν. Με κλούβες και περιπολικά μας πήγαν στην αστυνομία και περάσαμε 12 ώρες δίνοντας καταθέσεις Μείναμε σε ξενοδοχείο φρουρούμενο από τα ιταλικά ΜΑΤ υπό το φόβο να δεχτούμε επιθέσεις φασιστών.
Τελικά μας δόθηκε πολιτικό άσυλο και άδειες παραμονής και εργασίας. Δώσαμε συνέντευξη Τύπου , όπου κάποιος επιχειρούσε να κάνει τον υποβολέα σε όσα λέγαμε, ήταν νομικός σύμβουλος του τέως και του είπα να σταματήσει, όπως και έκανε.
-Η συνέχεια ποια ήταν;
-Μετά μείναμε στη Ρώμη στην πανσιόν Ακρόπολις του Γιώργου Κοργιέρη, ενώ έξω από αυτήν έρχονταν και έγραφαν συνθήματα και φώναζαν φασίστες εναντίον μας .
Η ιταλική κοινή γνώμη ήταν υπέρ μας μάλιστα με είχαν φωνάξει σαν ομιλητή σε εκδήλωση στη Μπολόνια και μου έδωσαν και για στήριξη του πληρώματος που είχε πάρει πολιτικό άσυλο 1 εκατομμύριο λιρέτες, ήταν και οι Έλληνες φοιτητές που σπούδαζαν στην Ιταλία στο πλευρό μας.
Στην Ιταλία έμεινα 14 μήνες, μετά διαφώνησα με τα σχέδια να καταλάβουμε τα εκπαιδευτικά πλοία Ιέραξ και Αετός, γιατί οι δόκιμοι ήταν ανήλικοι (η ενηλικίωση γίνονταν τότε στα 21) και ακολούθησα προσωπικές επιλογές.
-Ποιες ήταν οι επιλογές σας;
-Μπάρκαρα (και άλλοι από το Βέλος) σε καράβι του Νικήτα Βενιζέλου σαν 3ος μηχανικός. Για να γίνει αυτό πήγα στην Αγγλία για να υπογράψω συμβόλαιο και οι αρχές με κράτησαν 7 ώρες για ανάκριση επειδή είδαν την ιδιότητα του πολιτικού πρόσφυγα και μάλιστα ως «στασιαστής» από το Βέλος. Μου έδωσαν δικαίωμα παραμονής για άλλες 24 ώρες αλλιώς θα με απέλαυναν στην Ελλάδα. Με περίμενε ο εκπρόσωπος της ναυτιλιακής, υπέγραψα το συμβόλαιο και έφυγα για το Κουβέιτ στο λιμάνι Μίνα Λαχ Μάντι.
-Πόσο κράτησε αυτό;
-Το 1974 όταν έγινε η εισβολή στην Κύπρο ήθελα να φύγω να πάω να πολεμήσω, ο καπετάνιος δεν με άφηνε γιατί θα ξεκινούσαμε ταξίδι για τις ΗΠΑ, δημιουργήθηκε συμπλοκή μεταξύ μας, απείλησα ότι θα τους περάσω ναυτοδικείο και την ώρα του περιστατικού ένας Αιγύπτιος «πιλότος» μου είπε ότι θα με βοηθούσε. Πράγματι ο Αιγύπτιος έβγαλε εμένα και δύο υπαξιωματικούς και μας έδωσε από 20 δολάρια και τα εισιτήριά μας. Δεν μπορέσαμε να φτάσουμε στην Κύπρο ήταν κλειστός ο εναέριος χώρος και καταλήξαμε στο Λονδίνο, όπου ήταν και ο Νίκος Παππάς. Αυτός επικοινώνησε με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και του είπε ότι θέλουμε να γυρίσουμε για να πολεμήσουμε και εκείνος του είπε να μην ανησυχεί και σε λίγες μέρες θα γυρίσουμε όλοι μας.
Στη συνέχεια πήγαμε στη Ρώμη, ενώ δεν είχαν αντικατασταθεί οι χουντικοί στις πρεσβείες και μας κράτησαν τα διαβατήρια και χτύπησαν με λαβή πιστολιού τον Παππά στο κεφάλι. Μεσολάβησε ο Γεώργιoς Μαύρος υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας και τα πήραμε πίσω.
Επειδή είχα δουλέψει και είχα χρήματα, πλήρωσα και τα εισιτήρια άλλων (μου τα επέστρεψε μετά το Υπ. Εσωτερικών) και γυρίσαμε.
– Ποιοι σας περίμεναν στο γυρισμό σας;
-Στην επιστροφή μας περίμεναν στο αεροδρόμιο του Ελληνικού και μας υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό πολιτικοί εξόριστοι που είχαν απελευθερωθεί αναγνωρίζοντας τον αγώνα μας.
Τοποθετήθηκα στο πλοίο «Ναυαρίνο» στο οποίο πήγα στις 17/8/1974 αρνούμενος να πάω νωρίτερα αν δεν είχαν απομακρυνθεί οι υποστηρικτές της δικτατορίας.
-Ποιες ήταν οι συνέπειες της ανταρσίας στο Βέλος στις πολιτικές εξελίξεις;
-Η συμβολή του Βέλους στον αντιδικτατορικό αγώνα ήταν ότι έδωσε μεγάλη διεθνή δημοσιότητα, και ανάγκασε τη δικτατορία να κλείσει τα ξερονήσια, να προχωρήσει σε δημοψήφισμα, να κόψει τις 365.000 δολάρια που εισέπραττε σε ετήσια βάση ο τέως βασιλιάς και να επιχειρήσει φιλελευθεροποίηση με την κυβέρνηση Μαρκεζίνη.
-Που βρίσκεται σήμερα το Βέλος;
-Το πλοίο – σύμβολο, το «Βέλος» σώθηκε με δικιά μου πρόταση όταν ήμουν συνεργάτης του υφυπ. Εθνικής Άμυνας, Μανώλη Μπετενιώτη και δεν οδηγήθηκε στη διάλυση για να γίνει ξυραφάκια, αλλά αναδείχθηκε σε Μουσείο Αντιδικτατορικού Αγώνα, αρχικά με μία εκδήλωση στον Πόρο που είχε τεράστια συμμετοχή κόσμου, μάλιστα ο Μ. Μπετενιώτης μετά τη μαζική προσέλευση κόσμου μου είπε «μία τέτοια εκδήλωση το χρόνο να μου κάνεις, θα με βγάλεις πρωθυπουργό».
Μετά ελλιμενίστηκε στο Τροκαντερό στο Παλαιό Φάληρο. Εδώ και τέσσερα χρόνια βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, ασυντήρητο και κινδυνεύει να βουλιάξει. Έχουν γίνει και ερωτήσεις στη Βουλή, με στόχο να επισκευαστεί και γυρίσει στο Φάληρο. Δεν είναι δυνατόν στις μέρες μας να συζητάμε αν έχει δικαίωμα ο Κασιδιάρης να κατέβει στις εκλογές και ταυτόχρονα να μην αναδεικνύουμε το πλοίο σαν σύμβολο τιμής και μνήμης στον αγώνα ενάντια στο φασισμό.
Συνέντευξη: Νάσος Μπράτσος – ertnews.gr
