Ποια είναι η πραγματική προέλευση της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας;
ΑΡΘΡΑ (ΕΙΔΗΣΕΙΣ)ΕΛΛΑΔΑΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΣΜΟΣ 8 Μαρτίου 2023 fonisalaminas
Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας έχει σοσιαλιστικές ρίζες, που εντοπίζονται στις αρχές του 20ου αιώνα – Γιατί τη γιορτάζουμε στις 8 Μαρτίου;
Στις 8 Μαρτίου γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Οι εορτασμοί σε όλον τον κόσμο παίρνουν διαφορετικές μορφές – οι γυναίκες στην Ιταλία λαμβάνουν λουλούδια μιμόζας και στη Ρωσία μπουκέτα από τουλίπες, ενώ η θεματική του 2023 έχει οριστεί να είναι το #EmbraceEquity (αγκαλιάστε την Ισότητα). Στην Κίνα, πολλές γυναίκες παίρνουν μισή μέρα άδεια από την εργασία τους στις 8 Μαρτίου, σύμφωνα με τις οδηγίες του Κρατικού Συμβουλίου, αν και οι εργοδότες δεν τηρούν πάντα την παράδοση. Στις ΗΠΑ, ο Μάρτιος είναι ο μήνας ιστορίας των γυναικών, ενώ μια προεδρική διακήρυξη που εκδίδεται κάθε χρόνο τιμά τα επιτεύγματα των Αμερικανίδων.
Αν και η γιορτή έχει πάρει μια εμπορική χροιά (και έχει δεχτεί για αυτό το μερίδιο της κριτικής που της αναλογεί), η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας έχει στην πραγματικότητα τις ρίζες της στη ριζοσπαστική σοσιαλιστική πολιτική. Οι απαρχές της εντοπίζονται στα ευρωπαϊκά και βορειοαμερικανικά εργατικά κινήματα που εμφανίστηκαν γύρω στις αρχές του 20ού αιώνα.
Παρά το επαναστατικό ξεκίνημά της στη Δύση, σήμερα τα περισσότερα μέρη που γιορτάζουν την 8η Μαρτίου ως εθνική εορτή είναι μη δυτικές χώρες, σε μεγάλο βαθμό λόγω της ιδεολογικά φορτισμένης ιστορίας της.
Η ξεχασμένη γυναίκα πίσω από την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας
Σύμφωνα με την ιστορικό Sally M. Miller, η αρχική ιδέα για μια Ημέρα της Γυναίκας ανήκει σε μια ρωσικής καταγωγής Εβραία στη Νέα Υόρκη, προτού ταξιδέψει στη Σοβιετική Ένωση και επιστρέψει στις ΗΠΑ. Η Theresa Serber Malkiel γεννήθηκε το 1874 στη Ρωσική Αυτοκρατορία, σε μια περιοχή που σήμερα βρίσκεται στη δυτική Ουκρανία. Καταγόταν από οικογένεια της μεσαίας τάξης και έλαβε καλή εκπαίδευση, αλλά η εβραϊκή οικογένειά της διωκόταν όλο και περισσότερο, ώσπου μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1891, όταν εκείνη ήταν 17 ετών.
Εκεί βρέθηκε στην ίδια απελπιστική θέση με τόσες άλλες μετανάστριες, πιάνοντας δουλειά σε ένα εργοστάσιο ενδυμάτων. Οι συνθήκες ήταν βάναυσες: Οι βάρδιες διαρκούσαν μέχρι και 18 ώρες, οι τραυματισμοί ήταν συνηθισμένοι και οι γυναίκες κέρδιζαν τα μισά απ’ ό,τι οι άντρες, που δεν έφταναν ούτε για να πληρώσουν το ενοίκιο σε πολυπληθείς πολυκατοικίες και πανσιόν. Σύντομα εντάχθηκε στο εργατικό κίνημα και λίγο αργότερα ίδρυσε ένα συνδικάτο για γυναίκες εργάτριες ενδυμάτων.
Το 1908, περίπου 15.000 εργάτριες ενδυμάτων από το Lower East Side του Μανχάταν πραγματοποίησαν απεργία για να διαμαρτυρηθούν για τις κακές συνθήκες εργασίας και αμοιβής.
Στο πλαίσιο αυτό, η Malkiel φέρεται να πρότεινε την πρώτη Εθνική Ημέρα της Γυναίκας το 1909. Η πρώτη Εθνική Ημέρα της Γυναίκας, οργανώθηκε από το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αμερικής στις 28 Φεβρουαρίου 1909. Σύμφωνα με την ιστορικό του Πανεπιστημίου Rutgers Temma Kaplan, πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις σε όλη τη Νέα Υόρκη, όπου χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν για να ακούσουν ομιλίες και ποιήματα, να τραγουδήσουν σοσιαλιστικούς ύμνους και να πιέσουν για το δικαίωμα ψήφου.
Η Κλάρα Τσέτκιν και το πέρασμα στην Ευρώπη
Η έννοια της «ημέρας της γυναίκας» εξαπλώθηκε σύντομα και στην Ευρώπη.
Το σοσιαλιστικό κίνημα της Νέας Υόρκης ενέπνευσε μια Γερμανίδα φεμινίστρια και κομμουνίστρια, την Κλάρα Τσέτκιν. Το 1907 με πρωτοβουλία της Τσέτκιν είχε συγκληθεί η πρώτη Διεθνής Συνδιάσκεψη των γυναικών, όπου εκλέχτηκε γραμματέας της Διεθνούς Γραμματείας των Γυναικών. Το 1910 στη Διεθνή Συνδιάσκεψη των σοσιαλιστριών γυναικών στην Κοπεγχάγη η Τσέτκιν πρότεινε την καθιέρωση μιας Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας και ψηφίστηκε απόφαση για τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας των Γυναικών στις 8 Μαρτίου.
Η πρώτη τέτοια ημέρα υλοποιήθηκε την επόμενη χρονιά, στις 19 Μαρτίου 1911, με αφορμή την 40ή επέτειο της Παρισινής Κομμούνας, μιας επαναστατικής κυβέρνησης που κάποτε είχε καταλάβει για λίγο την εξουσία στη Γαλλία. Περίπου 1 εκατομμύριο άνθρωποι στην Αυστρία, τη Δανία, τη Γερμανία και την Ελβετία πραγματοποίησαν συγκεντρώσεις για να απαιτήσουν ίσα δικαιώματα για τις γυναίκες στην εργασία, την ψήφο και την υποψηφιότητα για αξιώματα.
Το κίνημα εξαπλώθηκε στη Ρωσία εν μέσω της αναταραχής του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1917, εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας οργάνωσαν διαμαρτυρία στην Πετρούπολη ζητώντας «Ψωμί και Ειρήνη». Η διαμαρτυρία έγινε αφορμή ανάφλεξης της Ρωσικής Επανάστασης και της αναγκαστικής παραίτησης του τσάρου Νικόλαου Β’.
Για να τιμήσει το γεγονός, ο κομμουνιστής ηγέτης Βλαντιμίρ Λένιν χαρακτήρισε τη μοιραία ημέρα της διαμαρτυρίας -23 Φεβρουαρίου στο Ιουλιανό ημερολόγιο ή 8 Μαρτίου στο Γρηγοριανό- σοβιετική αργία.
Τα Ηνωμένα Έθνη δεν αναγνώρισαν επίσημα την αργία μέχρι το 1975, χαρακτηρίζοντάς την ως ημέρα αναγνώρισης των επιτευγμάτων των γυναικών, καθώς και των συνεχιζόμενων κενών στην ισότητα των φύλων, κάτι που υφίσταται σε μεγάλο βαθμό ακόμα και σήμερα. Μάλιστα, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες κατήγγειλε με αφορμή την 8η Μαρτίου 2023, ότι η «ισότητα» μεταξύ ανδρών και γυναικών παγκοσμίως είναι ένας ολοένα και πιο μακρινός στόχος, ο οποίος θα επιτευχθεί στην καλύτερη περίπτωση «σε 300 χρόνια».
Η απόπειρα αποσύνδεσης της γιορτής από τις σοβιετικές ρίζες της
Υπάρχει μια άλλη -αμφιλεγόμενη- ιστορία, σχετικά με το γιατί η Ημέρα της Γυναίκας γιορτάζεται στις 8 Μαρτίου. Σύμφωνα με αυτήν, στις 8 Μαρτίου 1857, οι εργάτριες ενδυμάτων και υφασμάτων στη Νέα Υόρκη οργάνωσαν διαμαρτυρία για να απαιτήσουν υψηλότερους μισθούς, καλύτερες συνθήκες εργασίας και ίσα δικαιώματα.
Το Γραφείο Απογραφής των ΗΠΑ συνεχίζει να παρουσιάζει αυτή την ιστορία στον ιστότοπό του, αλλά οι ιστορικοί δεν μπόρεσαν να εξακριβώσουν αν αυτή η διαμαρτυρία έλαβε ποτέ χώρα, πιστεύοντας ότι μπορεί να κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου για να αφαιρεθούν οι δεσμοί της γιορτής με τον σοβιετικό μπολσεβικισμό.
ertnews.gr
Με πληροφορίες από: Quartz, BBC, UNWomen.org, RadioFreeEurope, Internationalwomensday.com, JSTOR, The Kheel Center
