Reality TV – Μήπως το αγαπημένο σου show σε επηρεάζει ψυχολογικά;

Κάμερα, φώτα, εξαιρετικά ελκυστικοί πρωταγωνιστές με μία δόση ίντριγκας και ξεκινάμε! Η ”νέα” τάση των ριάλιτι Τv shows φαίνεται να έχει επιβληθεί στον κόσμο της ψυχαγωγίας της τηλεόρασης με όλο και περισσότερα κανάλια να τα προβάλλουν καθημερινά. Αν επιθυμούσαμε να ορίσουμε την έννοια Reality Show, θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε ως μια προσωποκεντρική εκπομπή με πρωταγωνιστές καθημερινούς ανθρώπους, διάσημους και μη, οι οποίοι συμμετέχουν σε ένα εγχείρημα ( project) χωρίς σενάριο. Η θεματική τους εκτείνεται από ριάλιτι μόδας, μαγειρικής, μουσικής μέχρι ριάλιτι επιβίωσης με κοινό χαρακτηριστικό τον διαγωνισμό- ανταγωνισμό των πρωταγωνιστών για ένα έπαθλο, συνήθως χρηματικό. Η τάση αυτή βασίζεται στην ιδέα προβολής της αυθόρμητης πλευράς της ζωής και της καθημερινότητας των ανθρώπων, χωρίς μυθοπλασία και τη συμμετοχή επαγγελματιών ηθοποιών.

Γιατί μας ελκύει το ριάλιτι;
Είναι εύλογο να αναρωτηθεί κανείς την αιτία που εκφράζουμε την ανάγκη να παρακολουθούμε εκπομπές που παρουσιάζουν και κατά κύριο λόγο εκθέτουν τη ζωή άλλων ανθρώπων. Ποια εσωτερική ανάγκη μας οδηγεί στην επιθυμία μας αυτή; Το δράμα, η ίντριγκα και οι δύσκολες καταστάσεις σαφώς εξιτάρουν τους ανθρώπους και ανέκαθεν τους ψυχαγωγούσαν, παρόλα αυτά οι λόγοι φαίνεται να είναι βαθύτερα ριζωμένοι μέσα μας.

Αρχικά, η έμφυτη περιέργεια των ανθρώπων να παρακολουθούν τη ζωή των άλλων και μετέπειτα να κρίνουν τους χαρακτηρίζει , καθώς τους βοηθά να ξεχνούν τις καταστάσεις και τα προβλήματα της δικής τους ζωής. Έπειτα, ακολουθεί η ταύτιση του τηλεθεατή τόσο με τα ίδια τα πρόσωπα των ριάλιτι όσο και με την ίδια τους ζωή, εντοπίζοντας κοινά στοιχεία του χαρακτήρα του αλλά και παρόμοιες καταστάσεις που έχει βιώσει μέσα από τους πρωταγωνιστές. Το παραπάνω φαινόμενο δημιουργεί αισθήματα συμπάθειας ή και αντίστοιχα αντιπάθειας απέναντι στα προβεβλημένα πρόσωπα, κάνοντας τον τηλεθεατή να αντιλαμβάνεται πιο ”προσωπικά” την εκπομπή. Μάλιστα, η αντιπάθεια είναι το κλειδί στην περίπτωση των ριάλιτι, αφού ο τηλεθεατής επιθυμεί διακαώς να παρακολουθήσει την ”πτώση” του μισητού προσώπου, την τιμωρία για τη συμπεριφορά και τον χαρακτήρα του και αντίστοιχα την ανάδειξη του καλού/ αγαπητού προσώπου. Πίσω από την έντονη ανάγκη αυτή να αποδοθεί δικαιοσύνη τηλεοπτικά, να χάσει ο ΄”κακός”, να κερδίσει ο ”καλός”, να δει τη δυστυχία και τη γελοιοποίηση του πλούσιου και του φαινομενικά τέλειου χαρακτήρα, κρύβεται η επιθυμία απόδοσης δικαιοσύνης στην πραγματική ζωή. Το εκάστοτε ριάλιτι μετατρέπεται σε μικρογραφία της καθημερινότητας και μέσα από αυτό οι άνθρωποι ψάχνουν την επιβεβαίωση και τον καθησυχασμό πως η ζωή μας είναι όντως δίκαιη.

Ριάλιτι και αντίκτυπο στην ψυχική υγεία
Είναι άξιο παρατήρησης και σημείωσης πως κάτι το οποίο έχει σχεδιαστεί για να ψυχαγωγεί, καταλήγει να δημιουργεί ψυχικά τραύματα ταυτόχρονα σε συμμετέχοντες και τηλεθεατές. Τα ποσοστά συμμετεχόντων που αναφέρουν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα ύστερα από τη λήξη τέτοιου είδους show είναι τουλάχιστον ανησυχητικά. Συγκεκριμένα, η κατάθλιψη, η απομόνωση και η δυσκολία διαχωρισμού της τηλεοπτικής από την πραγματική ζωή είναι μερικά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι συμμετέχοντες κατά την επιστροφή τους στην καθημερινότητα. Ο εγκλεισμός τους σε συγκεκριμένο χώρο για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς να έχουν πρόσβαση σε κινητό ή κάποιο άλλο μέσο, οι συνεχείς καβγάδες και οι έντονες καταστάσεις που βιώνουν εντός του show σε συνδυασμό με την πίεση που τους ασκούν οι συντελεστές των εκπομπών αυτών τραυματίζουν (πολύ συχνά) ανεπανόρθωτα τον ψυχισμό των συμμετεχόντων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ριάλιτι ”Love Island” που προβάλλεται στην Αγγλία, το οποίο μετρά ήδη 3 αυτοκτονίες πρώην συμμετεχόντων. Αντίστοιχα, οι τηλεθεατές δεν μένουν ανεπηρέαστοι ψυχολογικά από τα ριάλιτι, με μεγάλα ποσοστά (15%) να δηλώνουν τάσεις αυτοτραυματισμού και ακόμη μεγαλύτερα (23%) εξέφρασαν σκέψεις γύρω από την απόπειρα αυτοκτονίας. Τα ποσοστά αυτά αφορούν κυρίως νεαρά άτομα, τα οποία παρακολουθώντας συνεχώς στην TV τους υπερβολικά ελκυστικούς, όμορφους και γυμνασμένους πρωταγωνιστές των ριάλιτι, ξεκίνησαν να αποκτούν θέματα αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης που σχετίζεται με την εξωτερική τους εμφάνιση και όχι μόνο. Η προβολή της ”τέλειας” και ”πλούσιας” ζωής σε ορισμένα ριάλιτι έχει δημιουργήσει σε πληθώρα τηλεθεατών ανασφάλεια σχετικά με την οικονομική τους κατάσταση αλλά και την καθημερινότητά τους σε γενικότερο πλαίσιο. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε και να τονίζουμε πως η σύγκριση μεταξύ ανθρώπων σε οποιοδήποτε τομέα, προκαλεί κάθε άλλο παρά μόνο δυσάρεστα συναισθήματα, τα οποία φέρνουν άσχημες καταστάσεις και πόνο στη ζωή μας.

csii,.gr