Τα 2 σενάρια του ΥΠΟΙΚ για τις επιπτώσεις της πολιτικής για το κλίμα στα φορολογικά έσοδα

Με πολλή προσοχή και αυξημένα αντανακλαστικά παρακολουθούν στο οικονομικό επιτελείο αλλά και στην κυβέρνηση γενικότερα τις δημοσιονομικές επιπτώσεις της πολιτικής για το κλίμα στην Ελλάδα. Στο υπουργείο Οικονομικών αναγνωρίζουν ότι οι παρενέργειες της κλιματικής αλλαγής και οι δράσεις που απαιτούνται για την αντιμετώπισή τους έχουν επιπτώσεις στο δημοσιονομικό επίπεδο, π.χ. σε επίπεδο εσόδων από φόρους (και όχι μόνο), και σπεύδουν να προετοιμαστούν όχι μόνο για την παρούσα φάση αλλά και σε μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα.

Προς την κατεύθυνση αυτή ανατέθηκε από το υπουργείο Οικονομικών (στην εταιρεία « E3 MODELLING Α.Ε») σχετική μελέτη για τις δημοσιονομικές επιπτώσεις της πολιτικής για το κλίμα στην Ελλάδα, μια μελέτη που θα «πατάει» πάνω σε δύο σενάρια, ένα πιο «βατό» και ένα αυστηρότερο. Το έργο θα ολοκληρωθεί μέχρι τις 8 Απριλίου 2022.

Η ανάλυση θα περιλαμβάνει και προβολή στο μέλλον των εσόδων από έμμεσους φόρους που σχετίζονται με την ενέργεια:

• Φόροι συναλλαγών (ΦΠΑ και πετρελαιοειδών).
• Φόροι κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ. ενεργειακών προϊόντων).
• Φόροι οχημάτων (τέλος ταξινόμησης, τέλος κυκλοφορίας οχημάτων).
• Περιβαλλοντικοί φόροι (ETS, CBAM).

Όπως έχει ήδη αναδείξει το insider, εδώ και μήνες το οικονομικό επιτελείο προβληματίζεται με το πως θα χρηματοδοτηθεί η κλιματική μετάβαση όπως προωθείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο μέσα από τη νέα Πράσινη Συμφωνία,  η οποία  έχει προφανή οφέλη στο «τέλος» της διαδρομής, αλλά στο μεσοδιάστημα πολύ μεγάλο κόστος. Για παράδειγμα στην ηλεκτροκίνηση, προκύπτει το ερώτημα πως θα καλυφθεί η απώλεια εσόδων από καύσιμα (το 2019 συνολικά τα έσοδα από φόρους διαμορφώθηκαν σε 51,4 δισ. ευρώ και από αυτά το 11,5% ή  5,92 δισ. ευρώ προέρχονταν από 3 πηγές: από Φ.Π.Α. στα πετρελαιοειδή, από ΕΦΚ βενζινών και ΕΦΚ diesel). Η κυβέρνηση για να προετοιμασθεί επιχειρεί να αποτιμήσει τις ανάγκες και σε συνεργασία με τον ΟΟΣΑ. Στόχος είναι να αποτιμηθεί πόσα χρήματα χρειάζονται και τι επενδύσεις πρέπει να γίνουν. Αλλά και να εκτιμηθεί το κόστος στα κρατικά ταμεία. Οι ανάγκες που θα προκύψουν θα καλυφθούν και από την έκδοση πράσινων ομολόγων

Για να επιστρέψουμε στη μελέτη, το αντικείμενο του έργου είναι o υπολογισμός και η ανάλυση των εσόδων και δαπανών του Κράτους στο πλαίσιο ποσοτικών σεναρίων εξέλιξης του ενεργειακού συστήματος προς την κλιματική ουδετερότητα. Τα έσοδα περιλαμβάνουν φορολογία ενεργειακών προϊόντων, έσοδα από μηχανισμούς αδειών εκπομπής (ETS), έσοδα από λοιπούς φόρους (π.χ. φόροι οχημάτων), και έσοδα από επενδύσεις και αγορά διαρκών αγαθών που σχετίζονται με την ενέργεια. Οι δαπάνες περιλαμβάνουν επιδοτήσεις καταναλωτών, επενδύσεων, αγοράς διαρκών αγαθών και μηχανισμούς βάσει συμβάσεων οικονομικών διαφορών (όπως οι ΑΠΕ). Υπολογίζονται και έσοδα από τρίτους κατά το μέρος που οι δαπάνες χρηματοδοτούνται από ειδικά τέλη κλπ. Περιλαμβάνεται επίσης στη μελέτη, ανάλυση επενδύσεων που σχετίζονται με τον τομέα της ενέργειας. Οι υπολογισμοί αυτοί γίνονται ανά πενταετία και για χρονικό ορίζοντα μέχρι το 2050 για την Ελλάδα.

Ως βάση για τον υπολογισμό εσόδων και δαπανών του Κράτους θα χρησιμοποιηθούν δύο σενάρια (προβολές στο μέλλον) της εξέλιξης του ενεργειακού συστήματος της Ελλάδας μέχρι το 2050, τα οποία έχουν πρόσφατα (Ιούλιος 2021) εκπονηθεί από την E3Modelling για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με το ενεργειακό μοντέλο PRIMES.

Το πρώτο σενάριο είναι το Reference-2020 το οποίο αντανακλά το ΕΣΕΚ της Ελλάδας, δηλαδή το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα. Η Μακροχρόνια Στρατηγική έχει ως σημείο αναφοράς το έτος 2030 και προϋποθέτει την επίτευξη των σχετικών στόχων του ΕΣΕΚ. Ειδικότερα, το ΕΣΕΚ θέτει για το έτος 2030 θέτει, αρχικά, για τα θέματα της Κλιματικής Αλλαγής και των εκπομπών, για παράδειγμα, σημαντικά υψηλότερο κεντρικό στόχο μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, με μείωση που ανέρχεται σε πάνω από 42% σε σχέση με τις εκπομπές του έτους 1990 και σε πάνω από 56% σε σχέση με τις εκπομπές του έτους 2005, επιτυγχάνοντας να ξεπεράσει ακόμη και τους κεντρικούς ευρωπαϊκούς στόχους, ενώ αξίζει να επισημανθεί ότι στο αρχικό σχέδιο ΕΣΕΚ οι στόχοι αυτοί ήταν σημαντικά χαμηλότεροι και κατέληγαν σε μείωση κατά 33% και 49% αντίστοιχα.

Το δεύτερο σενάριο είναι το MIX-55 το οποίο αντανακλά το πακέτο πολιτικής Fit-for-55. Το δεύτερο σενάριο έχει πιο φιλόδοξους στόχους, συγκριτικά με το πρώτο, αναφορικά με τις ΑΠΕ, την ενεργειακή αποδοτικότητα και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Τι είναι όμως το πακέτο Fit for 55; Το «55» αναφέρεται στον στόχο μείωσης των καθαρών εκπομπών κατά 55% ως το 2030. Πάντως, στην ενεργειακή αγορά κυκλοφορεί η πληροφορία ότι το εθνικό σχέδιο (ΕΣΕΚ) ενδέχεται να αναθεωρηθεί μέσα στο έτος (2022) προς ακόμα πιο αυστηρά επίπεδα. Ακόμα, το δεύτερο σενάριο επιτυγχάνει μηδενισμό των καθαρών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2050. Περιλαμβάνονται υπολογισμοί και για την παραλλαγή REG του σεναρίου για το πακέτο Fit-for-55 για την Ελλάδα. Οι συντελεστές φορολογίας διαφέρουν σε κάθε σενάριο γιατί αντανακλούν διαφορετικές πολιτικές.

Κάθε σενάριο προβάλει στο μέλλον, ανά πενταετία μέχρι το 2050, την εξέλιξη όλων των τομέων παραγωγής, μεταφοράς και κατανάλωσης ενεργειακών προϊόντων. Η προβολή περιλαμβάνει το μείγμα ενεργειακών προϊόντων στην παραγωγή και στην κατανάλωση, καθώς και τις επενδύσεις σε μονάδες παραγωγής, δίκτυα μεταφοράς, εξοπλισμό και διαρκή αγαθά των καταναλωτών, Ακόμα, η προβολή περιλαμβάνει τις τιμές προ φόρων και μετά φόρων των ενεργειακών προϊόντων, το κόστος επενδύσεων και αγοράς διαρκών αγαθών, το κόστος λειτουργίας τους, καθώς και εκτίμηση τυχόν επιδοτήσεων κάθε είδους.

Οι ποσοτικές προβολές για το ενεργειακό σύστημα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τα παρακάτω:

1. Κατανάλωση ενέργειας ανά τύπο ενεργειακού προϊόντος στη βιομηχανία, στις μεταφορές και στα νοικοκυριά. (λεπτομερής ονοματολογία όπως η οδηγία της DG TAXUD).

2. Εξέλιξη του στόλου των οχημάτων και νέων οχημάτων ιδιωτικής χρήσης με βάση τα χαρακτηριστικά τους (κυβισμός και τεχνολογία καυσίμου).

3. Εξέλιξη του μείγματος της προσφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και άλλων καυσίμων, επενδύσεις, τιμές και κόστη.

4. Επιδοτήσεις στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις.

5. Επενδύσεις και δαπάνες που σχετίζονται με τις ενεργειακές υποδομές και την εξοικονόμηση ενέργειας.

Η ανάλυση θα περιλαμβάνει αναλυτικούς πίνακες και παρουσιάσεις με αναλυτικές προβολές στο μέλλον των δημοσιονομικών επιπτώσεων καθώς και σημαντικών για την ανάλυση ενεργειακών μεταβλητών:

• Γενική περιγραφή των ενεργειακών και οικονομικών πολιτικών των σεναρίων
• Ενεργειακή κατανάλωση ανά προϊόν και τομέα · Βιομηχανία (πολλοί κλάδοι) · Μεταφορές · Νοικοκυριά · Τριτογενής τομέας · Γεωργία.
• Εξέλιξη του στόλου οχημάτων ιδιωτικής χρήσης · Ανά τύπο οχήματος (χαμηλού, μεσαίου, υψηλού κυβισμού) · Ανά τεχνολογία καυσίμου (συμβατικά, υβριδικά, ηλεκτρικά).
• Φορολογικά έσοδα κατά προϊόν και τομέα · Ενεργειακή κατανάλωση – ειδικός φόρος κατανάλωσης · ETS και τυχόν επέκτασή του · Μεταφορές · Έσοδα από άλλες δαπάνες και επενδύσεις · Έσοδα από ειδικά τέλη κλπ.
•  Επενδυτικές δαπάνες που σχετίζονται με τον ενεργειακό μετασχηματισμό · Δαπάνες για σταθμούς φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων · Επενδύσεις στα κτίρια για την ενεργειακή εξοικονόμηση των νοικοκυριών και επιχειρήσεων · Δαπάνες αγοράς διαρκών αγαθών κατά είδος και τομέα · Επενδύσεις στην ηλεκτροπαραγωγή · Επενδύσεις σε δίκτυα ενέργειας · Βιομηχανικές επενδύσεις · Εκτιμήσεις δαπανών επιδότησης επενδύσεων κατά τομέα και είδος.
• Συγκεντρωτικοί πίνακες · Δημοσιονομικά έσοδα · Δημοσιονομικές δαπάνες.

insider.gr