Τι προβλέπει η Συνθήκη του Μοντρέ γνωστή και ως η «συμφωνία για το καθεστώς των στενών» που εφαρμόζει η Τουρκία

Η Συνθήκη του Μοντρέ γνωστή και ως η «συμφωνία για το καθεστώς των στενών» είναι σύμβαση η οποία αφορά στο καθεστώς των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελλίων, η οποία ρυθμίζει τα της διέλευσης των εμπορικών και πολεμικών πλοίων.

Η εν λόγω συμφωνία, η οποία υπογράφηκε το 1936, παραχωρεί τον έλεγχο των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελλίων στην Τουρκία και ρυθμίζει τη στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή. Με τη σύμβαση παραχωρείται στην Τουρκία ο πλήρης έλεγχος των Στενών και εγγυάται η ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης.

Οι όροι της σύμβασης αποτέλεσαν πηγή διαμάχης επί σειρά ετών, κυρίως όσον αφορά στη διέλευση πολεμικών σκαφών της Σοβιετικής Ένωσης από τα Στενά στη Μεσόγειο Θάλασσα.

Υπεγράφη στις 20 Ιουλίου 1936 στην ελβετική πόλη Μοντρέ. Τέθηκε σε ισχύ στις 9 Νοεμβρίου, 1936 και καταχωρήθηκε στην Κοινωνία των Εθνών στις 11 Δεκεμβρίου 1936. Eξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα, με ορισμένες τροποποιήσεις.

Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ (ΤΟΥ ΜΟΝΤΡΕ)

Hμερομηνία Υπογραφής: 20 Ιουλίου 1936, στο Μοντρέ. Άρχισε να ισχύει στις 9 Νοεμβρίου 1936.

Συμβαλλόμενα Μέρη: Κράτη Μαύρης Θάλασσας : Βουλγαρία, Ρουμανία, Σοβιετική Ένωση, Τουρκία, άλλα Κράτη : Αυστραλία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Αγγλία, Γιουγκοσλαβία.

Σκοπός : Επιιστροφή στην Τουρκία της διαχείρισης των Στενών και διακανονισμός έλευσης των πλοίων διαμέσου των Στενών (Δαρδανέλια, θάλασσα Μαρμαρά και Βόσπορος).

Κυριότερα Άρθρα :

Προοίμιο : “Επιθυμούντες να ρυθμίσουμε τη διέλευση και ναυσιπλοΐα στα Στενά σε τρόπο που αυτή να εξασφαλίζεται, χωρίς να παραγνωρίζεται η ασφάλεια της Τουρκίας και των άλλων κρατών της Μαύρης Θάλασσας αποφασίσαμε να αντικαταστήσουμε με την παρούσα Συνθήκη, τη συνθήκη που υπογράψαμε στη Λοζάννη στις 24 Ιουλίου 1923”.

Τμήμα 1 και 2 : Ρυθμίζει τα της διέλευσης των εμπορικών και πολεμικών

Άρθρο 10 : “Πολεμικά πλοία, εκτός αυτών που εμπίπτουν στην κατηγορία που περιγράφεται στην προηγούμενη παράγραφο (ελαφρά επιφανείας, μικρά πολεμικά ή βοηθητικά πλοία), θα έχουν το δικαίωμα της διέλευσης μόνο υπό τις συνθήκες που περιγράφονται στο άρθρο 11 και 12”.

(Το άρθρο 11 ρυθμίζει τη μεγάλων πλοίων κρατών της Μαύρης Θάλασσας).

Άρθρο 12: “Τα κράτη της Μαύρης Θάλασσας θα έχουν το δικαίωμα διέλευσης διαμέσου των Στενών με το σκοπό να αφιχθούν στις βάσεις τους υποβρύχια που κατασκευάσθηκαν ή αγοράσθηκαν εκτός περιοχής Μαύρης Θάλασσας, ή που ήσαν για επισκευή σε ναυπηγεία εκτός Μαύρης Θάλασσας”.

Άρθρο 13: Επιβάλλει προειδοποίηση στην Τουρκία για διέλευση πολεμικών πλοίων (κανονικά οκτώ (8) ημέρες για κράτη της Μαύρης Θάλασσας και δεκαπέντε (15) ημέρες για τα άλλα κράτη).

Άρθρο 24: “Η Τουρκία θα επιβλέπει την εκτέλεση όλων των προβλέψεων της παρούσας Συνθήκης σχετικά με τη διέλευση πολεμικών πλοίων διαμέσου των Στενών.”

Παρατήρηση : Με κοινή συναίνεση και πρακτική, η Συνθήκη εφαρμόζεται και για κράτη που δεν την έχουν υπογράψει, Για τη διέλευση των αεροπλανοφόρων αναφερόμαστε σε ιδιαίτερο κεφάλαιο – Συνθήκες Μεσογείου. Η Ιαπωνία αποκήρυξε τα εκ της Συνθήκης δικαιώματα της με τη Συνθήκη της Ειρήνης το 1951.

ertnews.gr