Πώς η τεχνολογία επηρεάζει τη συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών;

Ήδη από τη δεκαετία το 1990 και έπειτα, δόθηκε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη συναισθηματική νοημοσύνη και την ανάπτυξη της. Γίνονται διαρκώς έρευνες που μελετούν το ρόλο της, τη συνεισφορά της στον άνθρωπο, ακόμα και την αλληλεπίδραση της με διαφορετικούς κλάδους, όπως αυτός της τεχνολογίας. Μία από τις πιο κρίσιμες χρονικές περιόδους της ζωής ενός ανθρώπου είναι δεδομένα η παιδική, καθώς η προσωπικότητα, η ακαδημαϊκή και η κοινωνική ανάπτυξη διαμορφώνονται από νωρίς και καθορίζουν τη συμπεριφορά του ατόμου ως ενεργό μέλος της κοινωνίας. Τα τελευταία χρόνια που η τεχνολογία παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο στη ζωή των νέων ανθρώπων, έχει μεγάλη σημασία να τονίσουμε πώς η τεχνολογία εν τέλει επηρεάζει τη συναισθηματική νοημοσύνη, και ειδικότερα στα παιδιά, που βρίσκονται όπως αναφέραμε στο στάδιο αλλαγής και διαμόρφωσης του εαυτού.

Ας ξεκινήσουμε με μία σύντομη αναφορά στο τι προσδιορίζουμε με τον όρο συναισθηματική νοημοσύνη ή Emotional Intelligence (EQ). Σύμφωνα με τον καθηγητή Daniel Goleman, μιλάμε για την ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε, να κατανοούμε και να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας. Αντίστοιχα, να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα των άλλων και να καταλαβαίνουμε γιατί κάποιος οδηγείται στα συγκεκριμένα συναισθήματα, να αναπτύξουμε με λίγα λόγια τη λεγόμενη “ενσυναίσθηση”. Παράλληλα να αναπτύξουμε χαρακτηριστικά συμπόνιας, αυτό-επίγνωσης, σεβασμού απέναντι στον άλλο και αυτοελέγχου. Σήμερα έχουν διαμορφωθεί ορισμένα τεστ μέτρησης της EQ και γνωρίζουμε ότι σε αλληλεπίδραση με τη λογική νοημοσύνη, το IQ, το άτομο μπορεί να πετύχει σε μεγαλύτερο ποσοστό μια ευτυχισμένη και επιτυχημένη ζωή.

Οι αξίες που περιγράφουν τη συναισθηματική νοημοσύνη ενισχύουν τις κοινωνικές και τις συναισθηματικές ικανότητες ενός ατόμου, αναπτύσσουν τις επαγγελματικές του δεξιότητες και βελτιώνουν την επικοινωνία και τις ανθρώπινες σχέσεις του. Καθώς λοιπόν, αποτυπώνεται μια ιδιαίτερη θετική διάσταση στην ανάπτυξη της EQ, κρίνεται απαραίτητο τα νέα μέλη της κοινωνίας να εκπαιδευτούν όσο πιο νωρίς γίνεται στις αξίες, ώστε να διαμορφώσουν με τη σειρά τους υπεύθυνους και σταθερούς χαρακτήρες, λειτουργικά έτοιμους για να επιβιώσουν και ακόμα καλύτερα να επιτύχουν στα ενήλικα τους χρόνια.  

Έρευνες υποστηρίζουν ότι η συναισθηματική νοημοσύνη τείνει να  επηρεάζεται αρνητικά με την εξάρτηση της τεχνολογίας. Στοιχεία όπως η αυτό-επίγνωση χάνουν την ουσία τους, διότι η παθητικότητα αναλαμβάνει σταδιακά κυρίαρχο ρόλο, μιας και καταναλώνουμε περισσότερο χρόνο μπροστά από τις ψηφιακές οθόνες, παρά με τους ανθρώπους γύρω μας. Τα συναισθήματα περιορίζονται και η κριτική μας ικανότητα ολοένα και στενεύει. Τα παιδιά είναι και αυτά ενεργοί συμμετέχοντες στους καινούργιους τρόπους ζωής και πολλές φορές καταλήγουν να επηρεάζονται σε αρκετά μεγαλύτερο βαθμό από τους ενήλικες, διότι έχουν λιγότερες γνώσεις γύρω από κοινωνικά ζητήματα και εμπειρίες. Εσωστρέφεια, επιθετικότητα, ανυπαρξία ματαίωσης και ανοχής της απόρριψης είναι μόλις ελάχιστα από τα χαρακτηριστικά που θα περιγράφουν τα παιδιά σχολικής ηλικίας, αν δεν τεθούν όρια. Η κοινωνικοποίησή τους μπορεί να πάρει αργούς ρυθμούς ανάπτυξης και να παρουσιάσει ελλείψεις στο μέλλον τους, καθώς παρουσιάζουν τεχνολογική εξάρτηση και σταδιακά απομονώνονται. Ο διαρκής αυτός τρόπος συμπεριφοράς δεν επιτρέπει στα παιδιά να καλλιεργήσουν την κατανόηση, το σεβασμό, την υποχώρηση και τέλος νέες κοινωνικές δεξιότητες. Ο ψηφιακός κόσμος εμποδίζει την άμεση αλληλεπίδραση ανάμεσα στα άτομα, με αποτέλεσμα όταν τα παιδιά βγαίνουν στον πραγματικό κόσμο, να μην μπορούν να αντεπεξέλθουν στις διάφορες ανάγκες και να τους προκαλείται άγχος και καταθλιπτική συμπεριφορά.     

Φυσικά η τεχνολογία από μόνη της δεν παρέχει μόνο αρνητικά στοιχεία στην ανάπτυξη της EQ, αλλά αντίθετα έχει τη δυναμική να τροποποιήσει τις σχέσεις των παιδιών με το περιβάλλον γύρω τους προς το καλύτερο, με βασική προϋπόθεση οι γονείς να έχουν τον έλεγχο της κατάστασης θέτοντας όρια, ενημερώνοντας και επικοινωνώντας με τα παιδιά τους.    

Συνοψίζοντας, είναι αρκετά σημαντική όχι μόνο η ανάπτυξη των γνωστικών δεξιοτήτων του παιδιού αλλά και των συναισθηματικών, διότι σύμφωνα με αυτές θα αποκτήσει μια περισσότερο ανοιχτή και λειτουργική προσωπικότητα. Θέτοντας όρια στη χρήση της τεχνολογίας, περιορίζουμε τις πιθανότητες εξάρτησης σε αυτή και παροτρύνουμε τη δημιουργία κοινωνικών σχέσεων.

csii.gr