«Ευχαριστούμε τους αρχαίους Έλληνες» για το μεσαίο δάχτυλο: Το CNN αναζητεί στον Αριστοφάνη τις ρίζες της πιο ατίθασης χειρονομίας
ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ 27 Ιανουαρίου 2024 fonisalaminas
Αν συνηθίζετε να προτάσσετε το μεσαίο δάχτυλο, τότε έχετε κάτι κοινό με τους αρχαίους Έλληνες. Αυτό ισχυρίζεται το CNN, το οποίο κάνει μια ιστορική αναδρομή στη σημειολογία ίσως του πιο προβεβλημένου, στους ελληνικούς δρόμους τουλάχιστον, ανθρώπινου δαχτύλου.
«Ήταν περίπου πριν από 2.500 χρόνια όταν οι άτακτοι Έλληνες ανέπτυξαν μια φαλλική χειρονομία για να προσβάλλουν, να κοροϊδεύουν και κυριολεκτικά να επιτίθενται ο ένας τον άλλον», αναφέρει σε άρθρο του το αμερικανικό Μέσο. Ενώ σήμερα το να ορθώνεις το μεσαίο δάχτυλο ισοδυναμεί ξεκάθαρα με ένα ηχηρό «άντε και…», στην κλασική αρχαιότητα, οι ιστορικοί λένε ότι το μεσαίο δάχτυλο ήταν περισσότερο μια ακραία σεξουαλική αναφορά.
Έκτοτε έχει γίνει ένα συχνά χρησιμοποιούμενο emoji, χειρονομία κατά τη διάρκεια ενός σόου στο ημίχρονο του Super Bowl (βλέπε Μ.Ι.Α), άβολη στιγμή σε ζωντανό του BBC και ένας δημοφιλέστατος «χαιρετισμός» του οδηγού που μας προσπέρασε παρακινδυνευμένα στον αυτοκινητόδρομο.
«Κάπως έτσι έγινε το πιο άσεμνο δάχτυλο του ανθρώπινου χεριού», αποφαίνεται το CNN.
Μια χειρονομία με φαλλικό υπονοούμενο
Οι αναιδείς Έλληνες «πιθανότατα βασίστηκαν στη χρήση του μεσαίου δακτύλου για να αναπαραστήσουν ένα πέος σε στύση», γράφει ο Γουίλιαμ Μαξ Νέλσον, συγγραφέας, ιστορικός και καθηγητής κλασικών πολιτισμών στο Πανεπιστήμιο του Windsor στο Οντάριο του Καναδά, σε ένα άρθρο του 2017 για την προέλευση της χειρονομίας.
Το να δείχνεις περήφανα το μεσαίο δάχτυλο ήταν συνήθως ένα αστείο, μια προσβολή ή μια σεξουαλική πρόταση, υποστηρίζουν ο Νέλσον και άλλοι κλασικοί ερευνητές. Μερικές πηγές από την αρχαία Ελλάδα αναφέρουν ότι τα μεσαία δάχτυλα χρησιμοποιούνταν για να σπρώξουν ή να κατεβάσουν τα πρόσωπα των ανθρώπων, από τα ρουθούνια προς τα κάτω.
Ο Έλληνας θεατρικός συγγραφέας Αριστοφάνης υποτίθεται ότι ήταν επίσης λάτρης της χειρονομίας, καθώς αναφέρεται στο «μακρύ δάχτυλο» σε πολλά από τα έργα του.
Στην κωμωδία του «Νεφέλες», που γράφτηκε το 419 π.Χ., μια καρικατούρα του Σωκράτη επιχειρεί να δώσει οδηγίες στον Στρεψιάδη για τον ποιητικό μετρ. Ο Στρεψιάδης κάνει ένα χονδροειδές αστείο σχετικά με τη χρήση διαφορετικού δακτύλου για τη δημιουργία ρυθμού. Οι μεταφραστές του κειμένου συνήθως καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο Στρεψιάδης χειρονομεί με το μεσαίο του δάχτυλο (ή, σε ορισμένες μεταφράσεις, αποκαλύπτει τα αχαμνά του) κάνοντας αναφορά στον αυνανισμό, λέει ο Νέλσον. Όποια και αν είναι η πρόθεση, ο χαρακτήρας του Σωκράτη αντιδρά με αηδία.
Στη συνέχεια, το αμερικανικό Μέσο αναφέρει την επέκταση της χειρονομίας στην αρχαία Ρώμη, όπου οι ντόπιοι πιθανότατα την ονόμασαν “digitus impudicus” – το άσεμνο δάχτυλο. Ο Ρωμαίος ιστορικός Σουετόνιος ανέφερε ότι ο αυτοκράτορας Καλιγούλας ανάγκασε τους υπηκόους του να φιλήσουν το μεσαίο του δάχτυλο – σύμφωνα με τον ανθρωπολόγο και τον κορυφαίο ιστορικό του μεσαίου δακτύλου Ντέσμοντ Μόρις, αυτή ήταν μια υποτιμητική χειρονομία που αντιπροσώπευε το μέλος του ηγεμόνα.
Σύμφωνα με τον Μόρις, το μεσαίο δάχτυλο που γνωρίζουμε σήμερα –καθώς σηκώνεται ψηλά στον αέρα, την στιγμή που τα άλλα λυγίζουν κατά βούληση – αντιπροσωπεύει ένα πέος και τους όρχεις.
Δεν είναι σαφές, ωστόσο, αν οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι πρότασσαν τα μεσαία δάχτυλά τους κάθετα στον αέρα. Ο Νέλσον έγραψε ότι ενώ οι αρχαίοι άνθρωποι πιθανότατα χρησιμοποιούσαν τα μεσαία δάχτυλά τους για να κάνουν άσεμνες χειρονομίες, μπορεί να τα έδειχναν οριζόντια ή προς άλλες κατευθύνσεις.
«Στο τέλος, τότε ίσως είναι καλύτερο να κρατήσουμε το «δάχτυλο» για τον εαυτό μας», έγραψε ο Νέλσον.
Ίσως ακόμη πιο προσβλητικό σήμερα
Η δημοτικότητα του μεσαίου δακτύλου υποχώρησε, αλλά δεν εξαφανίστηκε εντελώς, κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, πιθανότατα λόγω της αυξανόμενης επιρροής της Καθολικής Εκκλησίας και της αποδοκιμασίας της για σεξουαλικές χειρονομίες, κατέληξαν οι ερευνητές. Σύμφωνα με τον Μόρις, το υψωμένο δάχτυλο προσγειώθηκε στις ΗΠΑ από Ιταλούς μετανάστες στα τέλη του 19ου αιώνα.
Στα μέσα του 20ού αιώνα ξαναβρήκε τη δημοτικότητά και έκτοτε έχει γίνει μια αγαπημένη χειρονομία για τους αμφισβητίες κατά της εξουσίας. Ο Τζόνι Κας το επέδειξε με κάθε επισημότητα κατά τη διάρκεια μιας συναυλία του το 1969 στην κρατική φυλακή San Quentin στην Καλιφόρνια, αφού ένας φωτογράφος τον ρώτησε, σύμφωνα με πληροφορίες, τι γνώμη είχε για τον δεσμοφύλακα. (Δεν ήταν η πρώτη παράσταση του Cash σε φυλακή)
Καλλιτέχνες από τον Joe Strummer του The Clash μέχρι τον Tupac Shakur έχουν δείξει το μεσαίο δάχτυλο στην άρχουσα τάξη κατά τη διάρκεια performance τους αλλά και σε φωτογραφήσεις που έγιναν διάσημες.
Σήμερα, το “flipping the bird” (όπως λέγεται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού) θεωρείται τόσο χυδαίο (συνώνυμο της f* word ) που συχνά θολώνεται από τα μέσα ενημέρωσης ή προκαλεί περιδίνηση ακόμη και στο BBC, όταν ένας από τους παρουσιαστές του το έστρεψε εν αγνοία του στους θεατές κατά τη διάρκεια μιας live αναμετάδοσης.
Το 2012, το μεσαίο δάχτυλο της ερμηνεύτριας M.I.A. προκάλεσε σπιράλ αντιδράσεων. Η τραγουδίστρια εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια του Super Bowl Halftime Show της Μαντόνα και έστρεψε το μεσαίο δάχτυλό της προς την κάμερα, αναγκάζοντας NFL και NBC να ζητήσουν συγγνώμη. Το NFL ζήτησε αποζημίωση 16,6 εκατομμυρίων δολαρίων από την M.I.A., ισχυριζόμενη ότι παραβίασε το συμβόλαιό της και έπληξε τη φήμη του πρωταθλήματος. Οι δύο πλευρές έφτασαν σε εξωδικαστικό διακανονισμό πάνω από δύο χρόνια αργότερα, αν και ποτέ η Μ.Ι.Α. δεν ζήτησε συγγνώμη.
Προς υπεράσπιση της απόδοσής της, τόσο η ίδια όσο και η Μαντόνα φορούσαν δερμάτινες φούστες με καρφιά παρόμοια με τα ρούχα που υποτίθεται ότι φορούσαν οι Ρωμαίοι μονομάχοι στη μάχη. Ίσως η M.I.A. ήθελε απλώς να επιδείξει την αγάπη της στην κλασική αρχαιότητα.
Με πληροφορίες από CNN – hellasjournal.com
