Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων: Πότε είναι απαραίτητη κατά τον νόμο, κρίσιμες πτυχές
ΕΛΛΑΔΑΚΟΙΝΩΝΙΑ 14 Σεπτεμβρίου 2024 fonisalaminas
Παναγιώτης Γαλάνης,
Δικηγόρος Περιβαλλοντικού-Πολεοδομικού Δικαίου και Δικαίου της Ενέργειας,
Υπ. Δρ. Νομικής ΕΚΠΑ
Εισαγωγικό ερώτημα
Στη δικηγορική πράξη, συχνά είναι τα ερωτήματα εντολέων μας για το αν εμπίπτουν τα έργα ή τα σχέδιά τους στη διαδικασία Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης.
Η απάντηση καθόλου αυτονόητη και απλή δεν είναι.
Ας δούμε όμως εγγύτερα το νομικό καθεστώς της ΣΜΠΕ.
Η Στρατηγική ΜΠΕ (ΣΜΠΕ) προβλέπεται στην ευρωπαϊκή Οδηγία 2001/42/ΕΚ που ενσωματώθηκε με ΚΥΑ του 2006. Σκοπός αυτής της Οδηγίας είναι η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης πριν την υιοθέτηση σχεδίων και προγραμμάτων με τη θέσπιση των αναγκαίων μέτρων για την αξιολόγηση των συνεπειών με όρους βιώσιμης ανάπτυξης.
Σε ΣΜΠΕ – επιπλέον της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης ή/και Δέουσας Εκτίμησης για τις περιοχές του Δικτύου Natura 2000 – υπόκεινται σχέδια και προγράμματα εθνικού ή τοπικού χαρακτήρα με σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Ορισμένα έργα υπόκεινται και σε διαδικασία περιβαλλοντικού προελέγχου. Μεγάλη σημασία αποδίδεται στη διαβούλευση με τις δημόσιες αρχές και το ενδιαφερόμενο κοινό.
Ας δούμε ορισμένες πτυχές της ΣΜΠΕ, μέσα από τη νομολογία:
Υπαγωγή σε ΣΠΕ
Προκειμένου ορισμένη πράξη να υπαχθεί στη διαδικασία της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ, πρέπει, αυτή να «εγκρίνεται μέσω της νομοθετικής διαδικασίας από το Κοινοβούλιο ή την Κυβέρνηση» και η έκδοσή της να απαιτείται βάσει νομοθετικών, κανονιστικών ή διοικητικών διατάξεων. Κατά την προφανή έννοια της εν λόγω διατάξεως, η υπαγωγή στη διαδικασία της οδηγίας δεν αποκλείεται, όταν η πράξη για την οποία πρόκειται, αποτελεί τυπικό νόμο, διότι, στην περίπτωση αυτή, η έκδοσή της δεν απαιτείται, μεν, κατ’ ακριβολογία, βάσει άλλων «νομοθετικών διατάξεων», ο ίδιος, όμως, ο τυπικός νομοθέτης, κατ’ ενάσκηση της κανονιστικής του εξουσίας, κρίνει επιβεβλημένη τη θεσμοθέτησή της.
ΣΜΠΕ και Χωροταξικό Δίκαιο
Ουσιώδης όρος για τη βιώσιμη ανάπτυξη είναι τα ολοκληρωμένα χωροταξικά σχέδια σύμφωνα με το Σύνταγμα, ενώ η ίδρυση ή η επέκταση και η διαμόρφωση οικιστικής περιοχής πρέπει να γίνεται στο πλαίσιο ευρύτερου σχεδιασμού και προγραμματισμού. Λ.χ. το πρώην Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας (ΡΣΑ), του οποίου η φύση ορίζεται ως κάτι ενδιάμεσο των χωροταξικών και πολεοδομικών σχεδίων ορίζεται «ως το σύνολο των στόχων, κατευθύνσεων, προγραμμάτων και μέτρων που προβλέπονται από τον νόμο αυτό ως αναγκαία για τη χωροταξική και πολεοδομική οργάνωση της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας στα πλαίσια των πενταετών προγραμμάτων οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης (πρβλ. άρθρο 8 παρ. 1 Κ.Β.Π.Ν.)». Πρέπει δε να εναρμονίζεται με τις κατευθύνσεις που καθορίστηκαν μεταγενεστέρως με το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης και δεσμεύουν τη Διοίκηση κατά την άσκηση της κανονιστικής της εξουσίας ή την έκδοση ατομικών πράξεων.
Σε συναφή υπόθεση, το Δικαστήριο της ΕΕ απάντησε, κατόπιν προδικαστικού ερωτήματος του εθνικού δικαστηρίου πως «για την έκδοση πράξεως εμπεριέχουσας σχέδιο ή πρόγραμμα σχετικό με τη χωροταξική οργάνωση και τις χρήσεις γης και εμπίπτον στο πεδίο εφαρμογής της Oδηγίας 2001/42, με το οποίο τροποποιείται προϋφιστάμενο σχέδιο ή πρόγραμμα, δεν χωρεί απαλλαγή από την υποχρέωση πραγματοποιήσεως εκτιμήσεως περιβαλλοντικών επιπτώσεων βάσει της οδηγίας αυτής, για τον λόγο ότι η πράξη αυτή εξειδικεύει και υλοποιεί ρυθμιστικό σχέδιο θεσπισθέν με ιεραρχικώς υπερκείμενη πράξη το οποίο δεν είχε υποβληθεί σε τέτοια περιβαλλοντική εκτίμηση».
Συμμετοχή του κοινού και ΣΠΕ
Η συμμετοχή του κοινού θεωρείται περαιτέρω ως σημαντικός παράγοντας διαμόρφωσης και της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης. Ήδη από τη νομοθετική και θεσμική κατοχύρωση των ΣΠΕ προκύπτει ο προσανατολισμός τους προς μια περισσότερο ανοικτή και διαφανή διαδικασία λήψης αποφάσεων με σκοπό τη μεγαλύτερη κατά το δυνατόν αποδοχή σχεδίων και προγραμμάτων από τον πληθυσμό που αφορούν. Η δημόσια συμμετοχή στην τρέχουσα πρακτική των ΣΠΕ παραμένουν περιορισμένα και με περιορισμένη επιρροή στη λήψη αποφάσεων. Είναι υποχρέωση εκ του νόμου και της ενωσιακής νομοθεσίας.
news.b2green.gr
