Μετά από τον αιφνιδιασμό που συνιστά η σχετική «επιπλέον» πρόταση που υπέβαλλε ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων -ΥΔΟΜ κ. Κόγιας και ο δήμαρχος Σαλαμίνας κ.Παναγόπουλος...
Μετά από τον αιφνιδιασμό που συνιστά η σχετική «επιπλέον» πρόταση που υπέβαλλε ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων -ΥΔΟΜ κ. Κόγιας και ο δήμαρχος Σαλαμίνας κ.Παναγόπουλος για θεσμοθέτηση του ανενεργού λατομείου στο ακρωτήριο Τούρλα των Σεληνίων ως χώρου εγκατάστασης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, προσπαθήσαμε να βρούμε πληροφορίες για το αν υπάρχουν επίσημες προτάσεις ή συζητήσεις για κάτι τέτοιο.
Η υπόθεση του λατομείου του ακρωτηρίου Τούρλα δεν είναι καινούρια. Είναι μια υπόθεση που ουσιαστικά έρχεται από το μακρινό 1983, από την χρονιά δηλαδή που ο ΟΛΠ μετέτρεψε το ακρωτήριο αυτό σε λατομείο, προκειμένου να χρησιμοποιήσει το εξορυχθέν υλικό στα διάφορα έργα που εκτελούσε. Ένα αναλυτικό ιστορικό της περιόδου 1983-2013, με έμφαση στα λατομικά τέλη που η κοινότητα των Σεληνίων (και ακολούθως οι διάδοχοι δήμοι) θα έπρεπε να εισπράξει, μπορείτε να βρείτε εδώ.
Αντιπαρερχόμενοι το ζήτημα των λατομικών τελών και του εν γένει ιστορικού που αναφέρεται στον παραπάνω σύνδεσμο, θα σταθούμε στο θέμα της αποκατάστασης του λατομείου, μιας έκτασης του δημοσίου που έχει κηρυχθεί αναδασωτέα από τις 14.01.2013 (εδώ). Και αυτό, μετά την απόφαση του γ.γ. της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής (εδώ) της 09.11.2012 που απέρριπτε την ειδική μελέτη αποκατάστασης που υπέβαλε ο ΟΛΠ τον Μάρτιο του 2012, με ένα ιδιαίτερα καταγγελτικό σκεπτικό για τις υποχρεώσεις του εν λόγω Οργανισμού που έμειναν ανεκπλήρωτες.
10 χρόνια μετά
Η άκρα του τάφου σιωπή που βασιλεύει από τότε στο σκέλεθρο του βουνού του ακρωτηρίου Τούρλα, άρχισε να διακόπτεται από ερωτήσεις στην Βουλή της κας Ασημακοπούλου. Στις 28.07.2022, η συγκεκριμένη βουλευτής καταθέτει ερώτηση προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, τον Υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων, τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και τον Υπουργό Εσωτερικών με θέμα την σύνταξη μελέτης και μορφολογική αποκατάσταση του ανενεργού λατομείου στην Τούρλα (εδώ). Σημειωτέον ότι η σύνταξη της μελέτης είναι προαπαιτούμενο κάθε ενέργειας αποκατάστασης όπως επιβεβαιώνει και η προαναφερθείσα απόφαση του 2012 της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής. Έλαβε απαντήσεις, τυπικές του Ελληνικού Κράτους το οποίο καμαρώνουμε ως πολίτες σε κάθε ευκαιρία (συγκεντρωμένες εδώ).
Φτάνουμε στο 2023 – μια σημαδιακή χρονιά. Στις 25.01.2023 εγκρίνεται το περίφημο Master Plan του ΟΛΠ, το οποίο περιείχε και προβλέψεις-σχεδιασμούς και για την Σαλαμίνα, μετά βαΐων και κλάδων εκ μέρους τόσο της κεντρικής όσο και της τοπικής εξουσίας (το σχετικό ΦΕΚ εδώ) – έστω και πασπαλισμένων με επιφυλάξεις εκ μέρους της τελευταίας. Μή υποκύπτοντας στον σοβαρό πειρασμό να ασχοληθούμε με το συγκεκριμένο θέμα, το οποίο έχει πολλά στα οποία θα μπορούσε να αναφερθεί κανείς, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι σε αυτό δεν υπάρχει κάποια πρόβλεψη για το ακρωτήριο – ανενεργό λατομείο της Τούρλας. Πολύ φυσικό άλλωστε αφού με αυτή την έγκριση ο ΟΛΠ παίρνει πλέον «συγχωροχάρτι» για τις προηγούμενες υποχρεώσεις και δεσμεύσεις του, παρ’ όλο που είναι στο ζήτημα αυτό, αναγνωρισμένες και στοιχειοθετημένες. Η κα Ασημακοπούλου επανέρχεται στο θέμα της Τούρλας με την ερώτησή της στις 21.03.2023 (εδώ) προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, τον Υπουργό Οικονομικών, τον Υπουργό Δικαιοσύνης, τον Υπουργό Ναυτιλίας & Νησιωτικής Πολιτικής και την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού με θέμα «Μη αποκατάσταση του ανενεργού λατομείου στην περιοχή Άκρα Τούρλα των Σεληνίων του Δήμου Σαλαμίνας».
Σχέδια για το μέλλον (;)
Επισήμως, λοιπόν, σε ότι αφορά το ανενεργό λατομείο της Τούρλας, το μόνο σχέδιο που μπορεί να υπάρχει (έστω και στην θεωρία), είναι η αποκατάστασή του. Τίποτα περί ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν είχε αναφερθεί από κάποιον φορέα.
Φίλοι εκ Σεληνίων, ωστόσο, μας πληροφόρησαν για μια ομάδα στο Facebook, με τίτλο «Τα Σελήνια που αγαπάμε» (εδώ), στην οποία συζητώνται θέματα των Σεληνίων και -φυσικά- το ζήτημα του λατομείου τους Τούρλας. Σε αυτή την ομάδα, υπάρχει ανάρτηση του διαχειριστή της κ. Ανδρέα Βάλβη, με ημερομηνία 17.11.2019 στην οποία διατυπώνεται η εξής πρόταση (εδώ):
ΠΡΟΤΑΣΗ – ΑΡΧΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗ -Το Τοπικό Διαμέρισμα οφείλει να προβεί σε Μελέτη αποκατάστασης της Τούρλας να αξιολογήσει τις Προτάσεις των Μελετητών και να προωθήσει την καλύτερη στο Δ.Σ. του Δήμου Σαλαμίνας ώστε να υπαχθεί σε πρόγραμμα Περιβαλλοντικό σχετικό με την αποκατάσταση. -Να προβεί σε Μελέτη για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών επί της διαμορφωθείσας Πλατείας στην θέση Άκρα Τούρλα σε συνδυασμό με την δενδροφύτευση στα πρανή(πλαγιά) και εφ’ όσον είναι συμφέρουσα να ελαχιστοποιήσει ή και να μηδενίσει τα έξοδα Δημοτικού φωτισμού, των Γραφείων του Κοινοτικού Διαμερίσματος, της Εκκλησίας, και πιθανόν να παραχωρήσει ρεύμα σε ευάλωτες οικογένειες εντός του Τοπικού Διαμερίσματος . Μια τέτοια Μελέτη μπορεί να αξιολογηθεί αν παράλληλα το Τοπικό Διαμέρισμα συστήσει ενεργειακή κοινότητα σύμφωνα με το οποίο η παραγόμενη ενέργεια δεν πωλείται αλλά συμψηφίζεται με την καταναλισκόμενη ενέργεια. Στα πλαίσια αυτά, μαζί με τον Τοπικό Διαμέρισμα (Ταράτσες Σχολείου-Κοινοτικών Γραφείων) μπορούν να συμμετέχουν δημότες (προσφέροντας τις δικές τους ταράτσες, συμψηφίζοντας και αυτοί την παραγόμενη ενέργεια με την καταναλισκόμενη) και προμηθευτές-κατασκευαστές των φ/β συστημάτων (που θα αποζημιωθούν για τον εξοπλισμό και τις υπηρεσίες από την παραγόμενη ενέργεια). Η ενεργειακή κοινότητα, προσφέρει και τη δυνατότητα χρηματοδότησης από το κράτος ή/και τις τράπεζες. Σημειώνεται ότι το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων προσφέρει δάνεια, μέχρι και για το 100% της επένδυσης, με πολύ χαμηλά επιτόκια (εξαιτίας της υποστήριξης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων).
ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Το Τοπικό Διαμέρισμα συστήνει ενεργειακή κοινότητα (δικαίωμα μέχρι 1 ΜW =1000KW για κάθε Ενεργειακή Κοινότητα) νόμος 4513/2018 για την εγκατάσταση και λειτουργία φωτοβολταϊκών συστημάτων συνολικής ισχύος π.χ. 500 κιλοβάτ ΣΤΟ ΧΏΡΟ Της ΤΟΥΡΛΑΣ. Μέρος της παραγόμενης ενέργειας συμψηφίζεται με τις καταναλώσεις των κτιρίων του Τοπικού Διαμερίσματος, τον Δημοτικό Φωτισμό και η υπόλοιπη παραγόμενη ενέργεια συμψηφίζεται με τις καταναλώσεις ευάλωτων νοικοκυριών που θα επιλεγούν. Για την κατασκευή των 500 κιλοβάτ απαιτούνται περίπου 10.000 τμ, χώρος που διατίθεται ΆΠΛΕΤΑ ΣΤΗΝ Τούρλα ( αλλοι ΟΤΑ ψάχνουν να βρούνε χώρους), ενώ το κόστος της κατασκευής του φ/β συστήματος είναι της τάξης των €350 -400 χιλ €. Η ενέργεια σε kwh ενός τέτοιου συστήματος ανέρχεται σε 625.000kwh ετησίως. Καταλαβαίνετε γιατί μέγεθος μιλάμε;;;;; αφού ένα νοικοκυριό κατά Μ.Ο. χρειάζεται σε ετήσια βάση 4.500-5.000 kwh.Περιορίζονται αυτόματα τα υπέρογκα Δημοτικά Τέλη 2,02€/m2 για να καλύψουν τον πτωχό Δήμο από την ανικανότητα των κατά καιρούς Διοικούντων.
Καταλαβαίνει κανείς εύκολα ότι η συγκεκριμένη πρόταση αφορά όχι το σύνολο αλλά την λεγόμενη «πλατεία» του ανενεργού λατομείου, την σχετικά πιο επίπεδη έκταση όπως φαίνεται και στην παρακάτω αεροφωτογραφία:
Η παραπάνω είναι η μοναδική πρόταση για εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην περιοχή της Τούρλας. Δεν διατυπώθηκε από κάποιον φορέα ή επιχείρηση αλλά από έναν πολίτη, το 2019. Βάσει ποιών προτάσεων, λοιπόν, ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων & ΥΔΟΜ και ο δήμαρχος Σαλαμίνας προτείνουν την θεσμοθέτηση της περιοχής ως χώρου εγκατάστασης εναλλακτικών πηγών ενέργειας;
Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες…
Ερχόμαστε τώρα σε κάποια ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα. Ειδικοί πάνω στα συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μας εξήγησαν πως πέρα από το σοβαρό γεγονός του ότι η συγκεκριμένη έκταση είναι δασική/αναδασωτέα, οι μόνες πηγές ενέργειας για τις οποίες θα μπορούσε κανείς να συζητήσει είναι η ηλιακή (μέσω φωτοβολταϊκών συστημάτων CdTe-thin film, των πολύ νεώτερης τεχνολογίας από αυτά του κρυσταλλικού πυριτίου) και η αιολική (μέσω αυτόνομων ανεμογεννητριών τύπου «γυρόμυλου») και όχι άλλες (γεωθερμία, βιομάζα κλπ.). Όμως αν υποτεθεί ότι ένας φορέας αναλαμβάνει τον συγκεκριμένο χώρο του λατομείου ως πεδίο-πάρκο παραγωγής ενέργειας εξ ανανεωσίμων πηγών, είτε χρησιμοποιώντας μία από τις δύο πηγές που αναφέραμε αλλά είτε και τις δύο συνδυαστικά, η επένδυση δεν θα είναι βιώσιμη. Πέραν του κόστους του εξοπλισμού, της διάνοιξης οδών (προσοχή εδώ: εντός της λατομικής ζώνης και όχι μέσω της υπολειπόμενης δασικής ζώνης της νοτιοδυτικής πλευράς του ακρωτηρίου) και δημιουργίας συνδέσεων με το ηλεκτρικό δίκτυο, απαιτούνται και εργασίες διαμόρφωσης του χώρου εν γένει τόσο για την λειτουργία όσο και για την συντήρηση των συστημάτων. Αυτό το τελευταίο, ας το κρατήσουμε.
Τα περί εγκατάστασης ηλιακών και αιολικών «πάρκων» και εν γένει εγκαταστάσεων τέτοιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ρυθμίζονται από τον νόμο 4512/2018 όπως τροποποιήθηκαν κατά καιρούς, με τελευταίας τροποποίηση δια του νόμου 5179/2025 (ο νόμος όπως ισχύει σήμερα εδώ). Ενθυμούμενοι το ότι πολύ παλιότερα, την εποχή που τα Σελήνια ήταν αυτόνομη κοινότητα, υπήρξε μια σκέψη για εγκατάσταση αιολικού πάρκου στην περιοχή της Τούρλας, επικοινωνήσαμε με τον τότε κοινοτάρχη (και αργότερα δήμαρχο Αμπελακίων) κ.Μ.Τραυλό. Ο κ.Τραυλός επιβεβαίωσε ότι τότε είχε εξετάσει μέσω μιας Γερμανικής εταιρείας που ειδικευόταν στην αιολική ενέργεια την περίπτωση αυτή, και στο τεχνικό πόρισμα της εταιρείας αυτής η εγκατάσταση ανεμογεννητριών στην περιοχή κρινόταν μη συμφέρουσα λόγω του πολύ χαμηλού αιολικού δυναμικού της περιοχής αυτής. Σε αυτό το σημείο, ωστόσο, ο πρώην δήμαρχος μας υπογράμμισε την μεγάλη αξία της «πέτρας» του λατομείου λόγω της γεωγραφική εγγύτητας της Τούρλας με περιοχές στις οποίες εκτελούνται έργα για τα οποία απαιτείται υλικό λατομείου. Θεωρεί δε ότι η περιοχή της Τούρλας, όσο διατηρείται στην σημερινή κατάσταση και δεν αποκαθίσταται, θα παραμένει πάντα μια «πολύφερνος νύφη» για διάφορα συμφέροντα.
Με όλα τα παραπάνω, στο μυαλό και του πλέον καλόπιστου, γεννάται μια ανησυχία. Αφ’ ης στιγμής τα δεδομένα της περιοχής καθιστούν την εγκατάσταση ηλιακών/αιολικών μονάδων εκτός από παράνομη (αφού η περιοχή έχει κηρυχθεί δασική/αναδασωτέα), μή συμφέρουσα επιχειρηματικά (δηλαδή το εν γένει κόστος θα είναι μεγαλύτερο από το προσδοκώμενο όφελος), πού αποσκοπεί η πρόταση του αντιδημάρχου και του δημάρχου για την περιοχή; Ειδικά αφού αν υιοθετηθεί θα θέσει πιθανότατα τις βάσεις για κάποιου είδους αποχαρακτηρισμό της περιοχής από δασική αλλά και, με πρόσχημα τις απαραίτητες εργασίες διαμόρφωσης του χώρου, μιας μερικής έστω επανέναρξης της λατομικής λειτουργίας;
Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Στην συγκεκριμένη περίπτωση της Τούρλας, βρίσκουμε πολύ περισσότερες… λεπτομέρειες από αυτές που περιμέναμε. Και προτού καταφύγουμε σε… εξορκισμούς, καλό θα ήταν οι προτείνοντες να δώσουν κάποιες σοβαρές και πειστικές εξηγήσεις.
Υστερόγραφο: Το ακρωτήριο Μαλέας, ο Κάβο-Μαλιάς όπως είναι πιο γνωστό, είχε για τους παλιούς ναυτικούς το δυσοίωνο παρωνύμιο «Ακρωτήριο της Κακής Μοίρας». Αυτό, λόγω των θυελλών και των πολλών ναυαγίων στην περιοχή, καθώς ο διέκπλους της περιοχής ήταν και είναι εξαιρετικά δύσκολος. Αλλά και το Ακρωτήριο Τούρλα είναι ένα «Ακρωτήριο της Κακής μας μοίρας»: γιατί την κακή μοίρα μας την φτιάχνει το κακό μας το κεφάλι, όταν δεν αντιδρά σε αυτά που βλέπει με τα ίδια του τα μάτια.
