«Πέρσες» του Αισχύλου. Ο Ξέρξης επέστρεψε στη Σαλαμίνα
ΕκδηλώσειςΕΛΛΑΔΑΚΟΙΝΩΝΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣΤΟΠΙΚΑ ΝΕΑ 7 Αυγούστου 2023 fonisalaminas
της Όλγας Σελλά
Σημείο συνάντησης: Λιμάνι Ferry Boat Περάματος Μεγαρίδος, έλεγε το δελτίο Τύπου. Πού είναι αυτό; Κοιτάζω στον συνοδευτικό χάρτη. Μετά την Ελευσίνα, σε μια περιοχή χωρίς οικισμούς γύρω, απέναντι ακριβώς από μιαν άκρη της Σαλαμίνας. Εκεί ήταν το ραντεβού εκκίνησης για μια διαφορετική παράσταση που εντάσσεται στο πρόγραμμα της «Ελευσίνας Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2023». «Πέρσες» του Αισχύλου. «Πέρσες. Το ταξίδι στο πεδίο των ψυχών» όπως ήταν ο πλήρης τίτλος της παράστασης. Και λέω ήταν, γιατί η παράσταση παρουσιάστηκε στις 28 και 29 Ιουλίου. Μια παράσταση site specific και εν πλω, που σκηνοθέτησε ο Νικήτα Μιλιβόγιεβιτς και κέντησε μουσικά και δραματουργικά ο Δημήτρης Καμαρωτός. Το δελτίο Τύπου λέει περφόρμανς, αλλά ήταν απλώς μέθεξη.
Και η παράσταση ξεκινά λίγο πριν δύσει ο ήλιος. Από την πλευρά της Ελευσίνας. Εκεί, δίπλα στο λιμάνι έχουν στηθεί κατασκευές που παραπέμπουν σε στρατιωτικά αντίσκηνά. Εκεί αρχίζει την ιστορία ο χορός, από τους ωραιότερους χορούς αρχαίου δράματος που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια, με ρόλο, με πάθος, με αρμονία, με την κινησιολογική καθοδήγηση της Αμάλια Μπένετ. Ένας χορός που ο Νικήτα Μιλιβόγιεβιτς επέλεξε να μην είναι ο χορός των γερόντων που έμειναν πίσω στην Περσία, όταν ξεκίνησε η εκστρατεία του Ξέρξη, αλλά να είναι χορός νέων ανθρώπων, αυτών που τον ακολούθησαν και μετείχαν στον κατακτητικό του παροξυσμό. Ήταν ο χορός αυτών που χάθηκαν…
Και λίγο αργότερα ανεβαίνουμε (μαζί με τα μέλη του χορού) σ’ ένα από τα φέρι της γραμμής που έχει το όνομα «Παναγιά Κοίμησης» κι εκεί μας περιμένει η Άτοσσα (Μαρία Ζορμπά) και σίγουρα δεν ήταν τυχαία τα χρώματα που επέλεξε ο Kenny MacLellan για το κοστούμι της. Γιατί ενώνονται με τα χρώματα του ήλιου που δύει πίσω της. Κι εκείνη λέει ανήσυχη το όνειρό της και εκφράζει την αγωνία της για το γιο της και το εγχείρημά του, αλλά και για το μέλλον της χώρας της. Και όλη αυτή η αγωνιώδης και αγχωμένη συνομιλία συνοδεύεται από τη μουσική του Δημήτρη Καμαρωτού, στην οποία ενσωματώνει ήχους πραγματικούς, όπως εκείνους που έκαναν οι σιδερένιοι γάντζοι ασφάλισης φορτίου του φέρι, καθώς τους χτυπούσαν με δύναμη στο σιδερένιο πάτωμα του πλοίου τα μέλη του χορού. Ήταν η πρώτη από τις πολλές σκηνές αυτής της γοητευτικής περιπατητικής παράστασης, που μας συνεπήρε. Και ήταν την ίδια στιγμή που το φέρι αρχίζει να στροβιλίζεται, σα να πρόκειται να χαθεί. Είναι η στιγμή που και το φέρι ακολουθεί τις οδηγίες κίνησης της Αμάλια Μπένετ, γίνεται μέλος του χορού, μέρος της παράστασης, σε μια σκηνή που απλώς μας άφησε άφωνους.
Και το φέρι φτάνει στη Σαλαμίνα. Κι εκεί, στο λιμάνι, περιμένουν οι κακές ειδήσεις. Ο Αγγελιαφόρος (Θοδωρής Αντωνιάδης) λέει τα κακά μαντάτα και το μόνο που σκέφτεται να κάνει εκείνη τη στιγμή η Άτοσσα είναι να δεηθεί στους θεούς της και στον Δαρείο, τον νεκρό της σύζυγο.
Όλοι μαζί, χορός, ηθοποιοί, θεατές, αρχίζουμε να περπατάμε στον παραλιακό δρόμο. Αριστερά μας η θάλασσα, τα στενά όπου έγινε η Ναυμαχία της Σαλαμίνας, δεξιά μας ένα μικρό πευκοδάσος. Κι εκεί, παρακολουθούμε την ωραιότερη σκηνή επίκλησης του φαντάσματος του Δαρείου που έχουμε δει ποτέ σε παράσταση των «Περσών». Ήταν τόσο μεταδοτική η διαδικασία, τόσο έντονη, που είχαμε την αίσθηση οι περισσότεροι ότι ο Δαρείος θα βγει μέσα από το χώμα, από τη γη. Όμως ο Δαρείος (Γιώργος Μπινιάρης) έχει γίνει πεύκο, στέκεται πάνω στο πεύκο (σε μια μικρή εξέδρα που την κρύβει ένα τεράστιο ύφασμα βασιλικό), έχει βγάλει ρίζες στη δική του γη. Και συμβουλεύει, με την πραότητα αυτού που γνωρίζει πολλά και τίποτα δεν περιμένει, την ΄Ατοσσα, για το πώς να διαχειριστεί το κακό που βρήκε το λαό τους. Κι έχει πέσει ήδη η νύχτα και οι φωτισμοί κάνουν τη σκηνή ονειρική. Και ταυτόχρονα, στην άκρη της θάλασσας, ένα κόρνο συνοδεύει αυτή την υπερβατική συνάντηση.
Και συνεχίζουμε να περπατάμε, προς τη θάλασσα αυτή τη φορά. Σ’ ένα μικρό πλάτωμα, με βλέμμα προς τη θάλασσα, έχουν στηθεί καρέκλες για το κοινό κι ένα μικρό σκηνικό μπροστά μας, με κομμάτια ξύλου μέσα στο νερό. Τα διαλυμένα περσικά καράβια. Κι εκεί έρχεται ο Ξέρξης (Δημήτρης Ήμελλος). Ένας Ξέρξης διαλυμένος, σακατεμένος, σαλεμένος. Έρχεται πάλι στον τόπο της καταστροφής του, του ίδιου και της πατρίδας του, ψελλίζει λέξεις, επιχειρεί κάποιες κινήσεις. Ένας μισός άνθρωπος. Ένας ηττημένος, ολοκληρωτικά, άνθρωπος. Και λίγο πριν το τέλος, από τη θάλασσα βγαίνουν πολλοί. Τα μέλη του χορού γίνονται αυτοί που βούλιαξαν για πάντα στα στενά της Σαλαμίνας. Είναι αυτοί που καταδιώκουν τον Ξέρξη. Γι’ αυτό επιστρέφει πάντα εκεί. Εκεί έμεινε κι εκείνος ουσιαστικά. Μόνος, άδειος, ρημαγμένος. Γιατί αυτοί οι «Πέρσες» εκεί έστρεψαν το βλέμμα τους. Στην υπεροψία και στην έπαρση που καταρρέει με κρότο. Στη μοναξιά και την οδύνη που την ακολουθεί.
Κι εκεί τελείωσε αυτή η μαγευτική παράσταση, η πιο ωραία, σίγουρα, ανάμνηση, τουλάχιστον αυτού του καλοκαιριού, από τις πιο σημαντικές, αισθαντικές, γήινες και ουσιαστικές παραστάσεις αρχαίου δράματος που έχουμε δει, με την πιο απαιτητική θέαση και την πιο απλόχερη αποζημίωση του θεατή. Προφανώς δεν έχω να ξεχωρίσω κανέναν από τους ηθοποιούς που μετείχαν σ’ αυτήν. Ήταν όλοι τόσο δοσμένοι σ’ αυτό το ξεχωριστό εγχείρημα, που μετέδιδαν το πάθος τους σε κάθε στιγμή.
Μια παράσταση, που παίχτηκε μόνο για δυο βραδιές (28 και 29 Ιουλίου) και είχαν την τύχη να παρακολουθήσουν περίπου 900 άτομα, μαζί με όσους είδαν και τη γενική πρόβα. Και ήταν αυτό το μόνο «μείον» της εκδήλωσης: το ότι το είδαν μόνο τόσοι λίγοι θεατές. Παρότι ήταν μια διαδικασία που απαιτούσε την κινητοποίηση πολλών ανθρώπων και οργανισμών (Λιμενικό, Αστυνομία, άνθρωποι της παραγωγής, της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, κ.λπ.) και που μόνο ένας φορέας όπως η Πολιτιστική Πρωτεύουσα θα μπορούσε να τον οργανώσει, γιατί δεν μπορούσε να έχει μεγαλύτερη διάρκεια;
Η ταυτότητα της παράστασης
Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας, Σκηνοθεσία: Nikita Milivojević, Κίνηση: Amalia Bennett, Μουσική σύνθεση – Δραματουργία: Δημήτρης Καμαρωτός, Σκηνικά: Γιώργος Γαβαλάς, Φωτισμοί: Γιάννης Δρακουλαράκος, Κοστούμια: Kenny MacLellan, Ηχητικός σχεδιασμός: Κώστας Μπώκος, Βοηθός σκηνοθέτη: Νίκος Τσιμάρας, Βοηθός χορογράφου: Κατερίνα Γεβετζή, Βοηθός σκηνογράφου: Νικόλας Καναβάρης, Διερμηνέας προβών: Ismini Radolovic, Διεύθυνση παραγωγής: Κωνσταντίνα Αγγελέτου, Βοηθοί παραγωγής: Ξένια Καλαϊτζή, Βαγγέλης Βογιατζής,
Εκτέλεση παραγωγής: Λυκόφως,
Φωτογραφίες: John Kouskoutis
Παίζουν
Δημήτρης Ήμελλος (Ξέρξης), Μαρία Ζορμπά (Άτοσσα), Θοδωρής Αντωνιάδης (Αγγελιαφόρος), Γιώργος Μπινιάρης (Φάντασμα Δαρείου), Μυρτώ Αλικάκη (Κορυφαία χορού)
Χορός
Γιώργος Ζυγούρης, Νίκος Ιατρού, Δημήτρης Καραμάνος, Εμμανουήλ Κοντός, Νικόλας Μακρής, Νικόλας Ντούρος, Θανάσης Ραφτόπουλος,Mia Simonović,Bojana Milanović
Μουσικοί
Γιώργος Κατσατσίδης (μπαγιάν), Βασίλης Παπαβασιλείου (κοντραμπάσο), Κώστας Σίσκος (κόρνο)
Μαζί με τους μουσικούς η Μαρία Γεωργακαράκου στο ειδικά για την παράσταση ηχογραφημένο αναγεννησιακό τραγούδι Never weather-beaten sail του Thomas Campion
Συμπαραγωγή
2023 Ελευσίς, Εθνικό Θέατρο της Σερβίας & Novi Sad 2022 – European Capital of Culture
oanagnostis.gr
