Πως η ψυχική υγεία μπορεί να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης στο διαδίκτυο και με ποιες συνέπειες
ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ 10 Νοεμβρίου 2023 fonisalaminas
Η αναζήτηση στο διαδίκτυο για ορισμένους όρους ψυχικής υγείας μπορεί απροσδόκητα να σας οδηγήσει σε ιστότοπους, που έχουν ως στόχο να εκμεταλλευτούν την ψυχική υγεία των χρηστών και τις περιστασιακά δύσκολες στιγμές που βιώνουν για να τους παράσχουν πρόσβαση σε λύσεις που αποσκοπούν στο κέρδος και σε κακόβουλο λογισμικό.
Μια νέα μελέτη που διεξήχθη από την Beyond Identity (πάροχος διαχείρισης ηλεκτρονικής ταυτότητας χωρίς κωδικό πρόσβασης) ανέλυσε έναν μεγάλο αριθμό όρων αναζήτησης για την ψυχική υγεία και διαπίστωσε ότι πολλοί από αυτούς εγκυμονούν τον κίνδυνο να οδηγήσουν σε συνδέσμους με ενσωματωμένο λογισμικό, που θα μπορούσε να υποκλέψει δεδομένα ή να βλάψει τις συσκευές.
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, κατά την αναζήτηση του όρου “μουσική διαλογισμού”, οι χρήστες θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί. Απαιτείται μεγάλη προσοχή όσον αφορά τη λήψη μουσικής για πρακτική διαλογισμού, καθώς μπορεί ταυτόχρονα να γίνει και η εγκατάσταση κάποιου κακόβουλου λογισμικού.
Ενώ καμία από τις άλλες φράσεις που αξιολόγησε η Beyond Identity δεν οδήγησε σε δυνητικά επικίνδυνους συνδέσμους, όλοι οι ακόλουθοι όροι θεωρήθηκαν μέτριου ή μεγαλύτερου κινδύνου: “ψυχίατρος κοντά μου”, “μουσική διαλογισμού”, “εικονική θεραπεία”, “υπηρεσίες ψυχικής υγείας”, “θεραπεία ΔΕΠΥ”, “άσκηση αναπνοής”, “διαλογισμός ενσυνειδητότητας”, “θεραπεία άγχους”, “θεραπεία κατάθλιψης” και “πώς να διαλογίζεστε”.
Η έκθεση παρότρυνε τους χρήστες να είναι “προσεκτικοί” όταν αναζητούν συγκεκριμένα “μουσική διαλογισμού”, “ψυχίατρος κοντά μου” και “εικονική θεραπεία”. Σχεδόν το ένα τρίτο των αποτελεσμάτων των κορυφαίων συνδέσμων σε αυτές τις κατηγορίες είχε αυξημένο κίνδυνο να εμπεριέχει κακόβουλο λογισμικό.
Μπορεί να είναι δελεαστικό να κάνει κανείς αυτοδιάγνωση, κι αυτό το σενάριο πιθανόν να ακούγεται οικείο σε όσους περνούν αρκετό χρόνο στο διαδίκτυο. Ένας μαθητής λυκείου, για παράδειγμα, που δυσκολεύεται να μιλήσει στην οικογένεια του ή στους φίλους του γιατί πιστεύει ότι μπορεί και να τον θεωρήσουν παράλογο, αλλά που ανησυχεί για την ευημερία του, παρατηρώντας συμπτώματα όπως η αυξανόμενη θλίψη ή η απόσυρση, στρέφεται στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για απαντήσεις, μόνο και μόνο για να νιώσει, ίσως, πιο χαμένος στη συνέχεια.
Ίσως, η αγαπημένη του διαδικτυακή προσωπικότητα (influencer) να δημοσίευσε ένα βίντεο στο TikTok σχετικά με μια νέα διάγνωση ψυχικής υγείας που έλαβε και όλα τα συμπτώματα ταιριάζουν με αυτά που βιώνει ο μαθητής λυκείου και έτσι να υποθέσει ότι έχει και αυτός την ίδια διάγνωση. Όμως, δεν γνωρίζει ότι δεν ισχύει το ίδιο για όλους, καθώς ο καθένας είναι διαφορετικός, αλλά και ότι οι προσλαμβάνουσες και τα βιώματα τους είναι διαφορετικά. Επίσης δεν γνωρίζει ότι υπάρχουν ορισμένα κριτήρια γύρω από την εκδήλωση των συμπτωμάτων για να ισχύει και για εκείνον η διαταραχή-«ταμπέλα» που έχει ανάγκη να κολλήσει στον εαυτό του για να ξέρει τουλάχιστον τι του συμβαίνει. Αυτή η «διάγνωση» μπορεί να είναι μια εσφαλμένη. Μόνο ένας ειδικός σε θέματα ψυχικής υγείας είναι σε θέση να του δώσει τις απαντήσεις που ψάχνει εναγωνίως.
Περαιτέρω αναζήτηση στη Google μπορεί να τον πείσει ότι αυτό ισχύει. Ή ίσως το επόμενο βίντεο του influencer να εστιάζει στο πώς ορισμένοι τύποι συμπεριφοράς είναι, στην πραγματικότητα, μια “αντίδραση τραύματος” και ο μαθητής του λυκείου να σχετίζεται με τα παραδείγματα, επιδεινώνοντας αλλά και επικυρώνοντάς κάθε αίσθηση ότι είναι ένα πληγωμένο άτομο.
Ξαφνικά, ο έφηβος αισθάνεται ότι καταλαβαίνει καλύτερα τον εαυτό του, αλλά πιθανότατα δεν έχει και καμία πραγματική κατεύθυνση ή υποστήριξη για το τι θα ακολουθήσει. Η αυτοδιάγνωση των καταστάσεων και των συμπεριφορών μπορεί να καταλήξει να τους καθορίζει, ακόμη και αν δεν έχουν δει ποτέ έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας ή δεν έχουν λάβει φροντίδα. Αντί να αισθάνονται ενδυναμωμένοι, μπορεί αντιθέτως να βιώνουν απελπισία και αυξημένο άγχος, ενώ παράλληλα περιορίζουν την κατανόηση των συναισθημάτων τους υπό την υπόθεση μιας συγκεκριμένης πάθησης. Το παράδειγμα του εφήβου, μαθητή λυκείου, ισχύει και όλους όσους ψάχνουν βοήθεια στο διαδίκτυο σε θέματα ψυχικής υγείας σε όποια ηλικία κι αν είναι εφόσον δεν έχουν κανενός είδους ψυχοεκπαίδευση μέχρι την συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Ενώ υπάρχουν οφέλη από την πρόσβαση σε πληροφορίες για την ψυχική υγεία στο διαδίκτυο, μπορεί οι άνθρωποι να είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στους κινδύνους της αυτοδιάγνωσης – ειδικά όταν αναζητούν απαντήσεις από αναξιόπιστες πηγές και αφομοιώνουν τις πληροφορίες από μια ευάλωτη θέση. Ένα νέο βιβλίο που συνέγραψε η μη κερδοσκοπική οργάνωση υπεράσπισης της ψυχικής υγείας Mental Health America έχει ως στόχο να απομακρύνει τους ανθρώπους από αυτό το ενδεχόμενο.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους τόσο οι ενήλικες όσο και οι έφηβοι συμβουλεύονται το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να απαντήσουν σε ερωτήματα ψυχικής υγείας. Η υγειονομική περίθαλψη είναι απρόσιτη και απλησίαστη για πολλούς, ή άβολη και εκφοβιστική για ακόμη περισσότερους. Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας συχνά δεν δέχονται καν ασφάλιση, και η θεραπεία σε ιδιώτες να είναι κοστοβόρα, ανάλογα με το πού ασκούν το επάγγελμα.
Αλλά αυτό προϋποθέτει ότι η αναζήτηση επαγγελματικής φροντίδας είναι ο στόχος. Κάποιος που περιμένει να αντιμετωπίσει το στίγμα και την κριτική επειδή αντιμετωπίζει προκλήσεις ψυχικής υγείας μπορεί αντ’ αυτού να προσπαθήσει να αντιμετωπίσει μόνος του, χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο ως οδηγό.
Πράγματι, αυτό αρχικά λειτουργεί καλά για πολλούς, ειδικά για εφήβους που μπορεί να ντρέπονται να μοιραστούν τις αγωνίες τους με φίλους ή μέλη της οικογένειας. Αυτό που συχνά παίρνουν στο διαδίκτυο, είναι η επικύρωση των εμπειριών τους, κάτι που μπορεί να είναι μια τεράστια ανακούφιση αν έχουν νιώσει απομονωμένοι και μόνοι και σίγουρα ψάχνοντας θα βρουν κάτι που θα επικυρώνει ότι αισθάνονται.
Η Paredes – Dr. America Paredes, Chief Social Impact Officer -για την Ψυχική Υγεία της Αμερικής σημειώνει ότι αυτή η δυναμική εντείνεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επειδή ο αλγόριθμος “σου παρέχει κάτι που πραγματικά υποστηρίζει ό,τι ψάχνεις”. Σκεφτείτε πώς το να ακολουθείτε έναν influencer για ένα συγκεκριμένο θέμα, όπως το άγχος, ανοίγει την αλγοριθμική πόρτα σε πολλούς άλλους λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαφορετικής ποιότητας.
Η αναζήτηση και η αίσθηση επικύρωσης από το περιεχόμενο ψυχικής υγείας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι απαραίτητα κακό. Εξάλλου, πολλοί δημιουργοί και οι οπαδοί τους βρίσκουν ενδυναμωτικό και χρήσιμο να μιλούν για τη βιωμένη εμπειρία τους με καταστάσεις ψυχικής υγείας.
Ωστόσο, η συμμετοχή στο κοινό μπορεί επίσης να εμποδίσει τους νέους να προβληματιστούν σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν στη συνέχεια. Μπορεί να γίνουν παρατηρητές στο ταξίδι ψυχικής υγείας ενός influencer αντί να ξεκινήσουν το δικό τους.
Ομοίως, όταν οι δημιουργοί και οι παράγοντες επιρροής χρησιμοποιούν φράσεις όπως “αντίδραση στο τραύμα” για να περιγράψουν μια συμπεριφορά που ένας έφηβος θεωρούσε φυσιολογική, όπως το να μένει συνέχεια απασχολημένος ή να απομακρύνεται, ένας έφηβος μπορεί να αρχίσει να αισθάνεται αβέβαιος ή να ανησυχεί για την ευημερία του σε περιπτώσεις που αυτό μπορεί να μην είναι δικαιολογημένο.
Ενώ το παιδικό τραύμα είναι πράγματι ευρέως διαδεδομένο, σύμφωνα με την έρευνα, μεγάλο μέρος του περιεχομένου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με τις “αντιδράσεις στο τραύμα” δεν παραπέμπει σε αξιοποιήσιμες, επιστημονικά τεκμηριωμένες πληροφορίες σχετικά με το πώς να μάθουν περισσότερα για το φαινόμενο αυτό. Ορισμένοι δημιουργοί μπορεί ακόμη και να χρησιμοποιούν αυτή τη φράση για να κατατάσσονται υψηλότερα στον αλγόριθμο της πλατφόρμας, μια πιθανότητα που μπορεί να μην είναι ξεκάθαρη στους εφήβους η και σε όσους δεν είναι ψυχοεκπαιδευμένοι.
Εναλλακτικές στην αυτοδιάγνωση
Η Paredes συνιστά να κάνουν μια παύση και να εξετάσουν τι βλέπουν στο διαδίκτυο πριν ενσωματώσουν αυτές τις πληροφορίες στην ταυτότητά τους, κάτι που μπορεί να περιλαμβάνει τον ισχυρισμό μιας διάγνωσης χωρίς να αξιολογηθεί από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Σύμφωνα με την ίδια “Μπορεί να είναι χρήσιμο ως καθοδηγητικό βήμα για την εύρεση σημαντικών πληροφοριών, αλλά και πάλι πρέπει να είστε πολύ ευσυνείδητοι και προσεχτικοί για το πώς χρησιμοποιείται αυτή η γλώσσα και πώς την ερμηνεύετε”.
Θα πρέπει επίσης να προσέχουν τη συμπλήρωση ηλεκτρονικών τεστ ή κουίζ που παρέχονται από κερδοσκοπικές εταιρείες. Ένα δημοφιλές “τεστ παιδικού τραύματος” που κυκλοφόρησε πέρυσι στο TikTok κατέληξε να είναι ένας τρόπος για μια ιδιωτική εταιρεία να συλλέξει δεδομένα χρηστών και να τα μοιραστεί ενδεχομένως με τρίτους.
Ο 21ος αιώνας είναι πλέον ο αιώνας της πληροφορικής και της επικοινωνίας μέσω των ηλεκτρονικών υπολογιστών και όπως είναι φυσικό η αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας έχουν βρει τη θέση τους μέσα στο διαδίκτυο. Καλό θα ήταν λοιπόν να φιλτράρονται οι πληροφορίες από το διαδίκτυο μέσω κριτικής σκέψης διπλά πριν την όποια “διάγνωση” και μάλιστα για κάτι τόσο σπουδαίο και σημαντικό όπως η ψυχική υγεία.
csii.gr
