Αυτά λέει ο Ρουβίκωνας για τον ηλεκτροφωτισμό
ΕΙΔΗΣΕΙΣΕΛΛΑΔΑ 7 Φεβρουαρίου 2023 fonisalaminas
Αναδημοσιεύουμε από την ιστοσελίδα του Ρουβίκωνα: Κράτος – Δήμοι – Κεφάλαιο και πως κινείται το χρήμα:
Η μεγάλη «δουλειά» του ηλεκτροφωτισμού
Υπάρχει μια διάχυτη αίσθηση στην κοινωνία για το μέτρο της κατασπατάλησης δημόσιων πόρων σε όλες τις βαθμίδες και τα πεδία της εξουσίας. Η «λαϊκίστικη» αυτή ματιά θέλει πάντα και παντού στο κράτος, την τοπική αυτοδιοίκηση, τους θεσμούς να κυριαρχεί η «μίζα» και η διαπλοκή με καπιταλιστές. Παρά το ότι αυτό είναι το κοινό αίσθημα, σπάνια τέτοιες υποθέσεις έρχονται στο φως με «αδιάσειστα στοιχεία» και ακόμα πιο σπάνια καταλήγουν σε δικαστικές καταδίκες. Η προφανής απάντηση σε αυτή την αντίφαση που θέλει τις παρεμβάσεις των ισχυρών στο «έργο της δικαιοσύνης» να προστατεύουν την διαφθορά, έχει βάση αλλά δεν επαρκεί. Έχουμε πράγματι δει ωμά κουκουλώματα, ακόμα και μέσω σκανδαλωδών παραβιάσεων της ίδιας της νομοθεσίας, για να προστατευτούν μεγαλοπαράγοντες. Αυτό όμως δεν αλλάζει το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μια ώριμη αστική δημοκρατία, η διάκριση των εξουσιών υφίσταται ως οριοθέτηση αυτοπροστατευόμενων πεδίων νομής εξουσίας και οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί, τόσο στις κρατικές ελίτ, όσο και στο κεφάλαιο, είναι τόσο αδίστακτοι που ακόμα και η ιδέα μιας γενικευμένης «ομερτά» στην κορυφή της πυραμίδας είναι ιδεαλιστική.
Το κομμάτι που λείπει από το παζλ, αυτό που εξηγεί πώς, η «διαφθορά» και η κατασπατάληση δημόσιου πλούτου καταφέρνει να «κρύβεται» μέσα σε ένα καθεστώς δημοκρατικής νομιμότητας και θεσμικών εγγυήσεων είναι αυτό που μας δείχνει πώς η ίδια η υλοποίηση των θεσμών, πώς η νομιμότητα καθαυτή, είναι η μήτρα της διαφθοράς. Ή αλλιώς, πως η εξουσία έχει φροντίσει να ωφελείται όσο εκείνη θέλει από τη θέση της. Πως για παράδειγμα μίζες τις τάξης του 15-20% για έργα αξίας δισεκατομμυρίων μοιράζονται σε τοπικές κλίκες δημοτικών αρχόντων και παράλληλα από το 80% – 85% που απομένει στις εταιρείες, το ποσοστό κέρδους διατηρείται τεράστιο.
Για να το πούμε απλά, οι νόμοι, οι διαδικασίες των δημοκρατικών θεσμών, ακόμα και οι μορφές εποπτείας τους, προστατεύουν τη δυνατότητα του να «κινηθεί το χρήμα» ελεύθερα ανάμεσα σε πολιτικό προσωπικό, επιχειρηματίες, γραφειοκράτες και παράγοντες. Το δικό μας χρήμα, ο πλούτος της κοινωνικής βάσης…
Η περίπτωση της μεγάλης δουλειάς της αλλαγής λαμπτήρων παλιάς τεχνολογίας και αντικατάστασής τους με λαμπτήρες τεχνολογίας LED είναι μια τέτοια περίπτωση και άνετα μπορούμε να πούμε λειτουργεί ως case study και για άλλα πεδία της εξουσίας, και για άλλα «μεγάλα έργα».
Αλλά να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Μέσα στο 2019 το κράτος, με εισήγηση του μετέπειτα υπουργού «Προστασίας του Πολίτη» Τάκη Θεοδωρικάκου, που τότε ήταν στο υπουργείο Εσωτερικών, προχώρησε σε μια σειρά αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των Δήμων. Ανάμεσα σε αυτές τις αλλαγές ήταν η μεταφορά των αποφάσεων για μεγάλες κατηγορίες δημοτικών έργων από την αρμοδιότητα του δημοτικού συμβουλίου στην αρμοδιότητα της οικονομικής επιτροπής του κάθε Δήμου. Στη συνέχεια επέβαλαν στην οικονομική επιτροπή του Δήμου να έχει απόλυτη πλειοψηφία στα αιρετά μέλη της, η εκάστοτε δημοτική αρχή. Αυτές οι τροποποιήσεις εξασφάλισαν πως όταν ένας δήμαρχος θέλει να δώσει σε εταιρεία ένα έργο, στέλνει την εντολή στην «επιτροπή» που κάνει ο ίδιος κουμάντο, και το έργο προχωράει χωρίς πολλές κουβέντες και χωρίς κάμερες.
Η μεγαλύτερη «δουλειά» της τελευταίας περιόδου σε όλο τον κόσμο και φυσικά και στην Ελλάδα είναι αυτή της πράσινης μετάβασης. Από τα κόστη στη ΔΕΗ και τα πράσινα τέλη, έως τα δάση ανεμογεννητριών, οι τζίροι είναι τρομακτικοί. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια είναι και η μείωση της κατανάλωσης ρεύματος από το δημόσιο φωτισμό. Οι μελέτες λένε πως οι νέοι λαμπτήρες καταναλώνουν 60% λιγότερη ενέργεια. Αυτό σημαίνει πως το κόστος του έργου θα αποσβεστεί από τους χαμηλότερους λογαριασμούς ρεύματος που πληρώνουν οι δήμοι και οι περιφέρειες. Και φαίνεται και είναι λογικό το να υπάρξει αντικατάσταση των λαμπτήρων σε κάθε πόλη και χωριό της χώρας.
Τη στιγμή αυτή το έργο πανελλαδικά κινείται σε άθροισμα κόστους 700 εκατομμυρίων και αναμένεται να φτάσει τα 1.6 δις, ενώ κάποιοι θεωρούν ότι στο τέλος θα ξεπεράσει τα 3δις ευρώ.
Η δουλειά γίνεται ως εξής: Οι μεγάλες οδικές αρτηρίες ανήκουν στη δικαιοδοσία των περιφερειών, τα υπόλοιπα ανήκουν στους Δήμους. Ένας Δήμος μπορεί να κάνει αυτό το έργο με τέσσερις τρόπους. Ο ένας να διαθέτει κεφάλαια και προσωπικό και να το αναλάβει μόνος του με προμήθειες. Ο δεύτερος να πάρει δάνειο από το «παρακαταθηκών και δανείων» με πολύ χαμηλό επιτόκιο, ή μέσω ΕΣΠΑ και να το αναθέσει σε εταιρεία. Ο τρίτος «να μην πληρώσει τίποτα», να αναλάβει όλο το κόστος αντικατάστασης μια εταιρεία και μέσα από το συμβόλαιο συντήρησης, για μερικές δεκαετίες, η εταιρεία να πληρώνεται ένα ποσοστό από την οικονομία που γίνεται στο δημοτικό ρεύμα. Στην πραγματικότητα ο τρίτος τρόπος συνιστά έμπρακτη μορφή ιδιωτικοποίησης των Δήμων και είναι για μικρότερα έργα, το αντίστοιχο των ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Ιδιωτικού-Δημόσιου τομέα) που είναι ο τέταρτος τρόπος και η επίσημη μορφή ιδιωτικοποίησης για έργα που ξεπερνούν τα πέντε εκατομμύρια ευρώ.
Γίνεται άμεσα φανερό πως ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες του δεύτερου και πολύ περισσότερο του τρίτου τρόπου που μπορεί επιπλέον, να δώσει την ευκαιρία σε δημοτικές αρχές να ισχυριστούν και ότι έκαναν ένα έργο «τσάμπα». Γι’ αυτό άλλωστε και ο τρίτος τρόπος, η ιδιωτικοποίηση που σε μικρούς δήμους ονομάζεται ΣΕΑ (Σύμβαση Ενεργειακής Αναβάθμισης) έχει γίνει ο κανόνας για τους περισσότερους δήμους και περιφέρειες.
Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται διαγωνισμός. Υπάρχουν λοιπόν «μελετητικές εταιρείες» οι οποίες αναλαμβάνουν να κανονίσουν τους όρους του διαγωνισμού και τη διαδικασία εκτέλεσης του έργου. Και το κάνουν αυθαίρετα. Μπορούν, μαζί με τον Δήμο, να βάλουν όποιο παλαβό όρο θέλουν έτσι ώστε μόνο η «μιλημένη» εταιρεία και οι «λαγοί» της να μπορεί να συμμετέχει στον διαγωνισμό. Για παράδειγμα μπορεί να απαιτεί η ανάδοχος εταιρεία να παίρνει ένα τέτοιο έργο αδιάλειπτα κάθε χρόνο ή, όπως έγινε στον Δήμο Μυκόνου, να ορίζεται ημερομηνία κατάθεσης των προσφορών, για έργο 2.57 εκατομμυρίων, η παραμονή των Χριστουγέννων…
Αλλά και για τις υπόλοιπες προδιαγραφές τα πάντα είναι ρευστά. Μπορεί να πληρούν ή όχι τις προδιαγραφές της ΕΕ (που αν δεν τις πληρούν, σε λίγα χρόνια το έργο θα πρέπει να ξαναγίνει με νέους λαμπτήρες), να απαιτεί τη μία ή την άλλη διάρκεια ζωής και τα οποιαδήποτε τεχνικά χαρακτηριστικά κρίνει η μελετητική ιδιωτική εταιρεία. Έτσι, λάμπες που κοστίζουν 200 ευρώ η μία κοστολογούνται 700, όπως είδαμε στην περίπτωση της προσφυγής του Δήμου Σοφάδων που η νέα δημοτική αρχή κατήγγειλε τη σύμβαση που είχε υπογράψει η παλαιά δημοτική αρχή. Και όλα παραμένουν νόμιμα…
Με νόμιμο λοιπόν τρόπο, εκτός από τους όρους του διαγωνισμού στο τεχνικό κομμάτι, υπολογίζεται και η αποπληρωμή της εταιρείας όταν πρόκειται για ΣΕΑ. Πρέπει να υπολογιστεί το πόσα χρήματα θα «γλιτώσει» ο δήμος και ένα μέρος τους, να πάνε στην εταιρεία έτσι ώστε σε δώδεκα ας πούμε χρόνια να έχει αποπληρωθεί το κόστος του («τσάμπα» όπως το παρουσιάζουν) έργου που με όλες τις παραπάνω αυθαιρεσίες υπολογίστηκε. Και εκεί θα μπουν οι επόμενες αλχημείες ώστε το πιθανολογούμενο «όφελος» για τον Δήμο να πολλαπλασιαστεί τεχνητά και μαζί του να πολλαπλασιαστεί το κέρδος της εταιρείας. Και στο τέλος η αντικατάσταση των ενεργοβόρων λαμπτήρων καταλήγει ζημιογόνα για τον Δήμο!
Πεντακάθαρο παράδειγμα το που οδηγούν όλες αυτές οι (νόμιμες υπενθυμίζουμε) διαδικασίες είναι η περίπτωση του Δήμου Ν. Φιλαδέλφειας – Ν. Χαλκηδόνας. Εκεί ο Δήμαρχος Γ. Βούρος έκανε ένα deal διαγωνισμού για ηλεκτροφωτισμό κόστους 3,7 εκατομμυρίων. Οι εργαζόμενοι όμως του Δήμου αντέδρασαν καταθέτοντας πρόταση 1.1 εκατομμυρίων για το ίδιο ακριβώς έργο. Όλη η φάμπρικα Δήμων, μελετητικών γραφείων, διαγωνισμών και εταιρειών, μέσα από τις συμβάσεις τύπου ΣΕΑ οδήγησε σε τριπλάσιο κόστος! Αυτό είναι το «τσάμπα» που μας τάζουν κάθε φορά που η ιδιωτική πρωτοβουλία, οι καπιταλιστές, νέμονται τον δημόσιο πλούτο και γίνονται τελικά συνδιαχειριστές του. Εκεί οδηγούν νομοτελειακά οι ιδιωτικοποιήσεις.
Και η απάντηση του Δήμου Ν. Φιλαδέλφειας – Ν. Χαλκηδόνας στην αποκάλυψη των εργαζομένων του ήταν να τους επιτεθεί με όπλο την καταστολή. Έβγαλε παράνομη την απεργία τους και κατέθεσε μήνυση με σκοπό να πραγματοποιηθεί η ανάθεση.
Μέχρι στιγμής από τους 332 δήμους και τις 13 περιφέρειες, 30 τουλάχιστον έχουν ολοκληρώσει τους διαγωνισμούς, οι περισσότερες με ΣΕΑ όπως ο Δήμος Ν. Φιλαδέλφειας – Ν. Χαλκηδόνας. Κάποιοι μεγαλύτεροι δήμοι (όπως φημολογείται ότι θα πράξει ο Δήμος Αθηναίων) και περιφέρειες που το κόστος του έργου ξεπερνάει τα 5 εκατομμύρια ακολουθούν τη μέθοδο των ΣΔΙΤ και εκεί τα πράγματα μπλέκονται κι άλλο στα γραφειοκρατικά γρανάζια και την αδιαφάνεια. Οι περισσότεροι όμως ακολουθούν τις ΣΕΑ. Η περιφέρεια Αττικής έδωσε 35 εκατομμύρια με τη μέθοδο του δανεισμού, ενώ ο Δήμος Πειραιά 15 εκατομμύρια με ΣΕΑ που για 12 χρόνια θα πληρώνει την κοινοπραξία ΟΤΕ-Globiled.
Και όπως ο καθένας θα μπορούσε να φανταστεί, τους διαγωνισμούς τους κερδίζουν συγκεκριμένες εταιρείες. Αν και στο παιχνίδι έχουν μπει διάφοροι παραδοσιακοί διαπλεκόμενοι της ελληνικής Λούμπεν Μεγαλοαστικής Τάξης (ΛΜΑΤ) όπως ο Άκτορας ή εταιρείες συμφερόντων Κόκκαλη (και όλοι τους έχουν πάρει μερτικό) τη μερίδα του λέοντος την καρπώνονται δύο εταιρείες: Η GLOBILED και η DASTERI SYSTEMS A.E
Φυσικά δεν είναι μόνο ο κόσμος του αγώνα και οι απλοί κάτοικοι των δήμων που αντιδρούν στον παρασιτισμό των ιδιωτών και σε αυτή τη σειρά έργων. Αντιδρούν και οι ανταγωνιστές τους που χάνουν στους φωτογραφικούς διαγωνισμούς, αντιδρούν και οι πολιτικοί ανταγωνιστές των εκάστοτε αρχόντων στον Δήμο, αντιδρούν και όσοι δημοτικοί άρχοντες έχουν την καλοσύνη να μη βάζουν χέρι στο ταμείο. Έτσι είδαμε αρκετές νέες δημοτικές αρχές να καταγγέλλουν σε διάφορους Δήμους τέτοιους διαγωνισμούς, όπως είδαμε και νομικές κινήσεις από αποκλεισμένες εταιρείες. Είδαμε μάλιστα να γίνεται προσπάθεια να «σηκωθεί» το θέμα, τόσο από φίλια ΜΜΕ ανταγωνιστικών εταιρειών, όσο και από δημοτικές παρατάξεις (π.χ. σε Ζάκυνθο, Ρόδο, Σαρωνικό, Διόνυσο κ.α.). Κάποιες από αυτές πρόσκεινται στον Σύριζα.
Έχουμε να παρατηρήσουμε πόσο «κοντά πόδια» έχουν τέτοιες κινήσεις. Από τη μία το ίδιο το σύστημα τις έχει προβλέψει. Έχει ορίσει ένα ποσό της τάξης των 15.000 ευρώ μόνο και μόνο για να καταθέσει κανείς προσφυγή στην Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ) κάτι που αποκλείει κάθε «μικρό ψάρι» με ανάλογο τρόπο που οι μηνύσεις των δημάρχων μπορούν να αποκλείσουν τις αντίθετες φωνές των εργαζόμενων στον Δήμο τους. Από την άλλη, η δικομματική έριδα παράγει πολλές φορές κωμικά αποτελέσματα. Στο Δήμο Ηλιούπολης για παράδειγμα, η νέα δημοτική αρχή κατήγγειλε την πρόταση της προηγούμενης, κόστους 3 εκατομμυρίων, και έφερε δικιά της επτά εκατομμυρίων. Η βουλευτής του Σύριζα Ραλία Χρηστίδου βγήκε δημόσια και υπεράσπισε τη σύμβαση των επτά εκατομμυρίων (αφού κάποια μέλη της δημοτικής αρχής πρόσκεινται στον Σύριζα), την ίδια ώρα που άλλα στελέχη και η παράταξη του κόμματος στον Δήμο καταφεύγουν σε προσφυγές ενάντια στη σύμβαση.
Αυτό που μας επιβεβαιώνουν όλα αυτά είναι πως ο μηχανισμός της νομιμότητας είναι ο μηχανισμός της διαφθοράς. Και το αντίστροφο.
Πριν φτάσουμε στην εκταμίευση της μίζας, που σύμφωνα με φήμες είναι στο 17% του ποσού και έχει ως διακινητή το μελετητικό γραφείο, έχει προηγηθεί η πολυδαίδαλη φύση της γραφειοκρατίας, τα σκοπούμενα κενά και τα παραθυράκια γενικά των νόμων αλλά και στοχευμένες νομοθεσίες, όπως αυτή που μεταφέρει τα έργα του Δήμου στην οικονομική επιτροπή του Δήμου που εξαρχής φτιάχτηκαν για να διευκολύνουν την ομαλή κυκλοφορία του «λαδιού» στα γρανάζια της συστημικής μηχανής.
Πρέπει να εκφράσουμε, από τεχνοκρατική σκοπιά, το θαυμασμό μας για τον τρόπο που επιτυγχάνεται η ισορροπία νομιμότητας και διαφθοράς από την πλευρά της εξουσίας. Από την πλευρά των κρατικών ελίτ, των παραγόντων και του κεφαλαίου. Αλλά επειδή εμείς δεν είμαστε από την πλευρά της εξουσίας αλλά από την πλευρά της κοινωνικής βάσης δεν είμαστε καθόλου ευχαριστημένοι από ότι, σύμφωνα με δημοσίευμα της Καθημερινής που γράφει «…το αποτέλεσμα των σχετικών διαγωνιστικών διαδικασιών που έχουν μέχρι στιγμής ολοκληρωθεί είναι ξεκάθαρα επωφελές μόνο για περίπου 8 από τους 30 δήμους».
GLOBILED και DASTERI SYSTEMS A.E αλλά και οι ανταγωνιστές τους δεν είναι παρά μέρη ενός μηχανισμού διαπλοκής κράτους και κεφάλαιου που αντανακλά όμως το σύνολο της σχέσης των δύο πόλων. Και αντίστοιχα παρατηρούμε μια τοπική αυτοδιοίκηση που δεν είναι άλλο από μια συρρικνωμένη κόπια του κράτους.
Τα θύματα είμαστε όλοι εμείς και δεν μπορεί να αγνοείται το πολύ υλικό και απτό γεγονός πως δημόσιοι πόροι τέτοιου μεγέθους μετατρέπονται σε κέρδη καπιταλιστών και παραγόντων, ενώ οι ανάγκες της βάσης είναι τεράστιες σε μια περίοδο υγειονομικής και οικονομικής κρίσης.
Δε μπορούν να μένουν όλοι αυτοί στο κοινωνικό και πολιτικό απυρόβλητο.
Στο μέτρο των δυνάμεών μας παρακολουθούμε αυτό το νόμιμο σκάνδαλο να εξελίσσεται και για το μόνο που πρέπει να είναι σίγουροι όλοι οι παράγοντες και αυτού του παρασιτισμού, είναι ότι ήσυχους δεν πρόκειται να τους αφήσουμε.
Ρουβίκωνας
bloko.gr
