από το έντυπο φύλλο
της ΦΩΝΗΣ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ
[15 Φεβρουαρίου 2025]
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΝ. ΚΡΙΤΣΙΚΗΣ
Ο Νικόλαος Κριτσίκης γεννήθηκε το 1942 στον Πειραιά και προέρχεται από μια οικογένεια με μεγάλη παράδοση στην πρακτική ορθοπεδική. Ο ίδιος τελειώνοντας το σχολείο, εισήχθη ταυτόχρονα σε τρείς σχολές, αρχίζοντας από την Ιατρική Θεσσαλονίκης και συνεχίζοντας στην Ιατρική Αθηνών, απ΄ όπου και αποφοίτησε. Ακολούθως, άρχισε την ειδικότητα του Ορθοπεδικού, στην Αγγλία και ολοκλήρωσε στην Ελβετία. Από τότε εργάστηκε σε πολλά νοσοκομεία στην Ελβετία και στην Αγγλία, ενώ με την επιστροφή του στην Ελλάδα ανέλαβε τη θέση του Διευθυντή της Ορθοπεδικής Κλινικής του Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Καλαμάτας για την περίοδο 1980-1981.
Από το 1982 μέχρι και το 2012 υπήρξε βασικός συνεργάτης του διαγνωστικού και θεραπευτικού Κέντρου Αθηνών ΥΓΕΙΑ Α.Ε., όπου και διετέλεσε Διευθυντής της Δ’ και Α’ Ορθοπεδικής κλινικής.
Η οικογένεια Κριτσίκη αποτελεί μια από τις παλαιότερες αλλά και πιο φημισμένες οικογένειες της Σαλαμίνας, μια οικογένεια πρακτικών γιατρών ορθοπεδικών. Η θεραπευτική που ακολουθούν είναι παμπάλαιη, με πολλές επιτυχημένες επεμβάσεις, με αποτέλεσμα η φήμη τους να εξαπλωθεί ακόμα και πέρα από την Αττικοβοιωτία και το Σαρωνικό.
Η καταγωγή της γενιάς τους ήταν από την Ήπειρο και το βιοποριστικό τους επάγγελμα, τσομπάνηδες με γιδοπρόβατα κυρίως, για το χασάπικο. Παράλληλα όμως, όπου πήγαιναν από χωριό σε χωριό, θεράπευαν και τα σπασοβγαλσίματα όσων προστρέχανε στη φημισμένη ορθοπεδική τους ικανότητα.
Αρχικά το επώνυμο της οικογένειας ήταν Λίας, από το Ηλίας. Το κατοπινό «Κρετσίτσ» ή “Κριτσίτσι (και μετέπειτα Κριτσίκης) δεν ήταν τότε επώνυμο, αλλά το χαρακτηριστικό της ιατρικής τους ειδικότητας, της ορθοπεδικής, ειδικά για κατάγματα και εξαρθρώσεις. Στα τούρκικα λοιπόν, που επικρατούσαν τότε, αυτό το Κριτσίτσι εξηγείται ως «σπασίμα-τάς» και σήμαινε «θεραπευτής των σπασμένων – βγαλμένων».
Γύρω στο 1700 ή λίγο προηγουμένως, έφτασε μία τουλάχιστον οικογένεια Κριτσίκιδων στα Μέγαρα ως έποικοι. Μετέπειτα, κοντά στα 1800, ένας τους, Μιχάλης, μετοίκησε από τα Μέγαρα στη Σαλαμίνα. Έτσι, πηγαινοερχόντουσαν στη Σαλαμίνα από το ίδιο σόι ως έμποροι και γιατροί, φτιάχνοντας λιοτρίβεια και αλογόμυλο για ν’ αλέθουν σιτηρά.
Η Σαλαμίνα, γνωστή από την αρχαιότητα και ως Κούλουρη, ονομασία που προέρχεται από το ακρωτήριο Κόλουρις, άκρα είναι το μεγαλύτερο νησί του Σαρωνικού κόλπου.
Είναι η πατρίδα του ομηρικού βασιλιά Αίαντα του Τελαμώνιου και του τραγικού ποιητή Ευριπίδη.
Η Σαλαμίνα έγινε διεθνώς γνωστή από την ομώνυμη ναυμαχία που συνέβη το 480π.Χ. που έδωσαν οι αρχαίοι Έλληνες σταματώντας την Περσική Αυτοκρατορία να εισχωρήσει στην Ευρώπη.
Στην Σαλαμίνα ο μεγάλος Νεοέλληνας ποιητής Άγγελος Σικελιανός, έμεινε σε ένα σπιτάκι από το 1933 έως το 1950, απέναντι από το Μοναστήρι της Φανερωμένης.
Ο θρυλικός αγωνιστής της Ελληνικής επανάστασης Γεώργιος Καραϊσκάκης είχε το στρατηγείο του στην παραλία της Σαλαμίνας, προστάτης του ήταν ο Άγιος Δημήτριος γι΄ αυτό και τελευταία του επιθυμία ήταν να ταφεί στο νησί.
Η οικογένεια συνέβαλε ενεργά στον αγώνα του 1821 κατά των Τούρκων βγάζοντας λεβέντες που πολέμησαν ηρωικά για την πατρίδα τους. Στην πλατεία Καραϊσκάκη (Φάληρο – Πειραιάς), στην αναμνηστική μαρμάρινη στήλη των πεσόντων ηρώων, στις μάχες Φαλήρου – Κερατσινίου, κλπ, αναγράφεται σε περίοπτη θέση το όνομα «Ιωάννης Κριτσίκης», από τα πρωτοπαλλίκαρα του Καραϊσκάκη.
Ακόμα και μετά την Απελευθέρωση η οικογένεια απλωνόταν, καθώς και η ορθοπεδική του ιατρική. Όλοι, παράλληλα με τα βιοποριστικά τους επαγγέλματα εξασκούσαν και την πρακτική ορθοπεδική διευρύνοντας τη φήμη τους στον ελληνικό χώρο.
Ο παππούς του Νικολάου Κριτσίκη, Νικόλαος ή Κόλιας υπήρξε τόσο φημισμένος για τις θεραπευτικές του ικανότητες, ώστε λέγεται πως ο διευθυντής του Νοσοκομείου Ναυστάθμου τον κάλεσε κάποτε στο χειρουργείο, όταν ο ίδιος αντιμετώπισε μια δύσκολη περίπτωση.
Τον Κόλια διαδέχτηκε ο γιος του, Παναγής, ο οποίος πρόθυμα και αφιλοκερδώς προσέφερε τις υπηρεσίες του σε όσους προσέφευγαν σε αυτόν. Τη σκυτάλη της παμπάλαιας ειδικότητάς τους, ο Παναγής μεταβίβασε με τη σειρά του στο γιο του, Νικόλαο ή Κόλια, επιστήμονα πια διπλωματούχο της Ιατρικής… (Ν.Ι. Σαλτάρης. Η Γιατρική στη Σαλαμίνα).
Ο Κόλιας παντρεύτηκε τη Δέσποινα Τσούτσουρα, η οποία καταγόταν από τη Σαλαμίνα και απέκτησαν μαζί 8 παιδιά. Δύο κόρες, τη Βασιλική και τη Φλώρα και 6 αγόρια, τον Αλέξανδρο, τον Παναγή, τον Κώστα, το Γιώργο, το Σπύρο και τον Ηλία. Ήταν άτομο που διακρινόταν για τη λεβεντιά του, κοινωνικότατος και γλεντζές. Το επάγγελμά του ήταν κρεοπώλης αλλά διατηρούσε παράλληλα και το κοπάδι του. Ένα ταλέντο που είχε, τον κατέστησε τον επίσημο «σπασοβγαλσιματά» της περιοχής, γεγονός που τον έκανε ιδιαίτερα αγαπητό στους ανθρώπους. Η κοινωνία στην οποία ζούσε τον ευγνωμονούσε λόγω των θεραπειών που προσέφερε αφιλοκερδώς στους συνανθρώπους του. Τον επισκέπτονταν άνθρωποι απ’ όλα τα μέρη της Ελλάδος, στους οποίους μάλιστα πρόσφερε τη ζεστή φιλοξενία του όταν τύγχανε να χάσουν το πλοίο της γραμμής.
Όταν κατάφερε να αποκτήσει ένα ελαιοτριβείο, όλη η οικογένεια εγκαταστάθηκε εκεί και παράλληλα συνέχισε να φιλοξενεί όλους αυτούς τους ανθρώπους που πήγαιναν κοντά του για να τους θεραπεύσει.
Η γιαγιά, Δέσποινα Τσούτσουρα, γεννήθηκε στη Σαλαμίνα. Ήταν το άτομο που ουσιαστικά κρατούσε το ελαιοτριβείο και είχε τη γενική ευθύνη για τη φροντίδα των ανθρώπων που εργάζονταν εκεί, της πολυμελούς της οικογένειας και όλων αυτών που κατά καιρούς επισκέπτονταν το σύζυγό της. Άτομο με δυνατή προσωπικότητα και ευγενική ψυχή, με οργανωτικές ικανότητες και πολλή αγάπη για τους γύρω της. Έμεινε χήρα πολύ νέα, αλλά παρά τις αντιξοότητες, τις δυσκολίες και τα οικονομικά προβλήματα που πέρασε, κατόρθωσε να επιβιώσει, μένοντας πάντα κοντά στα παιδιά της και στηρίζοντας με κάθε τρόπο τους στόχους και τις φιλοδοξίες τους.
Ο πατέρας του Νικόλαου Κριτσίκη, Παναγής, γεννήθηκε στη Σαλαμίνα το 1911, όπου τελείωσε και το δημοτικό. Λόγω των πολλών υποχρεώσεων της οικογένειάς του, από τα παιδικά του χρόνια φύλαγε το κοπάδι και βοηθούσε τον πατέρα του στο κρεοπωλείο. Από νωρίς εκδήλωσε το ενδιαφέρον του για την πρακτική αντιμετώπιση των καταγμάτων και φιλοδοξούσε να αποκτήσει αυτή τη τέχνη που κατείχε τόσο καλά ο πατέρας του.
Μεγαλώνοντας ασχολήθηκε με το κρεοπωλείο και εν συνεχεία με μεταφορές εμπορευμάτων με μικρά αυτοκίνητα. Τα μικρά αυτά αυτοκίνητα, έγιναν με την πάροδο του χρόνου, μεγάλα καμιόνια με τα οποία μετέφεραν εμπορεύματα από τον Πειραιά στη Σαλαμίνα αλλά και σε διάφορες άλλες περιοχές της χώρας κάνοντας παράλληλα και εμπόριο.
Λόγω του επαγγέλματός του, ερχόταν σε στενή επαφή με όλους τους ανθρώπους του νησιού, οι οποίοι ένιωθαν υποχρεωμένοι απέναντι του, είτε εξαιτίας των εμπορικών συναλλαγών, είτε για λόγους καθαρά ηθικούς, μιας και εξακολουθούσε, όπως και οι πρόγονοί, του να προσφέρει αφιλοκερδώς τις θεραπευτικές του ικανότητες στους συνανθρώπους του. Ακόμη και τις νύχτες που γύριζε κουρασμένος στο σπίτι του, έβρισκε στην αυλή να τον περιμένουν 4-5 άτομα που χρειάζονταν τη βοήθειά του. Με την προτροπή και τη βοήθεια της γυναίκας του, χωρίς δεύτερη σκέψη αναλάμβανε να γιατρέψει τα σπασίματα τους. Επιπλέον η γυναίκα του τους ενίσχυε και οικονομικά αν δεν είχαν την δυνατότητα να ξαναγυρίσουν στο σπίτι τους.
Όλοι τον λάτρευαν και τον εκτιμούσαν, για την παροιμιώδη εντιμότητά του, την ηθική και τον εξαίρετο χαρακτήρα του, σε σημείο που του εμπιστεύονταν απόλυτα και χωρίς χαρτιά ακόμη και κεφάλαια από την περιουσία τους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα που δείχνει το πόσο αγαπητός ήταν, είναι το γεγονός ότι όλοι τον ήθελαν για κουμπάρο, με αποτέλεσμα να είχε κάνει πάνω από 20 κουμπαριές.
Κατάφερε να δημιουργήσει μια σημαντική περιουσία και έγινε ένας από τους πλέον εύπορους κατοίκους του νησιού. Έκλεισε την επαγγελματική του καρτέρα, κατασκευάζοντας ένα τεράστιο Ferry Boat ανοιχτού τύπου, που το ονόμασε «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ Κ.» το οποίο εργάστηκε, εκτός των άλλων, και στο Λάγος της Νιγηρίας για 3 χρόνια. Ακολουθώντας λοιπόν αυτή την εντυπωσιακή εξελικτική πορεία, ξεκινώντας από βοσκός και κρεοπώλης και καταλήγοντας σε μικρο – εφοπλιστής, κατόρθωσε να αφήσει μια μεγάλη ακίνητη περιουσία στα παιδιά του. Φιλοδοξία του ήταν να παραμείνει ο πρώτος του νησιού και φρόντισε έτσι τα οικονομικό του, ώστε ακόμη και στα γεράματά του να έχει μια άνετη ζωή.
Παντρεύτηκε την Ευαγγελία Καλογιάννη και απέκτησαν 4 παιδιά. Το Νικόλαο (Κόλια), το Γιώργο, το Θανάση και το Λουκά. Η μητέρα του Νικόλαου Κριτσίκη, Ευαγγελία, γεννήθηκε στα Αμπελάκια Σαλαμίνος και ήταν η μοναχοκόρη του μεγαλύτερου καραβοκύρη του νησιού, του Γιώργη Καλογιάννη. Ερωτεύτηκε τον Παναγή, ο οποίος την κλέβει για 48 ώρες, μέχρι ο πατέρας της να τους δώσει την ευχή του, πριν κλείσει τα μάτια του, για να παντρευτούν.
Ήταν άτομο μορφωμένο (είχε τελειώσει σχολαρχείο) και αυτή που κρατούσε το γενικό εμπόριο στο σπίτι, βοηθώντας παράλληλα σε όλη τη χειροπρακτική εργασία του συζύγου της. Φρόντιζε το σπίτι και κατάφερε να δώσει εξαίρετη ανατροφή στα παιδιά της, τα οποία ήθελε να είναι παράδειγμα προς μίμηση σε όλους τους τομείς. Απαιτούσε να είναι οι καλύτεροι και ιδιαίτερα ο Νικόλαος, ο πρωτότοκος γιος, που θα αποτελούσε και το πρότυπο για τα υπόλοιπα αδέρφια. Η αγάπη της για τα παιδιά της και το ενδιαφέρον της γι αυτά παρέμεινε αμείωτο μέχρι και την τελευταία της πνοή, όταν νοσηλευόμενη στο νοσοκομείο, ενδιαφερόταν περισσότερο να μάθει για το πως τα πήγε ο γιος της με το ιατρείο του, παρά για την πορεία της δικής της υγείας.
Άνθρωπος φιλεύσπλαχνος και εγκάρδιος, η αγαπημένη «κυρά Βαγγελιώ» για όλο το νησί και όλους αυτούς που επισκέπτονταν αυτή και το σύζυγο της απ’ όλα τα μέρη της Ελλάδος. Πάντα έτοιμη να βοηθήσει, όποιον χρειαζόταν τη βοήθεια της και με κάθε τρόπο. Πέθανε σε ηλικία 72 ετών.
Ο Νικόλαος Κριτσίκης, γεννήθηκε στις 18 Οκτωβρίου του 1942 στον Πειραιά και μεγάλωσε στη Σαλαμίνα. Εκεί έκανε μέχρι και την εβδόμη γυμνασίου, ενώ την ογδόη την παρακολούθησε στο Νυχτερινό του Μοσχάτου για να μπορεί παράλληλα να πηγαίνει στο φροντιστήριο του Μανωλικίδη για να προετοιμαστεί για το Πανεπιστήμιο. Παρά το γεγονός ότι ήταν ιδιαίτερα ζωηρός καθ’ όλη τη διάρκεια της μαθητικής του ζωής και μέτριος σε επίδοση, κατάφερε να περάσει σε 3 σχολές: στην Οδοντιατρική Θεσσαλονίκης, στην Ιατρική Θεσσαλονίκης και στην Ιατρική Αθηνών απ’ όπου και αποφοιτά το 1966, ακριβώς σε 6 χρόνια. Και στα μαθητικά αλλά και στα φοιτητικά του χρόνια, κατά την περίοδο των διακοπών αλλά και τα Σαββατοκύριακα βοηθούσε τον πατέρα του. Πήρε την ειδικότητα του Ορθοπεδικού και έγινε ένας από τους νεότερους γιατρούς με ειδικότητα.
Δουλεύει αρχικά σαν άμισθος εξωτερικός βοηθός στην Πανεπιστημιακή Ορθοπεδική κλινική Αθηνών, υπό τη Διεύθυνση του καθηγητή Θόδωρου Γαροφαλίδη.
Το 1968, φεύγει για την Αγγλία για να συνεχίσει την ειδικότητά του. Το κλίμα εκεί επηρεάζει την υγεία του και γι’ αυτό το λόγο πηγαίνει στην Ελβετία. Ξεκινάει να μαθαίνει τη γλώσσα και να εργάζεται σε ιδιωτική κλινική στο Neuchatel της Ελβετίας, όπου και παραμένει για 9 μήνες. Στη συνέχεια μετατίθεται στην Πανεπιστημιακή Ορθοπεδική κλινική της Γενεύης, ξεκινώντας αρχικά σαν άμισθος για 6 μήνες και εν συνεχεία σαν έμμισθος, βοηθός καθηγητών.
Την περίοδο 1973-1974 διετέλεσε Επιμελητής της Χειρουργικής Κλινικής του Νοσοκομείου PORREN – TRUY, της Ελβετίας και Αναπληρωτής Διευθυντής της Ορθοπεδι-κής Κλινικής, ενώ από το 1974 – 1978 Επιμελητής της Πανεπιστημιακής Ορθοπεδικής Κλινικής της Γενεύης.
Το 1979, υπήρξε Επιμελητής της Χειρουργικής Πανεπιστημιακής Πολυκλινικής της Γενεύης στο Τρήμα Χειρουργικής Άκρας Χειρός.
Το 1976 απέκτησε τον Ακαδημαϊκό τίτλο του Διδάκτορος και το 1980 του Privat Docent, Υφηγητή και δέκα χρόνια αργότερα του Επίκουρου Καθηγητού της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Γενεύης.
Το 2012 συνταξιοδοτείται και του απονέμεται ο τιμητικός τίτλος του Επίτιμου Διευθυντού Ορθοπεδικής Κλινικής σε αναγνώριση της πολυετούς προσφοράς του στο Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ Α.Ε.
Το 1971, παντρεύτηκε την Ελπίδα Καργοπούλου, γεννημένη στη νήσο Αγ. Ευστράτιος και μεγαλωμένη στην Αθήνα και η οποία τον ακολούθησε στην Ελβετία, όπου και παντρεύτηκαν. Η σύζυγός του σπούδασε Αρχιτεκτονικό Σχέδιο στη σχολή Δοξιάδη. Μαζί απέκτησαν 2 παιδιά, τον Παναγιώτη (1972) και το Χρήστο (1973) και πέντε εγγόνια.
Η συμβολή της συζύγου του στην ακαδημαϊκή και επαγγελματική του εξέλιξη υπήρξε πραγματικά καθοριστικής σημασίας. Με την υποστήριξη και τη συμπαράστασή της κατάφερνε πάντα να του δίνει κουράγιο και δύναμη, γι’ αυτό και ο ίδιος νιώθει πως της χρωστάει πάρα πολλά και πως ένα μεγάλο μέρος της επιτυχημένης πορείας του οφείλεται αποκλειστικά σε εκείνη.
Ο γιος τους Παναγιώτης, απόφοιτος Λεοντείου λυκείου, πτυχιούχος μηχανικός ηλεκτρονικών υπολογιστών του Πολυτεχνείου της Λωζάνης (EPFL) και κάτοχος ΜΒΑ (μεταπτυχιακό στη διοίκηση επιχειρήσεων) από το BABSON COLLEGE της Βοστώνης / ΗΠΑ. Ασχολείται επιχειρηματικά με την εφαρμοσμένη πληροφορική για την φαρμακοβιομηχανία.
Ο πρωτότοκος του Παναγιώτη, Νικόλας απόφοιτος Κωστέα – Γείτονα, είναι πρωτοετής στο Πανεπιστήμιο της Χάγης (Ολλανδία) για Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων.
Ο δευτερότοκος, Φίλιππος, τελειόφοιτος Κωστέα – Γείτονα στο Τμήμα (ΙΒ) International Bacaloreat.
Ο μικρότερος γιός τους, Χρήστος με έντονο επιχειρηματικό δαιμόνιο, ξεκίνησε την πορεία του στον κόσμο του επιχειρείν σε νεαρή ηλικία εστιάζοντας στους τομείς των ακινήτων, των παιδότοπων καθώς και στον φωτογραφικό χώρο. Σήμερα διαχειρίζεται και καπετανεύει με μεγάλη επιτυχία το οικογενειακό μηχανοκίνητο σκάφος αναψυχής, ενώ είναι ένας αφοσιωμένος και περήφανος πατέρας τριών παιδιών.
Τον Νικόλα, απόφοιτο Webster College Αθηνών, Master in Finance (μεταπτυχιακό στα χρηματοοικονομικά) στο Babson College της Βοστώνης / ΗΠΑ με διπλή υποτροφία και άριστη επίδοση. Εργάζεται στη Νέα Υόρκη σε μια νεοσύστατη μεγάλη εταιρεία ως Οικονομικός Διευθυντής εξαγωγών, συγχωνεύσεων και χρηματοοικονομικών του Ομίλου.
Την Στεφανία, διπλωματούχος του Μητροπολιτικού Κολλεγίου Αθηνών στο τμήμα Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων. Παράλληλα ασχολείται και με τη μουσική που είναι το πάθος της.
Τέλος, ο Αριστοτέλης, ο μικρός φιλόσοφος του νηπιαγωγείου που έχει κλέψει τις καρδιές όλων μας.
Ο Νικόλαος Κριτσίκης έχοντας μια πολύ σημαντική και επιτυχημένη πορεία στον ιατρικό χώρο επί σαράντα – τέσσερα συνεχή έτη, αποχωρεί για να αφιερωθεί στο διάβασμα του, στη θάλασσα που λατρεύει, σε ταξίδια ανά τον κόσμο, αλλά και στην οικογένειά του και στα εγγόνια του, με τα οποία έχει σχέση αμοιβαίας αγάπης και λατρείας.
Χρησιμοποίηθηκαν αποσπάσματα των κειμένων από:
Ν.Ι. Σάλταρη, H Γιατρική στη Σαλαμίνα
21ος αιώνας, «Οι Μεγάλοι Έλληνες», Τόμος Β’ ,
Αθήνα 2014 του Κέντρου Οικουμενικού Ελληνισμού (Συλλεκτική έκδοση)
