της Κατερίνας Φέρκου, Λογοθεραπεύτρια MSc, MEd, BSc
Ο τρόπος με τον οποίο το παιδί κατακτά τη γλώσσα είναι μοναδικός και εντυπωσιακός. Σύγχρονες έρευνες, απέδειξαν πως το γλωσσικό επίπεδο παιδιών στην ίδια ηλικία διέφερε σημαντικά, ανάλογα με τη διδασκαλία και τα ερεθίσματα που τα ίδια είχαν λάβει από το κοντινό τους περιβάλλον (οικογένεια).
• 0-6 μηνών: Επαναλαμβάνει τους ίδιους ήχους. Συχνά μουρμουρίζει, γελά και παράγει ευχάριστους ήχους και αναγνωρίζει φωνές. Εντοπίζει ήχους, κοιτάζει ή στρέφει το κεφάλι του προς τη πηγή τους. Ακούει την ομιλία. Χρησιμοποιεί τους ήχους /p/, /b/, /m/ κατά το βάβισμα. Χρησιμοποιεί ήχους ή χειρονομίες για να εκφράσει ανάγκες. Χρησιμοποιεί διαφορετικές κραυγές/ κλάμα για να εκφράσει διαφορετικές ανάγκες.
• 7-12 μηνών: Κατανοεί τις έννοιες «όχι» και «ζεστό». Καταλαβαίνει και αποκρίνεται στο όνομά του. Ακούει και μιμείται κάποιους ήχους. Αναγνωρίζει λέξεις για συνηθισμένα αντικείμενα, για παράδειγμα μπάλα, παπούτσι χυμός. Βαβίζει χρησιμοποιώντας μεγάλες και μικρές ομάδες ήχων. Χρησιμοποιεί μεγάλη ποικιλία ήχων στο βάβισμα. Μιμείται κάποιους ήχους ομιλίας και τρόπους επιτονισμού των ενηλίκων. Χρησιμοποιεί περισσότερους ήχους για να τραβήξει την προσοχή παρά κραυγές/ κλάμα. Ακούει όταν του μιλούν. Παράγει προσεγγίσεις των ήχων. Αρχίζει να αλλάζει το βάβισμα και να δημιουργεί νεολογισμούς.Χρησιμοποιεί την ομιλία σκόπιμα για πρώτη φορά. Χρησιμοποιεί κυρίως ουσιαστικά. Έχει ένα εκφραστικό λεξιλόγιο από 1 έως 3 λέξεις. Κατανοεί και ανταποκρίνεται σε απλές εντολές.
• 13-18μηνών: Χρησιμοποιεί επιτονισμό που προσεγγίζει αυτόν των ενηλίκων. Μιμείται μεμονωμένες λέξεις. Χρησιμοποιεί την ηχολαλία και νεολογισμούς. Χρησιμοποιεί νεολογισμούς για να γεμίσει τα κενά στη ροή. Παραλείπει κάποια αρχικά σύμφωνα και σχεδόν όλα τα τελικά σύμφωνα. Παρουσιάζει σχεδόν ακατάληπτη ομιλία. Ακολουθεί απλές εντολές. Αναγνωρίζει 1 έως 3 μέρη του σώματος. Έχει ένα εκφραστικό λεξιλόγιο από 3 έως 20 λέξεις ή και μεγαλύτερο το οποίο αποτελείται κυρίως από ουσιαστικά. Συνδυάζει χειρονομίες με φώνηση. Ζητάει συνειδητά περισσότερα επιθυμητά αντικείμενα.
• 19-24 μηνών: Παράγει περισσότερες λέξεις, παρά νεολογισμούς. Έχει ένα εκφραστικό λεξιλόγιο λέξεις ή μεγαλύτερο. Έχει δεκτικό λεξιλόγιο 300 ή περισσότερων λέξεων. Αρχίζει να συνδυάζει λέξεις σε απλές φράσεις, ουσιαστικά με ρήματα και με επίθετα. Αρχίζει να χρησιμοποιεί αντωνυμίες.Χρησιμοποιεί κατάλληλο επιτονισμό για ερωτήσεις. Είναι σχεδόν 25-50% καταληπτό σε μη οικεία πρόσωπα. Ρωτάει και απαντάει σε ερωτήσεις τύπου «Τι είναι αυτό;» Διασκεδάζει ακούγοντας ιστορίες. Γνωρίζει 5 μέρη του σώματος. Ονομάζει με ακρίβεια μερικά οικεία αντικείμενα. Καταλαβαίνει βασικές κατηγορίες για παράδειγμα παιχνίδια-φαγητά.
• 2-3 ετών: Η ομιλία του παιδιού είναι 50-75% καταληπτή. Κατανοεί τις έννοιες «ένα» και «όλα». Εκφράζει λεκτικά την ανάγκη για τουαλέτα (πριν, κατά τη διάρκεια, και μετά τη πράξη). Ζητάει αντικείμενα με το όνομά τους. Δείχνει τις εικόνες σε ένα βιβλίο όταν ονοματίζονται. Αναγνωρίζει αρκετά μέρη του σώματός. Ακολουθεί απλές εντολές και απαντά σε απλές ερωτήσεις. Απολαμβάνει να ακούει μικρές ιστορίες, τραγούδια και ομοιοκαταληξίες.
Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως κάθε παιδί είναι διαφορετικό, επομένως και ο ρυθμός ανάπτυξής του μπορεί να διαφέρει από άλλα παιδάκια της ηλικίας του. Αυτή η διαφορετικότητα όμως δε θα πρέπει να αποτελέσει αιτία δυσκολίας ενός παιδιού να επικοινωνήσει.
Ωστόσο, εάν η επικοινωνία του παιδιού σας, σας ανησυχεί, απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό (παιδίατρο, αναπτυξιολόγο, λογοθεραπευτή) για περαιτέρω αξιολόγηση αλλά και θεραπευτική παρέμβαση εφόσον κριθεί αναγκαίο για το παιδί σας.
