Λαϊκισμός

Τα τελευταίο χρόνια, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες αυξάνεται διαρκώς η αποχή των Ευρωπαίων πολιτών από τις εθνικές εκλογές. Το γεγονός αυτό φανερώνει την κρίση που αντιμετώπιζα η δημοκρατία ακόμη και στην εξελιγμένη ευρωπαϊκή ήπειρο. Αυτές οι συνθήκες ευνοούν την εμφάνιση του λαϊκισμού, με επίκεντρο κυρίως την πολιτική ζωή και επίδραση στις αποφάσεις της κοινής γνώμης.

Το κύμα λαϊκισμού που παρατηρούμε στην Ευρώπη και στην Ελλάδα αυξάνεται ραγδαία, με σοβαρές συνέπειες για τη δημοκρατία και τους θεσμούς της. Η αμφισβήτηση των δημοκρατικών θεσμών καθώς και οι διάφορες μορφές αντικοινοβουλευτισμού, υποσκάπτουν την δημοκρατία. Ειδικά στην Ελλάδα, σε μεγάλο βαθμό λόγω της οικονομικής και πολιτικής κρίσης, το φαινόμενο αυτό έχει λάβει ανησυχητική μορφή. Αν δεν περιοριστεί, πιθανό να επηρεάσει την ομολότητα και την κοινωνική συνοχή.

Ο λαϊκισμός ελλοχεύει σημαντικούς κινδύνους, καθώς μεταχειρίζεται γλώσσα που μοιάζει με τη λαϊκή και είναι δύσκολος συχνά ο εντοπισμός του. Παράλληλα, στοχεύει στον παραγκωνισμό της λαϊκής επιθυμίας και την επιβολή του προσώπου ως μονοδικού αληθινού προστάτη του πολίτη, του μόνου που γνωρίζει τα συμφέροντα του λαού. Ταυτόχρονα, υποβάθμιζα το ρόλο του λαού, αφού φανατίζει τους πολίτες προς το συμφέρον του ομιλητή.

Ως μόνος τρόπος περιορισμού του φαινομένου φαίνεται η παιδεία, με την ανάπτυξη κριτικού πνεύματος που στηρίζεται στο διάλογο των μαθητών και τη δημιουργική σκέψη. Επιπλέον, με τη μελέτη σύγχρονων κοινωνικών και πολιτικών φαινομένων το άτομο θα είναι ικανό να κατανοήσει το ρόλο των μηχανισμών μοζοποίησης να αναγνωρίζει κάθε λαϊκιστικο λόγο και να τον διαχωρίζει οπό τα πραγματικά συμφέροντα των πολιτών. Η ψύχραιμη αντιπαράθεση της πραγματικότητας με τις δοθείσες υποσχέσεις στο παρελθόν, μπορεί να αποκαλύψει στους νέους την απόσταση ανάμεσα στις ωραιοποιημένες ομιλίες των πολιτικών και στην μετεκλογική πραγματικότητα. Η ουσιαστική, επίσης, λειτουργίο της δημοκρστίος αποτρέπει την προώθηση των δημαγωγών.

Επιλογικά, ο λαϊκισμός απειλεί το ίδιο το δημοκρατικό πολίτευμα, φανατίζει και αποθαρρύνει τη συμμετοχή του πολίτη στα κοινά. Είναι σημαντικά, λοιπόν, να επιβραβεύονται μόνο οι πολιτικοί εκείνοι που διατηρούν μια ειλικρινή στάση απέναντι στους πολίτες και το αποδεικνύουν αυτό όχι με τα λόγια τους αλλά με τις πράξεις και την πολιτική τους δράση.

Γρηγόρης Νούλας, μαθητής Λυκείου