Καθαρισμός Πρανών δρόμων διερχόμενων από δάση

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ

Σαλαμίνα 31/05/2023 Αριθμός Πρωτοκόλλου 187
Ταχ. Δ/νση: Πολυχρόνη Λεμπέση 80 & Ηροδότου

ΠΡΟΣ: -Τμήμα Πολιτικής Προστασίας Δήμου Σαλαμίνας

KOIN: -Τμήμα Περιβάλλοντος Πρασίνου και Καθαριότητας
Δήμου Σαλαμίνας
-Γραφείο Δημάρχου Σαλαμίνας

• Πυροσβεστικό Κλιμάκιο Σαλαμίνας
• Δασαρχείο Πειραιά

Τ.Κ. – Πόλη: 18900 Σαλαμίνα
Τηλέφωνο – FAX: 6977197473
Ιστοσελίδα: www.perivos.gr
E-mail: perivos@yahoo.gr

ΘΕΜΑ: Καθαρισμοί πρανών δρόμων διερχόμενων από δάση

Η αντιπυρική περίοδος, όπως είναι γνωστό, έχει ήδη αρχίσει από την 1 Μαΐου και αρχίζει να διαμορφώνεται μια ιδιαίτερα επικίνδυνη κατάσταση, εξαιτίας της ανάπτυξης υψηλής ποώδους βλάστησης (μεγάλη παραγωγή βιομάζας) η οποία και έχει φυσικά ξεραθεί, αποτελώντας πολύ εύφλεκτο υλικό.

Τα επιστημονικά δεδομένα και οι σχετικές έρευνες καταδεικνύουν ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό δασικών πυρκαγιών, ξεκινούν από τα πρανή δρόμων ειδικά όταν αυτοί βρίσκονται σε περιαστικά δάση και διασχίζουν περιοχές με κλασσική μεσογειακή βλάστηση (μακία ή πευκοδάση). Τα ποσοστά αυξάνονται με τη παρουσία πλήθους σκουπιδιών. Παράλληλα το μεγαλύτερο ποσοστό πυρκαγιών έχει σαν αιτία την ανθρώπινη αμέλεια. Οι παραπάνω καταστάσεις εμφανίζονται σε μεγάλη κλίμακα στο νησί μας.

Υπενθυμίζουμε ότι σύμφωνα με το νόμο 2612/1998 την ευθύνη της κατάσβεσης έχει το Π.Σ ενώ η πρόληψη ανατίθεται στη Δ.Υ και την τοπική αυτοδιοίκηση. Παράλληλα ο νόμος 3208/2003 χαρακτηρίζει τα δάση της Σαλαμίνας ιδιωτικά (εκτός αυτού του Αγ. Νικολάου ) και έτσι για την πρόληψη σε αυτά (καθαρισμοί, συντήρηση δασόδρομων) υπεύθυνη είναι αποκλειστικά η τοπική αυτοδιοίκηση. Για τον σκοπό αυτό εξ άλλου και το Υπουργείο Εσωτερικών διαθέτει το ανάλογο κονδύλι στο Δήμο Σαλαμίνας.

Με βάση όλα τα παραπάνω επισημαίνουμε την ανάγκη υλοποίησης των εξής:
Η επιλογή των δρόμων που πρέπει να καθαριστούν πρέπει να γίνει με συγκεκριμένα τεχνικά και επιστημονικά κριτήρια, τα οποία περιλαμβάνουν την ευφλεξιμότητα της περιοχής, τον κυκλοφοριακό φόρτο, το αν υπάρχει δασική αναγέννηση, την δυσκολία κατάσβεσης, τη γειτνίαση με κατοικημένες περιοχές κ.α.

Παραθέτουμε κάποια βασικά στοιχεία που βοηθούν στην επιλογή.

 Οι πυρκαγιές εξαπλώνονται με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα στα ανάντη (ανεβαίνουν τις πλαγιές των βουνών) από ότι στα κατάντη (κατέβασμα της πλαγιάς)
 Οι θέσεις που έχουν βορινή έκθεση και εκτείνονται προς νότο επίσης εμφανίζουν μεγαλύτερη δυνατότητα εξάπλωσης
 Δάση χαλέπιας πεύκης που βρίσκεται σε αναγέννηση (είχε καεί τα τελευταία 20-30 χρόνια ) κινδυνεύει με ερημοποίηση αν ξανακαεί πολύ περισσότερο από ότι τα ώριμα πευκοδάση.

Πιο συγκεκριμένα:

Άμεση λοιπόν προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στους δρόμους:

i. Αιαντείου- Κανακίων μιας και διασχίζει ένα από τα σημαντικότερα δάση του νομού μας
ii. Σεληνίων- Κακη Βίγλας (θέση Πηλός) μιας και το δάσος εκεί είναι σε αναγέννηση και μια νέα πυρκαγιά θα δημιουργούσε μη αναστρέψιμη κατάσταση. O συγκεκριμένος δρόμος εμφανίζει και τη μεγαλύτερη πυκνότητα βλάστησης στα πρανή άρα και Τη μεγαλύτερη επικινδυνότητα.
iii. Φανερωμένης λόγω της μεγάλης κίνησης οχημάτων

Η αποψίλωση πρέπει να γίνει ολοσχερώς με τη χρήση κυρίως θαμνοκοπτικών.
Τονίζεται ότι η πρόληψη είναι πολύ πιο αποτελεσματική από την όποια καταστολή και ότι σε συνθήκες δύσκολες (καύσωνες, δυνατοί άνεμοι, πολλά μέτωπα στην επικράτεια) η καταστολή είναι σχεδόν αδύνατο να επιφέρει αποτέλεσμα και μόνο με σωστό σχεδιασμό μπορούμε να έχουμε αποτέλεσμα.

Θυμίζουμε ότι τις τελευταίες χρονιές οι καθαρισμοί έγιναν ετεροχρονισμένα και την περσινή χρονιά δεν έγιναν καθόλου. Ελπίζουμε τη φετινή χρονιά να έχουμε το αποτέλεσμα που θα μειώσει τον κίνδυνο για τα δάση του νησιού μας. Είναι η σημαντικότερη κίνηση που μπορεί να πράξει ο Δήμος για την προστασία τους.

Η ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΤΩΝ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ

Βρισκόμαστε ήδη εντός της αντιπυρικής περιόδου. Για άλλο ένα καλοκαίρι οι δασικές πυρκαγιές θα μας απασχολήσουν, ως Μεσογειακή χώρα που είμαστε. Το κακό με τη χώρα μας και τη νοοτροπία μας, είναι ότι ασχολούμαστε μόνο το καλοκαίρι με τις πυρκαγιές.
Χωρίς να γίνει καμία άλλη αναφορά σε θέματα πρόληψης, σχεδιασμού, οργάνωσης που πρέπει να μας απασχολούν όλες τις άλλες εποχές, θα επικεντρωθούμε μόνο στο θέμα των αιτιών. Στα <<καυτά>> καλοκαιρινά δελτία ειδήσεων, κυρίαρχη είναι η αντίληψη ότι όλες οι πυρκαγιές είναι θέμα
εμπρησμού. Είναι όμως έτσι; Την απάντηση δε θα δώσει βέβαια ο αυτόπτης μάρτυρας, που είδε ένα ύποπτο μηχανάκι να περνά από το δάσος, αλλά τα επίσημα πορίσματα, η επιστημονική έρευνα και η γνώση της δασικής οικολογίας.

Χαρακτηριστικά θα αναφέρουμε την έρευνα που έγινε από το τμήμα Βιολογίας του Α.Π.Θ. από τον καθηγητή Δ. Στάμου, σύμφωνα με την οποία (αφού εξετάστηκαν τα στοιχεία δέκα ετών) ανακοινώθηκε ότι εξακριβωμένοι εμπρησμοί ήταν 18% ενώ αμέλεια το 75%.
Το τμήμα Δασολογίας του Α.Π.Θ (Καϊλίδης) αποδίδει το 42,8% σε αμέλεια 29,3% σε πρόθεση και 25,7% σε άγνωστα αίτια κατόπιν αξιολόγησης στοιχείων είκοσι ετών.

Ανάλογα στοιχεία δίνουν και άλλες έρευνες από επιφανείς επιστήμονες και φορείς (Κωνσταντινίδης, ΕΘΙΑΓΕ, WWF κ.λ.π ), ενώ αντίστοιχες απόψεις διατυπώνουν και όσοι ασχολούνται με την οικολογία και διαχείριση δασικών οικοσυστημάτων. Χρησιμοποιώντας στοιχεία από τον Καθηγητή Καϊλίδη του ΑΠΘ τμήμα Δασολογίας αναφέρουμε αναλυτικά:

ΑΙΤΙΕΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ (%)

ΑΜΕΛΕΙΑ 42,8 %
Καύση χορταριών-αγρών 17,8 %
Τσιγάρα 10,7 %
Σπινθήρες μηχανών, ΔΕΗ, ΟΣΕ 2,8 %
Εργασίες στην ύπαιθρο 2,9 %
Καύση σκουπιδιών 6,1 %
Εκδρομείς και άλλοι λόγοι 2,5 %
ΠΡΟΘΕΣΗ 29,3 %
ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΑΙΤΙΕΣ 25,7 %
ΚΕΡΑΥΝΟΙ 2,2 %

Τα στοιχεία του πίνακα πρέπει να επισημάνουμε ότι αναφέρονται σε αριθμό πυρκαγιών και όχι σε καμένη έκταση .
Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο που πρέπει να αξιολογείται για την ορθολογική αντιμετώπιση του προβλήματος είναι οι θέσεις που ξεκινούν οι πυρκαγιές. Όπως είναι αναμενόμενο η πιθανότητα έναρξης είναι ανάλογη της ανθρώπινης παρουσίας. Οικισμοί που γειτνιάζουν με δάση, δρόμοι που περνούν από δασικές εκτάσεις είναι σαφώς πιο επικίνδυνες ζώνες.
Όσοι κτίζουν κοντά ή μέσα σε μεσογειακά δάση (κυρίως παράνομα) πρέπει να γνωρίζουν ότι η οικολογία των οικοσυστημάτων αυτών, σχεδόν επιβάλει το γεγονός ότι κάποια στιγμή θα καούν και μαζί τους πιθανόν και οι κατοικίες (τα δάση αυτά ακόμα και πριν την εμφάνιση του ανθρώπινου είδους καίγονταν με μια περιοδικότητα 150-200 χρόνων).
Μία συντριπτική μερίδα πυρκαγιών ξεκινά από τα πρανή των δρόμων. Είναι ενδεικτικό ότι το καλοκαίρι του 1998 κατά μήκος της εθνικής οδού Πάτρα Κόρινθος (120km) καταγράφηκαν 27 περιστατικά που όλα ξεκίνησαν από την άκρη του δρόμου. Απόλυτα λογικό, μιας και τσιγάρα, καύτρες εξατμίσεων επικίνδυνα σκουπίδια (γυαλί, σπρέι, κλειστές σακούλες με οργανικά υπολείμματα που δημιουργούν εύφλεκτο βιοαέριο ) καταλήγουν εκεί από διερχόμενους. Ταυτόχρονα αυτά τα σημεία για συγκεκριμένους λόγους, εμφανίζουν μεγάλη φυτροτικότητα αγριόχορτων που είναι η πιο εύφλεκτη μορφή βλάστησης.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η κατανομή των πυρκαγιών κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι πιο επικίνδυνες ώρες είναι 12:00-16:00 μιας και αυτές είναι οι πιο ξηρές και θερμές ώρες, άρα μπορεί η παραμικρή αιτία να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Μια άλλη έξαρση εμφανίζεται 22:00-23:00 και αυτές αποδίδονται κυρίως σε εμπρησμούς από πρόθεση.
Σε εβδομαδιαία κλίμακα, έξαρση εμφανίζεται τα Σαββατοκύριακα (όχι επειδή τότε έχουν έμπνευση οι εμπρηστές) αλλά γιατί οι ανθρώπινες δραστηριότητες, έρχονται κοντά στο δάσος, με ανεύθυνο τρόπο.

Τέλος η ετήσια κατανομή τοποθετεί τον Ιούλιο και Αύγουστο στην κορυφή της κατάταξης. Αναλυτικά:

ΜΗΝΑΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΚΑΜΕΝΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ (%)

Ιανουάριος 0,1%
Φεβρουάριος 0,2%
Μάρτιος 0,6%
Απρίλιος 0,9%
Μάιος 0,5%
Ιούνιος 3,4%
Ιούλιος 20,1%
Αύγουστος 51,5%
Σεπτέμβριος 15,9%
Οκτώβριος 5,4%
Νοέμβριος 1,1%
Δεκέμβριος 0,1%

ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η μελέτη των στατιστικών στοιχείων, βοηθά στην κατανόηση και αντιμετώπιση του φαινομένου.

 Η πεποίθηση ότι όλες οι πυρκαγιές είναι εμπρησμοί μας καθιστά λιγότερο προσεκτικούς και υπεύθυνους, μιας και…. «άλλοι είναι αυτοί που βάζουν τις φωτιές» και όχι η δική μας απροσεξία και αδιαφορία.
 Η πρόληψη (καθαρισμοί δασών, αντιπυρικών ζωνών, δασόδρομων, φύλαξη, άμεση προσβολή και αντιμετώπιση) είναι ζωτικής σημασίας και δυστυχώς δεν είναι σε πρώτη προτεραιότητα.
 Από 15 Ιουλίου έως 30 Αυγούστου έχουμε πάνω από 70% των καμένων εκτάσεων

Επικινδυνότερες ώρες είναι οι μεσημεριανές 12:00-16:00 και ειδικά τα Σαββατοκύριακα.
 Πραγματικά μεγάλος κίνδυνος υπάρχει όταν στα παραπάνω χρονικά διαστήματα υπάρχει δείκτης επικινδυνότητας από 3 και πάνω (σύμφωνα με το ημερήσιο δελτίο που εκδίδει η Πολιτική Προστασία (www.gscp.gr )
 Το 90% των εκτάσεων καταστρέφονται από λιγότερες του 10% των πυρκαγιών.
 Περιστατικά που εκδηλώνονται σε μέρες με χαμηλή επικινδυνότητα αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά όμως σε δύσκολες συνθήκες, μέρες, μήνες ώρες, η κατάσταση μπορεί να λάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Εκεί λοιπόν πρέπει να στραφεί το ενδιαφέρον και η προσοχή.

Ας επικεντρωθούμε λοιπόν στις συγκεκριμένες αυτές μέρες, με τη μέγιστη δυνατή προσπάθεια.

Η Γραμματέας
Λεμπέση Σαραντία

Ο Πρόεδρος
Φαρμακόρης Ανδρέας