Κυστική Ίνωση και Άσκηση

του ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Καθηγητής Φυσικής Αγωγής
Ειδίκευση Άσκηση, Ευρωστία και Υγεία

Σύμφωνα με τους Knowles και Durie (2002), η Κυστική Ίνωση ΚΙ είναι μια ετερογενής γενετική διαταραχή, με παθοβιολογικά χαρακτηριστικά που αντανακλούν μεταλλάξεις στο γονίδιο ρυθμιστή της διαμεμβρανικής αγωγιμότητας της κυστικής ίνωσης.

Χαρακτηρίζεται από χρόνια βακτηριακή λοίμωξη των αεραγωγών και των κόλπων, δυσπεψία του λίπους λόγω εξωκρινούς παγκρεατικής ανεπάρκειας (πρόβλημα στο πάγκρεας), υπογονιμότητα στους άνδρες λόγω αποφρακτικής αζωοσπερμίας (απουσία σπερματοζωαρίων από το σπέρμα) και αυξημένες συγκεντρώσεις χλωριδίου στον ιδρώτα. Είναι η πιο κοινή νόσος στο λευκό πληθυσμό με επίπτωση στη μακροβιότητα και εμφανίζεται σε 1 στις 3300 γεννήσεις (Nixon, 2002).

Η ΚΙ είναι μια πολύπλοκη πάθηση, η οποία δεν επηρεάζει μόνο το αναπνευστικό και πεπτικό σύστημα αλλά και τις μεταβολικές σχέσεις, καθώς και τη μυϊκή λειτουργία. Η ικανότητα του σώματος να αποδίδει κατά την αερόβια άσκηση και η χρήση του οξυγόνου, μπορεί να περιορίζεται για διάφορους λόγους, όπως η εξασθενημένη λειτουργία των πνευμόνων, η φτωχή διατροφική κατάσταση, η χαμηλή μυϊκή ισχύς, η καρδιακή δυσλειτουργία, τα υψηλά επίπεδα φλεγμονών και η χαμηλή φυσική δραστηριότητα (ΦΔ). Οι τυποποιημένες δοκιμές άσκησης επιτρέπουν την διάγνωση αυτών των αιτιών και μπορούν να οδηγήσουν σε στοχευμένες παρεμβάσεις (Hebestreit et al., 2015).

Πολλαπλές επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει την σχέση μεταξύ της αερόβιας ικανότητας και της επιβίωσης στη ΚΙ. Αρκετά στοιχεία δείχνουν ότι η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO2max), η οποία καθορίζεται κατά τη διάρκεια μιας προοδευτικής δοκιμασίας άσκησης, μπορεί να προβλέψει καλύτερα τις δομικές μεταβολές των πνευμόνων, οι οποίες είναι ορατές κατά την αξονική τομογραφία και τη θνησιμότητα σε σχέση με τον δυναμικά εκπνεόμενο όγκο αέρα FEV και το δείκτη μάζας σώματος BMI. Τα στοιχεία που προκύπτουν από τις μετρήσεις κατά την δοκιμασία άσκησης, παρέχουν σημαντικές πληροφορίες, επιπλέον του FEV, σε περίπτωση μελλοντικής μείωσης του FEV και ενδεχόμενης νοσηλείας. Τα περισσότερα κέντρα φροντίδας ατόμων με ΚΙ συστήνουν υψηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας και τακτικής άσκησης (Hebestreit et al., 2015).

Η τακτική άσκηση και η συνήθης φυσική δραστηριότητα είναι αρκετά σημαντικές για ασθενείς με ΚΙ, καθώς η έρευνα έχει αποδείξει τα οφέλη από προγράμματα αερόβιας, αναερόβιας και άσκηση αντιστάσεων για την υγεία και τη ποιότητα ζωής των ατόμων αυτών. Ωστόσο, τα άτομα με ΚΙ έρχονται αντιμέτωπα με αρκετά εμπόδια και προκλήσεις προκειμένου να συμμετέχουν. Πρόσφατα, φάνηκε ότι τα αυξημένα επίπεδα ΦΔ επιβραδύνουν τη μείωση της πνευμονικής λειτουργίας σε άτομα με ΚΙ και η τακτική συμμετοχή σε διάφορες δραστηριότητες, μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη προσκόλληση μακροπρόθεσμα (Wilkes et al., 2009).

Κλείνοντας, συμπεραίνουμε ότι είναι πολύ σημαντικό τα άτομα με ΚΙ να υποβάλλονται σε προοδευτικές δοκιμασίες για την αξιολόγηση της βαρύτητας της νόσου, το καθορισμό της φυσικής κατάστασης και της αερόβιας ικανότητας, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια και ο σωστός προγραμματισμός πριν από την έναρξη της άσκησης, αλλά και για την αξιολόγηση των μελλοντικών αλλαγών που μπορεί να προκύψουν. Η μακροπρόθεσμη ενασχόληση με την τακτική άσκηση και η προσαρμογή του τρόπου ζωής των ασθενών με ΚΙ μπορεί να αποβεί καθοριστική για την ευεξία τους αλλά και την επιβίωση τους.

Βιβλιογραφία

1. Hebestreit, H., Arets, H. G., Aurora, P., Boas, S., Cerny, F., Hulzebos, E. H., … & European Cystic Fibrosis Exercise Working Group. (2015). Statement on exercise testing in cystic fibrosis. Respiration, 90(4), 332-351.
2. J. Larry Dustine, Geoffrey E. Moore (2005). ACSM’s Άσκηση Χρόνιες Παθήσεις & Αναπηρίες, 130-135.
3. Knowles, M. R., & Durie, P. R. (2002). What is cystic fibrosis?.
4. Wilkes, D. L., Schneiderman, J. E., Nguyen, T., Heale, L., Moola, F., Ratjen, F., … & Wells, G. D. (2009). Exercise and physical activity in children with cystic fibrosis. Paediatric respiratory reviews, 10(3), 105-109.