Κυρίαρχες τάσεις στα επαγγέλματα: κάπως έτσι θα είναι ο εργαζόμενος στο σύντομο μέλλον

Ένας εργαζόμενος “Robocop” με μισό ρομποτικό μυαλό και μισό ανθρώπινο; Ή ένας συνηθισμένος καθηγητής-εκπαιδευτικός; Ποια είναι τελικά τα επαγγέλματα που φαίνεται να κυριαρχούν και τι να κάνουμε για να προλάβουμε να είμαστε ένα βήμα μπροστά;

Ένα ανέκδοτο που κυκλοφορεί στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον λέει: «Δύο είναι τα επαγγέλματα που κινδυνεύουν λιγότερο από την αυτοματοποίηση: αυτό του καθηγητή που κάνει βασική έρευνα και διδάσκει με βάση τη σωκρατική μέθοδο, και εκείνο του πολυτεχνίτη επιστάτη της πανεπιστημιούπολης, ο οποίος κάνει καθημερινά πολλές διαφορετικές και συχνά απρόσμενες εργασίες, από το να αλλάξει λάμπες μέχρι να επιδιορθώσει κάτι».

Δεν είναι πολύ μακριά η πραγματικότητα από αυτό το «ανέκδοτο» που αφηγήθηκε ο αμερικανός καθηγητής Στίβεν Στράους (Steven Strauss), στο «Thessaloniki Future Thinking Dialogues» που έγινε τον Ιούνιο του 2021.

Ο Steven Strauss έκανε και άλλες εκτιμήσεις για τις Κυρίαρχες Τάσεις στην αγορά εργασίας όπως κάνουν πολλοί ακόμα διακεκριμένοι μελετητές και παγκόσμιοι φορείς. Εμείς προσπαθήσαμε να συμπτύξουμε όλες αυτές τις εκτιμήσεις και να σας δώσουμε με εύπεπτο και απλό τρόπο το τι αφουγκραζόμαστε, όλοι εμείς που ασχολούμαστε σοβαρά με το μέλλον σας (και μέλλον όλων μας). Με λίγα λόγια, στις παρακάτω γραμμές θα μάθουμε:

• Ποια είναι τα επαγγέλματα που φαίνεται να ξεχωρίζουν από το 2021 και στο εξής.
• Ποια είναι τα skills (ήτοι οι δεξιότητες) που θα φανούν πιο χρήσιμες την περίοδο αυτή.
• Ποιες είναι οι τάσεις που διαμορφώνονται στο εργασιακό πεδίο; Πώς θα δουλεύουμε; Ποια είναι τα εργασιακά disruptions (αχ! πώς στην ευχή μεταφράζεται το disruption στα ελληνικά; Αλλαγές; Ανατροπές; Ε, ας πούμε «εργασιακές αλλαγές» λοιπόν).

1. Πες μου τι δουλειά κάνεις, να σου πω τι δουλειά θα κάνεις αύριο.

Σύμφωνα με έρευνα του World Economic Forum, τα πιο δημοφιλή επαγγέλματα για το 2021 είναι τα ακόλουθα:

• • Ό,τι σχετίζεται με το Ηλεκτρονικό εμπόριο (μαζί με την κατ’ οίκον παράδοση προϊόντων, που έφαγε όμως ένα στραπάτσο φέτος τον Σεπτέμβριο με την ιστορία με τους ταχυμεταφορείς). Είδαμε αύξηση 91% από το 2019!
  • Ειδικοί για επαγγελματικές συμβουλές – Προσωπικοί «προπονητές» (αύξηση 51% από το 2019)
  • Ειδικοί πνευματικής-ψυχικής υγείας (αύξηση 24% από το 2019)
  • Ειδικοί στη δημιουργία νέων εργασιακών χώρων (αύξηση άνω του 90% από το 2019!)
  • Digital Marketing (αύξηση 33% από το 2019)
  • Ειδικοί στην Τεχνητή Νοημοσύνη (αύξηση 32% από το 2019)
  • Επαγγελματίες εκπαίδευσης (αύξηση 20% από το 2019)
  • Νοσοκόμοι / νοσοκόμες (αύξηση 30% από το 2019)

Την ίδια στιγμή, μέλη της διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας και της Πρωτοβουλίας για την Παιδεία και την Ανάπτυξη (ΠΡΩ.ΠΑΙΔΕΙ.Α) χαρτογραφούν τις ευκαιρίες επαγγελματικής αποκατάστασης που αναμένεται να προσφερθούν τα επόμενα χρόνια – και είναι αντιστοίχως πολύ ενδιαφέρον.

Η Ιάνθη Τσιμπλή, Καθηγήτρια Αγγλικής και Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, πιστεύει ότι μεγάλο μέλλον έχει η «Γλωσσική Επιστήμη». Τι διαφορά έχει η Γλωσσική επιστήμη από την παραδοσιακή Γλωσσολογία; Ότι η γλωσσική επιστήμη συνδυάζει ανθρωπιστικές με φυσικές επιστήμες, ενσωματώνοντας επιστημονικά πεδία όπως η ψυχογλωσσολογία και η νευρογλωσσολογία. Αντίστοιχο νέο πεδίο που δημιουργείται είναι και η υπολογιστική γλωσσολογία που «παντρεύει» Γλώσσα και Πληροφορική (υπολογιστικά συστήματα, μηχανική μάθηση-machine learning, μεγάλα δεδομένα-big data)!

Ο Γιώργος Γιαννόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Νομικής στο ΕΚΠΑ και διευθυντής του Εργαστηρίου Νομικής Πληροφορικής, έβαλε κι αυτόν τον όρο στο τραπέζι: Νομική Πληροφορική. Οι άνθρωποι που ασχολούνται με αυτό, είναι ειδικοί σε θέματα ηλεκτρονικών συναλλαγών, σε θέματα ηλεκτρονικής εγκληματικότητας, προστασίας λογισμικού, αλλά και σε θέματα τεχνητής νοημοσύνης.

Η Ιωάννα Τσουκαλίδου, Business Analyst στη Eurobank, αναδεικνύει ανάμεσα στις κυρίαρχες τάσεις, τα επαγγέλματα στον τομέα της Διαχείρισης της Πληροφορίας και του Ψηφιακού Μετασχηματισμού, όπως Data Scientists, Data Analysts, IT Business Analysts-Scrum Maters, IT Solutions Architects και πολλά αντίστοιχα.

Ο Πέτρος Μηγιάκης, Senior Economist στην Τράπεζα της Ελλάδας, τονίζει τη σημαντική θέση που παίζουν τα Μαθηματικά και η Πληροφορική στη νέα εποχή: Όσοι ασχολούνται με ανάλυση δεδομένων μεγάλης κλίμακας (big data), με μηχανική μάθηση (machine Learning) αλλά και με ένα ακόμα πεδίο που δεν έχει ακουστεί πολύ, τις Τεχνολογίες Κατανεμημένου Καθολικού (DLT), έχουν μεγάλο ρόλο και ζήτηση σήμερα.

Ο Νικόλαος Σταυρακάκης, Ομότιμος καθηγητής ΣΕΜΦΕ, ΕΜΠ, και πρόεδρος της ΠΡΩ.ΠΑΙΔΕΙ.Α, βάζει επίσης τα Μαθηματικά σε πρώτο πλάνο, γιατί θεωρεί ότι η επιστήμη που σήμερα χρειάζεται παντού. Χρηματοοικονομικοί αναλυτές, Αναλυτές έρευνας αγοράς, Επιστήμονες της Έρευνας Πληροφοριών, Αναλογιστές, μέχρι και Μηχανικοί Αεροδιαστημικής, έχουν ως εκπαίδευση τα Μαθηματικά.

Μια απλή μέρα στο (μελλοντικό) γραφείο.

2. Τα 10 απαραίτητα προσόντα έως το 2025

Ας ξαναγυρίσουμε όμως στις προβλέψεις του World Economic Forum. Για να διαπρέψουμε σε κάθε ένα από τα παραπάνω επαγγέλματα, αδιαμφισβήτητο εφόδιο είναι να έχουμε τις τεχνικές δεξιότητες που αντιστοιχούν σε καθένα από αυτά. Για παράδειγμα αν θες να ασχοληθείς με την Τεχνητή Νοημοσύνη και το Machine Learning, πρέπει να καταρτιστείς σε γλώσσες προγραμματισμού (η Python, η R και η Java είναι οι πιο δημοφιλείς σε αυτό το πεδίο), σε Άλγεβρα και Στατιστική, αλλά και σε Αρχιτεκτονική νευρωνικών δικτύων.

Όμως τι ισχύει σχετικά με τα άλλα, πιο «αόρατα» skills που απαιτούνται; Εννοούμε τα soft skills, δεξιότητες που δεν είναι τόσο τεχνικές αλλά πέρα για πέρα απαραίτητες – και καλλιεργήσιμες να συμπληρώσουμε εμείς! Το WEF εκτιμά ότι η εποχή που όλοι αναμασούσαμε το πόσο «συνεπείς» και «οργανωτικοί» είμαστε, φαίνεται να μας προσπερνά. Πλέον η αγορά εργασίας ζητά πιο συγκεκριμένα skills όπως:

• • Αναλυτική σκέψη και καινοτομία
  • Δια βίου εκπαίδευση/μάθηση και στρατηγικές εκμάθησης
  • Επίλυση περίπλοκων προβλημάτων
  • Κριτική σκέψη και ανάλυση
  • Δημιουργικότητα, πρωτοτυπία, πρωτοβουλίες
  • Ηγετικά προσόντα και κοινωνική επιρροή
  • Χρήση, εποπτεία και έλεγχο της τεχνολογίας
  • Σχεδιασμός και προγραμματισμός της τεχνολογίας
  • Αντοχές, ανθεκτικότητα στο άγχος, ευελιξία
  • Λογική, επίλυση προβλημάτων, εύρεση ιδεών

3. Οι μισοί από εμάς θα χρειαστεί να επανεκπαιδευτούμε ή να μετεκπαιδευτούμε

Με την εργασία να είναι όλο και περισσότερο τεχνολογικά εξαρτώμενη (σκέψου ότι ακόμα και παραδοσιακά επαγγέλματα όπως ο αγρότης, πλέον είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την τεχνολογία), πολλοί από εμάς ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια μεγάλη ανάγκη: να ξαναμάθουμε (νέα) πράγματα. Το WEF εκτιμά ότι το 50% όλων των εργαζόμενων είναι πιθανό να χρειαστεί να επανεκπαιδευτεί, αποκτώντας νέα προσόντα, τα οποία θα ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες της αγοράς εργασίας. Πόσο χρόνο θα μας πάρει αυτή η διαδικασία; Σίγουρα δεν χρειάζεται να περάσουμε άλλα 4 χρόνια στα έδρανα ενός Πανεπιστημίου. Περίπου το 40% των εργαζόμενων θα χρειαστεί έξι ή και λιγότερους μήνες, για να ολοκληρώσει τη μετεκπαίδευσή του (αν και το συγκεκριμένο ποσοστό είναι υψηλότερο για όσους απασχολούνται στους κλάδους της κατανάλωσης, της υγείας και της ασφάλειας).

Από την άλλη πλευρά, όμως, στον χρηματοπιστωτικό και στον ενεργειακό τομέα, εκτιμάται ότι ένα μεγάλο μερίδιο των εργαζομένων θα χρειαστεί περισσότερους από έξι μήνες επανεκπαίδευσης, λόγω της απαιτητικής φύσης των νέων προγραμμάτων εκμάθησης.

4. Ποιες τάσεις καθορίζουν το πού πάει η εργασία

Αρχικά, και πάνω από όλα, αυτό που δημιουργεί αλλαγές στο σκηνικό της εργασίας είναι η αυτοματοποίηση, το αναφέραμε και νωρίτερα. Ο Strauss λέει βέβαια ότι η αυτοματοποίηση θα γίνει περισσότερο σε επίπεδο αντικατάστασης συγκεκριμένων καθηκόντων μιας θέσης εργασίας και όχι του ίδιου του επαγγέλματος συνολικά. Αυτό είναι κομμάτι του digital disruption.

Κάτι ακόμα που φέρνει και θα συνεχίσει να φέρνει disruption στα εργασιακά είναι ότι η γήρανση του πληθυσμού της κοινωνίας αλλά και του εργατικού δυναμικού ειδικότερα. Οι άνθρωποι δουλεύουν για περισσότερα χρόνια αλλά όσο μεγαλώνουν, τόσο λιγότερο ανθεκτικοί γίνονται στις αλλαγές. Επίσης το ότι αυξάνεται ο μέσος όρος ζωής των ανθρώπων σημαίνει όπως λέει ο καθηγητής ότι «θα αναπτυχθούν οι θέσεις εργασίας σε τομείς όπως η παροχή φροντίδας και κοινωνικών υπηρεσιών, οι οποίες δεν αυτοματοποιούνται εύκολα».

Άρα τα επαγγέλματα που δεν κινδυνεύουν αισθητά είναι αυτά που δεν αυτοματοποιούνται, αλλά και τα πιο ανθρωποκεντρικά. Να λοιπόν πώς προκύπτει το ανέκδοτο του Πρίνστον με τον καθηγητή και τον επιστάτη. Ο Strauss εκτιμά ότι τις μεγαλύτερες πιέσεις στην αγορά εργασίας θα δεχτούν θέσεις που σχετίζονται με επαγγέλματα υπαλλήλων γραφείου ή πωλήσεις λιανεμπορίου, κάτι που έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει στις ΗΠΑ.

5. Με την τηλεργασία τι θα γίνει;

Οι σημερινοί εργαζόμενοι, έχοντας ζήσει τα υπέρ και τα κατά της τηλεργασίας ή της εξ αποστάσεως εργασίας, φαίνεται σε μεγάλο ποσοστό να συμφωνούν στο εξής: ότι θέλουν πλέον να δουλεύουν με πιο ευέλικτα σχήματα, ίσως με ένα υβριδικό μοντέλο που θα τους επιτρέπει να εργάζονται απομακρυσμένα όταν δεν θα είναι απαραίτητοι στο γραφείο, αλλά θα τους δίνει και τη δυνατότητα να έχουν φυσική παρουσία στην εταιρεία για να μη χάνουν την επαφή με τους συναδέλφους τους. Σε όλες τις έρευνες φαίνεται ότι αυτό το μοντέλο υπερισχύει. Η απομακρυσμένη εργασία, σε κάθε περίπτωση έχει ήδη δημιουργήσει disruptions/ανατροπές -σύμφωνα με τον Straus- στην αστική ανάπτυξη. Όταν δεν είσαι αναγκασμένος να πηγαίνεις σταθερά στο γραφείο σε ένα κορεσμένο ή και ακριβό αστικό κέντρο, ξαφνικά αποκτά ζωή και η Περιφέρεια: τα προάστια, όπως και άλλες μικρότερες πόλεις που δεν ήταν κλασικά επιχειρηματικά κέντρα.

*Με πληροφορίες από το ΑΜΠΕ, το moneyreview.gr, το HarvardBusinessReview και το «Κ» της Καθημερινής

ergasiakanea.eu