Το «αμίαντο» έγκλημα

ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΑΜΙΑΝΤΟΥ ΣΤΗΝ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

Μέσα στην καθημερινή δημόσια συζήτηση για την διαχείριση των απορριμμάτων, ιδιαίτερα των εξωοικιακών, στην Σαλαμίνα, περιλαμβάνεται και κάτι που είτε παραγνωρίζεται είτε υποτιμάται είτε αποσιωπάται. Είναι η διαχείριση των απορριμμάτων αμίαντου.

Το παρόν άρθρο θα ασχοληθεί διεξοδικά με το ζήτημα του αμιάντου στην Σαλαμίνα – ένα ζήτημα που όπως θα δούμε έχει αποκτήσει στοιχεία εγκλήματος κατά της δημόσιας υγείας μερίδας των κατοίκων του νησιού. Ζητούμε προκαταβολικά συγγνώμη για τον μακροσκελή του χαρακτήρα, αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις που κάθε λέξη παίζει ρόλο και έχει σημασία, είναι απαραίτητο να αναφέρονται τα πάντα.

Ο αμίαντος, όσο και να αγαπήθηκε από τον άνθρωπο για την ιδιότητά του να μην διαβρώνεται ή να οξειδώνεται, αποδείχτηκε πραγματική θρυαλλίδα για την υγεία. Είναι ένα φυσικό ορυκτό του οποίου οι ίνες είναι δυνατό να διαχωριστούν σε λεπτά, ανθεκτικά νήματα. Έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως σε πολλούς κλάδους, επειδή οι ίνες είναι άριστοι μονωτήρες (ανθεκτικές στη θερμότητα, τη φωτιά και τις χημικές ουσίες, και δεν είναι καλοί αγωγοί του ηλεκτρισμού). Χρησιμοποιείται συχνά για την ενίσχυση τσιμέντου και άλλων υλικών. Ταυτόχρονα όμως είναι μια εξαιρετικά επικίνδυνη ουσία (που έχει ταξινομηθεί ως καρκινογόνο κατηγορίας 1Α στον ευρωπαϊκό κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1272/2008 για την ταξινόμηση, τη συσκευασία και την επισήμανση των χημικών ουσιών).

Τα προβλήματα που δημιουργεί η έκθεση σε αμίαντο
και η καθολική απαγόρευσή του στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Σύμφωνα με την βάση δεδομένων Samancta της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, o αμίαντος είναι επικίνδυνος μόνο εάν κατακερματιστεί και οι ίνες του απελευθερωθούν στον αέρα, ως σκόνη αμιάντου. Σε περίπτωση εισπνοής αυτών των ινών, μπορούν να προκληθούν σοβαρές ασθένειες, όπως έχει ήδη παρατηρηθεί σε άτομα που εργάζονται ή εργάζονταν τακτικά με αμίαντο, οι οποίες κυρίως είναι:

• Η αμιάντωση, δηλαδή ένα μη αναστρέψιμο έγκαυμα του πνεύμονα το οποίο μπορεί να αναπτύσσεται ακόμα και όταν σταματήσει η έκθεση στον αμίαντο.
• Ο καρκίνος των πνευμόνων.
• Το μεσοθηλίωμα, μια ανίατη μορφή καρκίνου του εσωτερικού του θώρακα ή του κοιλιακού τοιχώματος.

Οι ασθένειες που συνδέονται με τον αμίαντο έχουν μεγάλο διάστημα ανάπτυξης: τα συμπτώματα της αμιάντωσης μπορεί να εμφανιστούν μετά από 10 ως 20 χρόνια μετά την έκθεση και του καρκίνου έως και μετά από 40 χρόνια.

Οι παραπάνω επιπτώσεις της έκθεσης στον αμίαντο είναι γενικά παραδεκτές και επιστημονικά απόλυτα τεκμηριωμένες. Όμως υπάρχουν ενδείξεις, χωρίς ακόμα να έχουν τεκμηριωθεί απολύτως επιστημονικά, ότι η είσοδος του αμιάντου στο πόσιμο νερό με οποιοδήποτε τρόπο συνδέεται με άλλες παθήσεις και άλλες μορφές καρκινογένεσης.

Γι’ αυτό τον λόγο, η Ευρωπαϊκή Ένωση με τις οδηγίες 2009/148/ΕΚ (περί του πώς ορίζονται οι επικίνδυνες ίνες αμιάντου), 1999/77/ΕΚ (γενική απαγόρευση χρήσης του αμιάντου), 2003/18/ΕΚ (περί απαγόρευσης εξόρυξης αμιάντου και κατασκευής-επεξεργασίας προϊόντων αμιάντου), 2009/148/ΕΚ (περί της προστασίας των εργαζομένων από την έκθεση σε αμίαντο) έχει δημιουργήσει ένα καθεστώς ολικής απαγόρευσης του εν λόγω υλικού και συνιστά την σταδιακή απομάκρυνση του ήδη εγκατεστημένου αμίαντου χωρίς όμως να θέσει χρονικό όριο. Ταυτόχρονα έχει μεριμνήσει ώστε να υποδέχεται όλες τις αποξηλωμένες ποσότητες αμιαντούχων στοιχείων σε δικά της ΧΥΤΑ και χορηγεί αντίστοιχα πιστοποιητικά οριστικής διάθεσης από κρατικούς φορείς.

Το νομικό πλαίσιο για την διαχείριση των αποβλήτων αμιάντου και η εφαρμογή του στην Σαλαμίνα

Το ζήτημα της διαχείρισης των υλικών αυτών που περιέχουν αμίαντο καλύπτεται νομικά από τον νόμο 4685/2020 και συγκεκριμένα το άρθρο 90 το οποίο αναφέρει:

«1. Οι ιδιοκτήτες, νομείς ή κάτοχοι ακινήτων, όπως ιδίως γηπέδων, οικοπέδων, κτισμάτων ή κατασκευών, οφείλουν να τα διατηρούν πάντοτε ελεύθερα από επικίνδυνα απόβλητα, όπως αυτά ορίζονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 11 του ν. 4042/2012 (Α’ 24), συμπεριλαμβανομένων και των αποβλήτων αμιάντου ή αποβλήτων υλικών που περιέχουν αμίαντο.

2. Ο ιδιοκτήτης, νομέας ή κάτοχος ακινήτου όπως ιδίως γηπέδου, οικοπέδου, κτίσματος ή κατασκευής, στο οποίο βρίσκονται επικίνδυνα απόβλητα συμπεριλαμβανομένων και των αποβλήτων αμιάντου ή αποβλήτων υλικών που περιέχουν αμίαντο, υποχρεούται:
α) Να μεριμνά ο ίδιος αμελλητί για την ασφαλή συλλογή και μεταφορά τους, σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων.
β) Να εξασφαλίζει την ακώλυτη πρόσβαση στο ακίνητο αυτό και να επιτρέπει τη συλλογή και μεταφορά των επικίνδυνων αποβλήτων, από φυσικά ή νομικά πρόσωπα (δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου), τα οποία διαθέτουν σχετική άδεια, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 36 του ν. 4042/2012. Ειδικά για την εκτέλεση έργων και εργασιών αφαίρεσης αμιάντου ή/και υλικών που περιέχουν αμίαντο, τα ανωτέρω φυσικά ή νομικά πρόσωπα πρέπει να πληρούν και τις προϋποθέσεις της κοινής υπουργικής απόφασης υπ’ αρ. 4229/395/2013 (Β’ 318).
γ) Να συναινεί σε τακτικούς ή έκτακτους ελέγχους των αρμοδίων ελεγκτικών αρχών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης στο ακίνητο αυτό, προκειμένου να διαπιστωθεί η ύπαρξη τυχόν επικίνδυνων αποβλήτων συμπεριλαμβανομένων των αποβλήτων αμιάντου ή/και αποβλήτων υλικών που περιέχουν αμίαντο, καθώς και η συνδρομή περίπτωσης κινδύνου για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον, από την παρουσία των αποβλήτων αυτών.

4. Η διακρίβωση και αξιολόγηση της ρύπανσης σε χώρο, όπως ιδίως γήπεδο, οικόπεδο, κτίσμα ή κατασκευή όπου υπάρχουν επικίνδυνα απόβλητα, καθώς και η διακρίβωση του κατόχου των επικινδύνων αποβλήτων πραγματοποιούνται από την αρμόδια υπηρεσία Περιβάλλοντος της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο πρώτο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 12 της κοινής υπουργικής απόφασης υπ’ αριθμ. ΗΠ 13588/725/2006 (Β’ 383), όπως ισχύει.
Ειδικά σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, στη διαδικασία που προβλέπεται στο προηγούμενο εδάφιο, η διακρίβωση και αξιολόγηση της ρύπανσης πραγματοποιείται και από τους ελεγκτές του Σώματος Επιθεώρησης Περιβάλλοντος, Δόμησης, Ενέργειας και Μεταλλείων (ΣΕΠΔΕΜ), εφόσον ζητηθεί η συνδρομή τους. Για τη διαπίστωση των περιστατικών που προβλέπονται στα προηγούμενα εδάφια, συντάσσεται σχετική έκθεση αυτοψίας.

5. Σε περίπτωση που ο ιδιοκτήτης, νομέας ή κάτοχος του ακινήτου δεν τηρεί τις υποχρεώσεις που προβλέπονται στην παράγραφο 2, ύστερα από διαπίστωση των αρμοδίων οργάνων, σύμφωνα με τη διαδικασία της παραγράφου 4, αυτός καλείται από τον Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης, να προβεί στην απομάκρυνση των αποβλήτων μέσα σε προθεσμία είκοσι (20) ημερών από την επίδοση σε αυτόν της έκθεσης αυτοψίας. Μετά την παρέλευση τριάντα (30) ημερών από την ανωτέρω κλήτευση, και εφόσον διαπιστωθεί από τα αρμόδια όργανα ότι δεν έχουν απομακρυνθεί τα απόβλητα, εκδίδεται απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης για την απομάκρυνσή τους από τον υπόχρεο, μέσα σε προθεσμία που δεν μπορεί να υπερβαίνει τις είκοσι (20) ημέρες από την επίδοση της απόφασης. Η κλήτευση των υπόχρεων προσώπων και η επίδοση της απόφασης που προβλέπονται στα προηγούμενα εδάφια ενεργούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2717/1999 (Α’ 97). Σε περίπτωση εγκαταλελειμμένων γηπέδων, οικοπέδων ή κτισμάτων στα οποία διαπιστώνεται αρμοδίως η ύπαρξη επικίνδυνων αποβλήτων, ή σε περίπτωση που τα πρόσωπα αυτά είναι άγνωστα ή άγνωστης διαμονής, η έκθεση αυτοψίας, η κλήτευση και η απόφαση του Συντονιστή, που προβλέπονται στα προηγούμενα εδάφια, τοιχοκολλώνται στο ακίνητο και στον πίνακα ανακοινώσεων του καταστήματος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και του οικείου Δήμου.
Σε περίπτωση που ο υπόχρεος δεν συμμορφώνεται με την απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης, η αρμόδια υπηρεσία Περιβάλλοντος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ύστερα από σχετική εντολή του αρμόδιου Εισαγγελέα Πρωτοδικών, προβαίνει σε συλλογή και απομάκρυνση των επικίνδυνων αποβλήτων και καταλογίζει τη σχετική δαπάνη στον ιδιοκτήτη και στον επικαρπωτή του ακινήτου.
Οι δαπάνες για την επισκευή του ακινήτου συνεπεία των εργασιών αποξήλωσης των επικίνδυνων αποβλήτων βαρύνουν αποκλειστικά τον ιδιοκτήτη του ή/και τον νομέα του, εκτός αν από υπαιτιότητα των προσώπων που εκτελούν τις εργασίες αποξήλωσης προκλήθηκαν στο ακίνητο ζημίες που δεν είναι αναγκαίες για την απομάκρυνση των αποβλήτων.

6. Σε περίπτωση ρύπανσης γηπέδου ή οικοπέδου με επικίνδυνα απόβλητα εν γένει λόγω φυσικής καταστροφής, συνεπεία της οποίας απαιτείται επείγουσα διαχείριση των αποβλήτων αυτών, λαμβάνονται από τις αρμόδιες αρχές όλα τα αναγκαία μέτρα για την άμεση συλλογή και απομάκρυνση των αποβλήτων αυτών από ιδιωτικούς χώρους, με σκοπό την προστασία τη δημόσιας υγείας και του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις προηγούμενες παραγράφους. Σε περίπτωση που τα υπόχρεα κατά την παράγραφο 2 πρόσωπα, υποβάλλουν αμελλητί και πάντως το αργότερο μέσα σε τρεις (3) μήνες από την επέλευση της καταστροφής, στην αρμόδια Διεύθυνση Περιβάλλοντος της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, αίτηση για απομάκρυνση από την ιδιοκτησία τους, επικίνδυνων αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων και των αποβλήτων αμιάντου, η δαπάνη για τις εργασίες αποξήλωσης, απομάκρυνσης και μεταφοράς βαρύνουν τον προϋπολογισμό του αρμόδιου Υπουργείου.
Για τις δαπάνες που έγιναν για την επισκευή του ακινήτου συνεπεία των εργασιών αποξήλωσης των επικίνδυνων αποβλήτων ισχύει αναλόγως και στην περίπτωση αυτή, το τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 5.

7. Ειδικά στην περίπτωση που ο υπόχρεος παρακωλύει τον έλεγχο από τα αρμόδια όργανα επιβάλλονται ποινή φυλάκισης μέχρι τρεις (3) μήνες και πρόστιμο σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στις διατάξεις του άρθρου 30 του ν. 1650/1986 (Α’ 160).»

Η διακρίβωση και αξιολόγηση της ρύπανσης σε κάποιο χώρο, σύμφωνα με την παράγραφο 4 γίνεται σύμφωνα με την κοινή υπουργική απόφαση ΗΠ 13588/725/2006 (Β’ 383), όπως ισχύει, η οποία αναφέρει:

1. Η αναγνώριση και αποτίμηση (αξιολόγηση) της ρύπανσης σε χώρους ή εγκαταστάσεις, ή στον ευρύτερο χώρο, όπου έχουν διενεργηθεί εργασίες διαχείρισης ή απόρριψης επικινδύνων αποβλήτων, και η διακρίβωση του φορέα διαχείρισης ή του κατόχου των επικινδύνων αποβλήτων πραγματοποιούνται από την αρμόδια υπηρεσία Περιβάλλοντος της οικείας Περιφέρειας.

Μέσα σε ένα (1) χρόνο από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης ο φορέας διαχείρισης των επικινδύνων αποβλήτων υποχρεούται να υποβάλει στην ως άνω αρμόδια υπηρεσία ειδική μελέτη εξυγίανσης – αποκατάστασης των χώρων ή εγκαταστάσεων, το περιεχόμενο της οποίας προβλέπεται στις Γενικές Τεχνικές Προδιαγραφές του άρθρου 5 της παρούσας απόφασης.

Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας μετά από εισήγηση της αρμόδιας Υπηρεσίας Περιβάλλοντος της οικείας Περιφέρειας, καθορίζονται οι εργασίες και τα έργα επιτόπιας εξυγίανσης ή/και αποκατάστασης του περιβάλλοντος στους ως άνω χώρους ή εγκαταστάσεις, με στόχο την άρση ή την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων της ρύπανσης.

2. Με την απόφαση της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου καθορίζεται ως φορέας εκτέλεσης των εργασιών αυτών:

α) Ο φορέας διαχείρισης ή ο κάτοχος των επικινδύνων αποβλήτων, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου, ο οποίος καταβάλλει και τις δαπάνες για την εκτέλεση των ως άνω έργων και εργασιών.

β) Η Περιφέρεια, για τις περιπτώσεις εγκαταλελειμμένων χώρων ή εγκαταστάσεων διαχείρισης επικινδύνων αποβλήτων και μέχρις ότου διαπιστωθεί η ταυτότητα του παραγωγού ή κατόχου των επικινδύνων αποβλήτων, καθώς και για την περίπτωση που δεν διαπιστωθεί, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου, η ταυτότητα του φορέα διαχείρισης ή του κατόχου των επικινδύνων αποβλήτων. Στην περίπτωση διαπίστωσης της ταυτότητας του παραγωγού ή του κατόχου των επικινδύνων αποβλήτων, η δαπάνη καταλογίζεται σ’ αυτόν.

Πέραν των παραπάνω, οι υποχρεώσεις συλλογής και μεταφοράς αμιάντου και λοιπών επικίνδυνων αποβλήτων περιγράφονται αναλυτικά στον νόμο 4819/2021και ειδικότερα στο άρθρο 48, το οποίο αναφέρει:

1. Οι ιδιοκτήτες, νομείς ή κάτοχοι ακινήτων, όπως ιδίως γηπέδων, οικοπέδων, κτισμάτων ή κατασκευών, οφείλουν να τα διατηρούν πάντοτε ελεύθερα από επικίνδυνα απόβλητα, όπως αυτά ορίζονται στην παρ. 2 του άρθρου 3, συμπεριλαμβανομένων και των αποβλήτων αμιάντου ή αποβλήτων υλικών που περιέχουν αμίαντο.

2. Ο ιδιοκτήτης, νομέας ή κάτοχος ακινήτου, όπως ιδίως γηπέδου, οικοπέδου, κτίσματος ή κατασκευής, στο οποίο βρίσκονται επικίνδυνα απόβλητα συμπεριλαμβανομένων και των αποβλήτων αμιάντου ή αποβλήτων υλικών που περιέχουν αμίαντο, υποχρεούται:

α) Να μεριμνά αμελλητί για την ασφαλή συλλογή και μεταφορά τους, σύμφωνα με τη νομοθεσία για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων.

β) Ειδικά για τα απόβλητα αμιάντου οικιακής προέλευσης, επιτρέπεται στα νοικοκυριά να παραδίδουν, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 46, σε δημοτικές εγκαταστάσεις ή σε εγκαταστάσεις που ενεργούν για λογαριασμό του οικείου Ο.Τ.Α. μη εύθρυπτο αμίαντο, υπό την προϋπόθεση ότι αυτός είναι κατάλληλα περιτυλιγμένος με αδιαπέραστο υλικό ή σε κατάλληλη σακούλα, ώστε να εμποδίζεται η απόξεση ινών αμιάντου στον αέρα. Το σχετικό κόστος βαρύνει τον κάτοχο του αποβλήτου σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τον οικείο Ο.Τ.Α.

γ) Να εξασφαλίζει την ακώλυτη πρόσβαση στο ακίνητο αυτό και να επιτρέπει τη συλλογή και μεταφορά των επικίνδυνων αποβλήτων, από φυσικά ή νομικά πρόσωπα, δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, τα οποία διαθέτουν σχετική άδεια, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 52.

Ειδικά για την εκτέλεση έργων και εργασιών αφαίρεσης αμιάντου και υλικών που περιέχουν αμίαντο, τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα πληρούν και τις προϋποθέσεις της υπ’ αρ. 4229/395/2013 (Β’ 318) κοινής απόφασης των Υπουργών Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας και Υγείας.

δ) Να συναινεί σε τακτικούς ή έκτακτους ελέγχους των αρμοδίων ελεγκτικών αρχών της αποκεντρωμένης διοίκησης στο ακίνητο αυτό, προκειμένου να διαπιστωθεί η ύπαρξη επικίνδυνων αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων των αποβλήτων αμιάντου και αποβλήτων υλικών που περιέχουν αμίαντο, καθώς και η συνδρομή περίπτωσης κινδύνου για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον, από την παρουσία των αποβλήτων αυτών.

3. Η διακρίβωση και αξιολόγηση της ρύπανσης σε χώρο, όπως ιδίως γήπεδο, οικόπεδο, κτίσμα ή κατασκευή όπου υπάρχουν επικίνδυνα απόβλητα, καθώς και η διακρίβωση του κατόχου των επικινδύνων αποβλήτων πραγματοποιούνται από την αρμόδια υπηρεσία περιβάλλοντος της οικείας αποκεντρωμένης διοίκησης, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρ. 1 του άρθρου 12 της υπό στοιχεία ΗΠ 13588/725/2006 (Β’ 383), κοινής απόφασης των Υπουργών Εμπορικής Ναυτιλίας, Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης & Αποκέντρωσης, Μεταφορών & Επικοινωνιών, Οικονομίας & Οικονομικών και Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

Ειδικά σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, στη διαδικασία που προβλέπεται στην παρούσα, η διακρίβωση και αξιολόγηση της ρύπανσης πραγματοποιούνται και από τους ελεγκτές της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών, εφόσον ζητηθεί η συνδρομή τους. Για τη διαπίστωση των περιστατικών που προβλέπονται στην παρούσα, συντάσσεται σχετική έκθεση αυτοψίας.

4. Σε περίπτωση που ο ιδιοκτήτης, νομέας ή κάτοχος του ακινήτου δεν τηρεί τις υποχρεώσεις που προβλέπονται στην παρ. 2, ύστερα από διαπίστωση των αρμοδίων οργάνων, σύμφωνα με τη διαδικασία της παρ. 3, αυτός καλείται από τον Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης, να προβεί στην απομάκρυνση των αποβλήτων μέσα σε προθεσμία είκοσι (20) ημερών από την επίδοση σε αυτόν της έκθεσης αυτοψίας. Μετά την παρέλευση τριάντα (30) ημερών από την ανωτέρω κλήτευση, και εφόσον διαπιστωθεί από τα αρμόδια όργανα ότι δεν έχουν απομακρυνθεί τα απόβλητα, εκδίδεται απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης για την απομάκρυνσή τους από τον υπόχρεο, μέσα σε προθεσμία που δεν υπερβαίνει τις είκοσι (20) ημέρες από την επίδοση της απόφασης. Η κλήτευση των υπόχρεων προσώπων και η επίδοση της απόφασης ενεργούνται σύμφωνα με τον ν. 2717/1999 (Α’ 97). Σε περίπτωση εγκαταλελειμμένων γηπέδων, οικοπέδων ή κτισμάτων στα οποία διαπιστώνεται αρμοδίως η ύπαρξη επικίνδυνων αποβλήτων, ή σε περίπτωση που τα πρόσωπα αυτά είναι άγνωστα ή άγνωστης διαμονής, η έκθεση αυτοψίας, η κλήτευση και η απόφαση του Συντονιστή τοιχοκολλώνται στο ακίνητο και στον πίνακα ανακοινώσεων του καταστήματος της αποκεντρωμένης διοίκησης και του οικείου δήμου. Σε περίπτωση που ο υπόχρεος δεν συμμορφώνεται με την απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης, η αρμόδια υπηρεσία περιβάλλοντος της αποκεντρωμένης διοίκησης, ύστερα από σχετική εντολή του αρμόδιου Εισαγγελέα Πρωτοδικών, προβαίνει σε συλλογή και απομάκρυνση των επικίνδυνων αποβλήτων και καταλογίζει τη σχετική δαπάνη στον ιδιοκτήτη και στον επικαρπωτή του ακινήτου.

Οι δαπάνες για την επισκευή του ακινήτου συνεπεία των εργασιών αποξήλωσης των επικίνδυνων αποβλήτων βαρύνουν αποκλειστικά τον ιδιοκτήτη του και τον νομέα του, εκτός αν, από υπαιτιότητα των προσώπων που εκτελούν τις εργασίες αποξήλωσης, προκλήθηκαν στο ακίνητο ζημίες που δεν είναι αναγκαίες για την απομάκρυνση των αποβλήτων.

5. Σε περίπτωση ρύπανσης γηπέδου ή οικοπέδου με επικίνδυνα απόβλητα λόγω φυσικής καταστροφής, συνεπεία της οποίας απαιτείται επείγουσα διαχείριση των αποβλήτων αυτών, λαμβάνονται από τις αρμόδιες αρχές τα αναγκαία μέτρα για την άμεση συλλογή και απομάκρυνση των αποβλήτων αυτών από ιδιωτικούς χώρους, με σκοπό την προστασία της δημόσιας υγείας και του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις παρ. 1 έως 4. Σε περίπτωση που τα υπόχρεα κατά την παρ. 2 πρόσωπα, υποβάλλουν αμελλητί και πάντως το αργότερο μέσα σε τρεις (3) μήνες από την επέλευση της καταστροφής, στην αρμόδια διεύθυνση περιβάλλοντος της οικείας αποκεντρωμένης διοίκησης, αίτηση για απομάκρυνση από την ιδιοκτησία τους, επικίνδυνων αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων και των αποβλήτων αμιάντου, η δαπάνη για τις εργασίες αποξήλωσης, απομάκρυνσης και μεταφοράς βαρύνει τον προϋπολογισμό του αρμόδιου υπουργείου. Για τις δαπάνες που έγιναν για την επισκευή του ακινήτου συνεπεία των εργασιών αποξήλωσης των επικίνδυνων αποβλήτων ισχύει αναλόγως η παρ. 4.

6. Ειδικά στην περίπτωση που ο υπόχρεος παρακωλύει τον έλεγχο από τα αρμόδια όργανα επιβάλλονται ποινή φυλάκισης μέχρι τρεις (3) μήνες και πρόστιμο σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 30 του ν. 1650/1986 (Α’ 160).

Η διακρίβωση και αξιολόγηση της ρύπανσης σε κάποιο χώρο, σύμφωνα με την παράγραφο 4 γίνεται σύμφωνα με την κοινή υπουργική απόφαση ΗΠ 13588/725/2006 (Β’ 383), όπως ισχύει, η οποία αναφέρει:

1. Η αναγνώριση και αποτίμηση (αξιολόγηση) της ρύπανσης σε χώρους ή εγκαταστάσεις, ή στον ευρύτερο χώρο, όπου έχουν διενεργηθεί εργασίες διαχείρισης ή απόρριψης επικινδύνων αποβλήτων, και η διακρίβωση του φορέα διαχείρισης ή του κατόχου των επικινδύνων αποβλήτων πραγματοποιούνται από την αρμόδια υπηρεσία Περιβάλλοντος της οικείας Περιφέρειας.

Μέσα σε ένα (1) χρόνο από την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης ο φορέας διαχείρισης των επικινδύνων αποβλήτων υποχρεούται να υποβάλει στην ως άνω αρμόδια υπηρεσία ειδική μελέτη εξυγίανσης – αποκατάστασης των χώρων ή εγκαταστάσεων, το περιεχόμενο της οποίας προβλέπεται στις Γενικές Τεχνικές Προδιαγραφές του άρθρου 5 της παρούσας απόφασης.

Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας μετά από εισήγηση της αρμόδιας Υπηρεσίας Περιβάλλοντος της οικείας Περιφέρειας, καθορίζονται οι εργασίες και τα έργα επιτόπιας εξυγίανσης ή/και αποκατάστασης του περιβάλλοντος στους ως άνω χώρους ή εγκαταστάσεις, με στόχο την άρση ή την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων της ρύπανσης.

2. Με την απόφαση της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου καθορίζεται ως φορέας εκτέλεσης των εργασιών αυτών:

α) Ο φορέας διαχείρισης ή ο κάτοχος των επικινδύνων αποβλήτων, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου, ο οποίος καταβάλλει και τις δαπάνες για την εκτέλεση των ως άνω έργων και εργασιών.

β) Η Περιφέρεια, για τις περιπτώσεις εγκαταλελειμμένων χώρων ή εγκαταστάσεων διαχείρισης επικινδύνων αποβλήτων και μέχρις ότου διαπιστωθεί η ταυτότητα του παραγωγού ή κατόχου των επικινδύνων αποβλήτων, καθώς και για την περίπτωση που δεν διαπιστωθεί, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου, η ταυτότητα του φορέα διαχείρισης ή του κατόχου των επικινδύνων αποβλήτων. Στην περίπτωση διαπίστωσης της ταυτότητας του παραγωγού ή του κατόχου των επικινδύνων αποβλήτων, η δαπάνη καταλογίζεται σ’ αυτόν.

Πέραν των παραπάνω, οι υποχρεώσεις συλλογής και μεταφοράς αμιάντου και λοιπών επικίνδυνων αποβλήτων περιγράφονται αναλυτικά στον νόμο 4819/2021και ειδικότερα στο άρθρο 48, το οποίο αναφέρει:

1. Οι ιδιοκτήτες, νομείς ή κάτοχοι ακινήτων, όπως ιδίως γηπέδων, οικοπέδων, κτισμάτων ή κατασκευών, οφείλουν να τα διατηρούν πάντοτε ελεύθερα από επικίνδυνα απόβλητα, όπως αυτά ορίζονται στην παρ. 2 του άρθρου 3, συμπεριλαμβανομένων και των αποβλήτων αμιάντου ή αποβλήτων υλικών που περιέχουν αμίαντο.

2. Ο ιδιοκτήτης, νομέας ή κάτοχος ακινήτου, όπως ιδίως γηπέδου, οικοπέδου, κτίσματος ή κατασκευής, στο οποίο βρίσκονται επικίνδυνα απόβλητα συμπεριλαμβανομένων και των αποβλήτων αμιάντου ή αποβλήτων υλικών που περιέχουν αμίαντο, υποχρεούται:

α) Να μεριμνά αμελλητί για την ασφαλή συλλογή και μεταφορά τους, σύμφωνα με τη νομοθεσία για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων.

β) Ειδικά για τα απόβλητα αμιάντου οικιακής προέλευσης, επιτρέπεται στα νοικοκυριά να παραδίδουν, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 46, σε δημοτικές εγκαταστάσεις ή σε εγκαταστάσεις που ενεργούν για λογαριασμό του οικείου Ο.Τ.Α. μη εύθρυπτο αμίαντο, υπό την προϋπόθεση ότι αυτός είναι κατάλληλα περιτυλιγμένος με αδιαπέραστο υλικό ή σε κατάλληλη σακούλα, ώστε να εμποδίζεται η απόξεση ινών αμιάντου στον αέρα. Το σχετικό κόστος βαρύνει τον κάτοχο του αποβλήτου σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τον οικείο Ο.Τ.Α.

γ) Να εξασφαλίζει την ακώλυτη πρόσβαση στο ακίνητο αυτό και να επιτρέπει τη συλλογή και μεταφορά των επικίνδυνων αποβλήτων, από φυσικά ή νομικά πρόσωπα, δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, τα οποία διαθέτουν σχετική άδεια, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 52.

Ειδικά για την εκτέλεση έργων και εργασιών αφαίρεσης αμιάντου και υλικών που περιέχουν αμίαντο, τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα πληρούν και τις προϋποθέσεις της υπ’ αρ. 4229/395/2013 (Β’ 318) κοινής απόφασης των Υπουργών Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας και Υγείας.

δ) Να συναινεί σε τακτικούς ή έκτακτους ελέγχους των αρμοδίων ελεγκτικών αρχών της αποκεντρωμένης διοίκησης στο ακίνητο αυτό, προκειμένου να διαπιστωθεί η ύπαρξη επικίνδυνων αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων των αποβλήτων αμιάντου και αποβλήτων υλικών που περιέχουν αμίαντο, καθώς και η συνδρομή περίπτωσης κινδύνου για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον, από την παρουσία των αποβλήτων αυτών.

3. Η διακρίβωση και αξιολόγηση της ρύπανσης σε χώρο, όπως ιδίως γήπεδο, οικόπεδο, κτίσμα ή κατασκευή όπου υπάρχουν επικίνδυνα απόβλητα, καθώς και η διακρίβωση του κατόχου των επικινδύνων αποβλήτων πραγματοποιούνται από την αρμόδια υπηρεσία περιβάλλοντος της οικείας αποκεντρωμένης διοίκησης, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρ. 1 του άρθρου 12 της υπό στοιχεία ΗΠ 13588/725/2006 (Β’ 383), κοινής απόφασης των Υπουργών Εμπορικής Ναυτιλίας, Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης & Αποκέντρωσης, Μεταφορών & Επικοινωνιών, Οικονομίας & Οικονομικών και Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

Ειδικά σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, στη διαδικασία που προβλέπεται στην παρούσα, η διακρίβωση και αξιολόγηση της ρύπανσης πραγματοποιούνται και από τους ελεγκτές της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών, εφόσον ζητηθεί η συνδρομή τους. Για τη διαπίστωση των περιστατικών που προβλέπονται στην παρούσα, συντάσσεται σχετική έκθεση αυτοψίας.

4. Σε περίπτωση που ο ιδιοκτήτης, νομέας ή κάτοχος του ακινήτου δεν τηρεί τις υποχρεώσεις που προβλέπονται στην παρ. 2, ύστερα από διαπίστωση των αρμοδίων οργάνων, σύμφωνα με τη διαδικασία της παρ. 3, αυτός καλείται από τον Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης, να προβεί στην απομάκρυνση των αποβλήτων μέσα σε προθεσμία είκοσι (20) ημερών από την επίδοση σε αυτόν της έκθεσης αυτοψίας. Μετά την παρέλευση τριάντα (30) ημερών από την ανωτέρω κλήτευση, και εφόσον διαπιστωθεί από τα αρμόδια όργανα ότι δεν έχουν απομακρυνθεί τα απόβλητα, εκδίδεται απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης για την απομάκρυνσή τους από τον υπόχρεο, μέσα σε προθεσμία που δεν υπερβαίνει τις είκοσι (20) ημέρες από την επίδοση της απόφασης. Η κλήτευση των υπόχρεων προσώπων και η επίδοση της απόφασης ενεργούνται σύμφωνα με τον ν. 2717/1999 (Α’ 97). Σε περίπτωση εγκαταλελειμμένων γηπέδων, οικοπέδων ή κτισμάτων στα οποία διαπιστώνεται αρμοδίως η ύπαρξη επικίνδυνων αποβλήτων, ή σε περίπτωση που τα πρόσωπα αυτά είναι άγνωστα ή άγνωστης διαμονής, η έκθεση αυτοψίας, η κλήτευση και η απόφαση του Συντονιστή τοιχοκολλώνται στο ακίνητο και στον πίνακα ανακοινώσεων του καταστήματος της αποκεντρωμένης διοίκησης και του οικείου δήμου. Σε περίπτωση που ο υπόχρεος δεν συμμορφώνεται με την απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης, η αρμόδια υπηρεσία περιβάλλοντος της αποκεντρωμένης διοίκησης, ύστερα από σχετική εντολή του αρμόδιου Εισαγγελέα Πρωτοδικών, προβαίνει σε συλλογή και απομάκρυνση των επικίνδυνων αποβλήτων και καταλογίζει τη σχετική δαπάνη στον ιδιοκτήτη και στον επικαρπωτή του ακινήτου.

Οι δαπάνες για την επισκευή του ακινήτου συνεπεία των εργασιών αποξήλωσης των επικίνδυνων αποβλήτων βαρύνουν αποκλειστικά τον ιδιοκτήτη του και τον νομέα του, εκτός αν, από υπαιτιότητα των προσώπων που εκτελούν τις εργασίες αποξήλωσης, προκλήθηκαν στο ακίνητο ζημίες που δεν είναι αναγκαίες για την απομάκρυνση των αποβλήτων.

5. Σε περίπτωση ρύπανσης γηπέδου ή οικοπέδου με επικίνδυνα απόβλητα λόγω φυσικής καταστροφής, συνεπεία της οποίας απαιτείται επείγουσα διαχείριση των αποβλήτων αυτών, λαμβάνονται από τις αρμόδιες αρχές τα αναγκαία μέτρα για την άμεση συλλογή και απομάκρυνση των αποβλήτων αυτών από ιδιωτικούς χώρους, με σκοπό την προστασία της δημόσιας υγείας και του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις παρ. 1 έως 4. Σε περίπτωση που τα υπόχρεα κατά την παρ. 2 πρόσωπα, υποβάλλουν αμελλητί και πάντως το αργότερο μέσα σε τρεις (3) μήνες από την επέλευση της καταστροφής, στην αρμόδια διεύθυνση περιβάλλοντος της οικείας αποκεντρωμένης διοίκησης, αίτηση για απομάκρυνση από την ιδιοκτησία τους, επικίνδυνων αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων και των αποβλήτων αμιάντου, η δαπάνη για τις εργασίες αποξήλωσης, απομάκρυνσης και μεταφοράς βαρύνει τον προϋπολογισμό του αρμόδιου υπουργείου. Για τις δαπάνες που έγιναν για την επισκευή του ακινήτου συνεπεία των εργασιών αποξήλωσης των επικίνδυνων αποβλήτων ισχύει αναλόγως η παρ. 4.

6. Ειδικά στην περίπτωση που ο υπόχρεος παρακωλύει τον έλεγχο από τα αρμόδια όργανα επιβάλλονται ποινή φυλάκισης μέχρι τρεις (3) μήνες και πρόστιμο σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 30 του ν. 1650/1986 (Α’ 160).

7. Οι εταιρείες ή οργανισμοί που διαθέτουν ή διαχειρίζονται δίκτυα ύδρευσης ή αποχέτευσης, οι σωλήνες των οποίων περιέχουν αμίαντο, μετά την εκτέλεση εργασιών επισκευής, αφαίρεσης ή αντικατάστασης τμημάτων σωληνώσεων, υποχρεούνται να μεριμνούν οι ίδιες αμελλητί για την ασφαλή συλλογή και μεταφορά των επικίνδυνων αποβλήτων, από φυσικά ή νομικά πρόσωπα δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου που διαθέτουν σχετική άδεια, σύμφωνα με το άρθρο 52. Εφόσον τεκμηριώνεται από τη σχετική εκτίμηση του κινδύνου του άρθρου 3 του π.δ. 212/2006 (Α’ 212) ότι οι εργασίες επισκευής και αντικατάστασης των σωληνώσεων συνιστούν σποραδική και μειωμένης έντασης έκθεση των εργαζομένων κατά την έννοια της παρ. 2 του άρθρου 3 του ιδίου Προεδρικού Διατάγματος, τότε οι εργασίες αυτές είναι δυνατόν να εκτελούνται από το προσωπικό των εταιρειών αυτών ή αντίστοιχων εργολάβων, χωρίς να απαιτείται να διαθέτουν άδεια ίδρυσης και λειτουργίας επιχείρησης που δραστηριοποιείται στην εκτέλεση εργασιών διαχείρισης αμιάντου (ΕΑΚ) κατά την έννοια της υπ’ αρ. 4229/395/2013 κοινής απόφασης των Υπουργών Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας και Υγείας (Β’ 318), όπως εκάστοτε ισχύει. Η ως άνω εξαίρεση δεν αίρει σε καμία περίπτωση τις υποχρεώσεις του εργοδότη για τη λήψη όλων των προβλεπόμενων προληπτικών και προφυλακτικών μέτρων του π.δ. 212/2006 για την προστασία των εργαζομένων.

Οι αρμοδιότητες της Περιφέρειας που είδαμε στην πιο πάνω κοινή υπουργική απόφαση, σε ότι αφορά το ζήτημα που μας ενδιαφέρει, από 1/1/2013 βάσει του σχεδίου «Καλλικράτης» έχουν περάσει στην αρμόδια διεύθυνση του Δήμου. Μάλιστα, στο άρθρο 211 του Ν. 3852/2010 Καλλικράτης («περί Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Περιφέρειας Αττικής»), προβλεπόταν η σύσταση του Ειδικού Διαβαθμιδικού Σύνδεσμου Νομού Αττικής (ΕΣΔΝΑ), ο οποίος τελικά συστάθηκε στις 16-12-2011 και που ως σκοπό έχει την « προσωρινή αποθήκευση, επεξεργασία, μεταφόρτωση, ανακύκλωση και εν γένει αξιοποίηση και διάθεση των στερεών αποβλήτων, λειτουργία σχετικών εγκαταστάσεων, κατασκευή μονάδων επεξεργασίας και αξιοποίησης, καθώς και αποκατάσταση υφισταμένων χώρων εναπόθεσης (ΧΑΔΑ) εντός της χωρικής αρμοδιότητας της Περιφέρειας Αττικής». Ο ΕΣΔΝΑ ήταν το σημείο στο οποίο όλα τα υλικά από τους δήμους της Αττικής κατευθύνονταν για την περαιτέρω διαχείρισή τους, μέχρι το 2021.

Στον νόμο 4819/2021 που προαναφέραμε, προβλέπονται (στα άρθρα 29-31) ως υποχρέωση της αυτοδιοίκησης η δημιουργία Πράσινων Σημείων (σημείων δηλαδή όπου θα μπορεί να γίνεται η απόθεση, η συλλογή και ο διαχωρισμός των κάθε φύσης αποβλήτων είτε για ανακύκλωση είτε για περαιτέρω επεξεργασία από σχετικούς με αυτό φορείς) και το σύστημα διαχείρισης των Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) σε συμμόρφωση με το άρθρο 10 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ- άρθρο 1 παρ. 11 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851. Με αυτό συναρτάται και η υποχρέωση που έχουν οι δήμοι της Αττικής για την λεγόμενη «ανάκτηση απορριμμάτων», δηλαδή την διαλογή στον κάθε δήμο των υλικών προς ανακύκλωση ή επεξεργασία σε ποσοστό τουλάχιστον 50% και μη προώθησή τους στον ΕΣΔΝΑ – μάλιστα, όταν αυτή η διαδικασία δεν πραγματοποιείται στους δήμους, αυτοί υποχρεούνται σε εισφορά υπέρ του ΕΣΔΝΑ η οποία είναι υψηλή (και έχει κάπως τιμωρητικό χαρακτήρα).

Στον Κανονισμό καθαριότητας του δήμου Σαλαμίνας υπάρχουν οι εξής προβλέψεις για τα τοξικά και τα εξωοικιακά απορρίμματα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και τα προϊόντα αμιάντου:

Άρθρο 3 παράγραφος 3: Τα Τοξικά – Επικίνδυνα απορρίμματα περιλαμβάνουν: Όλα τα απορρίμματα που περιέχουν ουσίες οι οποίες εγκυμονούν κινδύνους για την υγεία, την ασφάλεια και το περιβάλλον (γεωργικά φάρμακα, ραδιενεργά, εκρηκτικά, τοξικά κλπ.), τα οποία περιέχονται στην Y.A H.Π. 13588/725/2006 «Μέτρα όροι και περιορισμοί για την διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 91/689/ΕΟΚ για τα επικίνδυνα απόβλητα σε αντικατάσταση της υπ.αριθμ.19396/1546/1997 κοινής Υπουργικής απόφασης «Μέτρα και όροι για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων» και των οποίων η συλλογή, αποκομιδή και τελική διάθεση γίνεται με τρόπους, μεθόδους και μεταφορικά μέσα διάφορα από τα συνήθη».

Άρθρο 4: 4.2. Η αποκομιδή, μεταφορά και διάθεση των «ογκωδών» δημοτικών (αστικών) απορριμμάτων, έτσι όπως αυτά περιγράφονται στο άρθρο 3 παρ.1 του παρόντος κανονισμού (παλαιά έπιπλα, άχρηστες οικιακές συσκευές, στρώματα κ.τ.λ.), πραγματοποιείται εντός είκοσι (20) ημερών από την ειδοποίηση προς το κέντρο επικοινωνίας και εξυπηρέτησης των δημοτών της αρμόδιας υπηρεσίας Καθαριότητας του Δήμου, ή βάσει άλλου ειδικού προγράμματος αποκομιδής, που καταρτίζεται από τη Διεύθυνση. Οι ενδιαφερόμενοι οφείλουν, πριν από την αποκομιδή ογκωδών δημοτικών απορριμμάτων, να προκαταβάλουν το προβλεπόμενο τέλος αποκομιδής, όπως αυτό θα καθοριστεί με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου.

4.3. Η αποκομιδή, μεταφορά και διάθεση των «ειδικών» απορριμμάτων που αναφέρονται στο άρθρο 3 παρ.2 πραγματοποιείται από τους ίδιους τους υπεύθυνους με δικά τους μέσα και ευθύνη ή, εφ’ όσον ο Δήμος έχει την δυνατότητα και την σχετική υποδομή, βάσει ιδιαίτερου προγράμματος αποκομιδής. Στις περιπτώσεις αυτές, οι ενδιαφερόμενοι, πρέπει, πριν από την αποκομιδή, να έχουν καταβάλλει το προβλεπόμενο τέλος αποκομιδής ανά τόνο (ή κυβικό μέτρο), όπως αυτό θα καθοριστεί με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου.

Άρθρο 5: Ο Δήμος δεν υποχρεούται: 5.1.1. Στην συλλογή και αποκομιδή των απορριμμάτων – αποβλήτων του άρθρου 3 παρ. 3 και όσων χαρακτηρίζονται ως «επικίνδυνα» ή διέπονται από ειδικές διατάξεις όπως:

ραδιενεργά απόβλητα

εκρηκτικές, εύφλεκτες και διαβρωτικές ουσίες

απόβλητα προερχόμενα από εξαγωγή, επεξεργασία και αποθήκευση

μεταλλευτικών πόρων

γεωργικά ή κτηνοτροφικά απόβλητα ή υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων,

εντομοκτόνων κ.τ.λ..

Το πρόβλημα του αμιάντου στην Σαλαμίνα

Στην Σαλαμίνα, ο αμίαντος έχει χρησιμοποιηθεί σε τρεις περιπτώσεις:

α. Στα ναυπηγεία, πριν την απαγόρευση χρήσης του. Με την ισχύουσα νομοθεσία, ο υπάρχων εκεί αμίαντος έχει απομακρυνθεί, εκτός από περιπτώσεις παράνομης απόρριψής τους που όμως είναι περιορισμένες.

β. Σε σωλήνες ύδρευσης στην Κούλουρη. Σύμφωνα με καταγγελίες του τοπικού Τύπου ο δήμος της Σαλαμίνας αγόρασε σε ιδιαίτερα χαμηλή τιμή σωλήνες ύδρευσης με αμίαντο από τον δήμο Καλλιθέας όταν προχωρούσε σε αντικατάστασή τους. Εξ αιτίας του θορύβου που δημιουργήθηκε υπήρξε αντικατάσταση αυτών των σωλήνων με νέους, σύμφωνα με το περιβαλλοντικό νομικό πλαίσιο.

γ. Αντίθετα με τις παραπάνω περιπτώσεις, υπάρχει εξαιρετικά διαδεδομένο στη Σαλαμίνα το αμιαντοτσιμέντο χαμηλής περιεκτικότητας σε αμίαντο (το γνωστό σε όλους ΕΛΕΝΙΤ). Υπήρξε για μεγάλο διάστημα ένα βασικό υλικό για την κατασκευή της στέγης οικιών, οικημάτων, αποθηκών, κοτετσιών, παραπηγμάτων, αποθηκών σε ολόκληρο το νησί. Και σε αυτό το σημείο εντοπίζεται το μεγάλο για την δημόσια υγεία πρόβλημα.

…

Στο παρελθόν, ο δήμος Σαλαμίνας σε πλείστες περιπτώσεις έχει χρησιμοποιήσει δύο εταιρείες εξειδικευμένες στην διαχείριση του αμιάντου, την Ecosafe και την Suk Ελλάς ΕΠΕ, για περιπτώσεις απομάκρυνσης κυρίως ΕΛΕΝΙΤ από οικίες.

Θα πρέπει να αναφερθεί ότι, παρ’ όλες τις σχετικές εξαγγελίες, ως την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν υπάρχει οργανωμένο Πράσινο Σημείο στην Σαλαμίνα, πράγμα που σημαίνει τεράστια περιβαλλοντική επιβάρυνση (αφού η οργανωμένη ανακύκλωση αφήνεται είτε σε ιδιωτικούς φορείς μέσω συμβάσεων με τον δήμο είτε στην σχετική υπηρεσία της Περιφέρειας που κυρίως ασχολείται με συσκευές και ηλεκτρονικά) αλλά και οικονομική επιβάρυνση (αφού υπάρχει στον προϋπολογισμό μονίμως ένα μεγάλο ποσό για «Εισφορά Δήμου υπέρ ΕΣΔΝΑ» – το οποίο, μάλιστα, στην τελευταία αναμόρφωση φτάνει τα 247.891€). Παρ’ όλα αυτά όμως, ο δήμος έχει προχωρήσει από την 21^η Ιουλίου 2023 σε απευθείας ανάθεση προς την εταιρεία Suk Ελλάς ΕΠΕ (ύψους 4.957,52€ με ΦΠΑ) για την «Αποκομιδή, μεταφορά και διαχείριση επικίνδυνων/μη επικίνδυνων αποβλήτων και αποβλήτων αμιάντου», διάρκειας ενός έτους από την υπογραφή της σύμβασης. Οι τεχνικές προδιαγραφές της σύμβασης όπως περιγράφονται στην Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος προς την συγκεκριμένη εταιρεία στις 13-07-2023 περιλαμβάνουν μια διαδικασία της οποίας τα στάδια είναι:

1) Άφιξη στα δημοτικά σημεία στα οποία έχουν εναποτεθεί ανεξέλεγκτα αμιαντούχα υλικά και περισυλλογή τους στα οποία θα έχει υποδείξει στον «Ανάδοχο» η υπηρεσία του Δήμου. Δειγματοληψία και ανάλυση υλικών ύποπτων για αμίαντο μετά από υπόδειξη των τεχνικών κλιμακίων του Δήμου.

2) Σύνταξη και υποβολή προς έγκριση σχεδίου εκτέλεσης εργασιών αποξήλωσης δομικών στοιχείων που περιέχουν αμίαντο, στην αρμόδια Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Αττικής.

3) Συλλογή, συσκευασία, σήμανση των αμιαντούχων υλικών σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και τους αντίστοιχους κανόνες ασφαλείας. Τα αμιαντούχα απόβλητα μετά την αποξήλωση και ανάλογα με το είδος τους τυλίγονται με πολυαιθυλένιο βαρέως τύπου και συσκευάζονται σε κατάλληλους μεγασάκους UN approved τύπου 123η3/Υ προς αποκομιδή, σε κατάλληλο όχημα του Αναδόχου.

4) Καθαρισμός του χώρου μετά το πέρας της αφαίρεσης των υλικών αμιάντου με σκούπες κενού για τυχόν σκόνη αμιάντου και έκπλυση όπου απαιτείται.

5) Μεταφορά και αποθήκευση των συσκευασμένων αμιαντούχων υλικών σε αδειοδοτημένες εγκαταστάσεις προσωρινής αποθήκευσης του εσωτερικού προς περαιτέρω διαχείριση.

6) Ζύγιση των αμιαντούχων υλικών σε πιστοποιημένη ζυγοπλάστιγγα. Έκδοση του αντίστοιχου ζυγολογίου.

7) Διασυνοριακή μεταφορά και τελική διάθεση των υλικών του αμιάντου σε χώρο υγειονομικής ταφής επικίνδυνων αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ) της Ε.Ε. όπως αυτό ορίζεται από την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία περί τελικής διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων αμιάντου.

8) Συλλογή, συσκευασία, σήμανση, μεταφορά, αποθήκευση, τελική διάθεση τυχόν υπολειμμάτων αποβλήτων πετρελαιοειδών ή ρυπασμένων συσκευασιών με χημικά.

9) Η εταιρεία αποκομιδής αμιάντου εκδίδει ενυπόγραφο παραστατικό (έντυπο αναγνώρισης) πιστοποιώντας την παραλαβή και την ασφαλή διαχείριση όλων των αμιαντούχων υλικών σύμφωνα με την ισχύουσα ελληνική και κοινοτική νομοθεσία, έκδοση βεβαίωσης επικινδύνων αποβλήτων στην Υπηρεσία Καθαριότητας.

Σημειωτέον ότι η απευθείας αυτή ανάθεση έρχεται αμέσως μετά την υπογραφή «σύμβασης παροχής υπηρεσίας» του δήμου της Σαλαμίνας με την εταιρεία ΖΙΤΑΚΑΤ Α.Ε. ύψους 16.100€ για την «Προγραμματική Σύμβαση Δήμου Σαλαμίνας με Συλλογικό Σύστημα Α.ΕΚ.Κ.», η οποία, με τη σειρά της ήρθε έναν χρόνο μετά περίπου (08-07-2022) από την υπογραφή σύμβασης έργου ύψους 1.209.597,00€ με την ίδια εταιρεία για το ίδιο έργο («Προγραμματική Σύμβαση Δήμου Σαλαμίνας με Συλλογικό Σύστημα Α.ΕΚ.Κ.»). Το σημείο αυτό είναι σημαντικό, όταν λάβουμε υπόψη μας το νομικό πλαίσιο που περιγράψαμε πιο πάνω, δείχνοντας ότι η αποκομιδή του αμιάντου εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο διαχείρισης των απορριμμάτων. Όμως το γενικότερο αυτό ζήτημα δεν είναι αντικείμενο αυτού του άρθρου, αλλά -πιθανώς- κάποιου επόμενου.

Μετά από όλες αυτές τις συμβάσεις και ένα νομικό πλαίσιο το οποίο είναι πραγματικά αυστηρό, ποια είναι η κατάσταση σήμερα, τον Νοέμβριο του 2023;

Η απάντηση έρχεται από το φωτογραφικό υλικό που ήρθε στα χέρια μας από κάποιους συμπολίτες μας, κυρίως περιοίκους αυτών που θα δείτε παρακάτω – ένα υλικό «τραβηγμένο» τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο αυτού του έτους. Μια σειρά παράνομων «χωματερών» εξωοικιακών απορριμμάτων σε διάφορα σημεία του νησιού, στις οποίες εμφανώς περιλαμβάνονται σπασμένα και μισοθαμμένα κομμάτια από ΕΛΕΝΙΤ, βρίσκονται κοντά σε σπίτια και σε δημόσιους χώρους. Αυτό σημαίνει ότι φθαρμένα υλικά που περιέχουν αμίαντο είναι εκτεθειμένα στις ατμοσφαιρικές συνθήκες, πράγμα που δημιουργεί τεράστιο κίνδυνο για την υγεία των περιοίκων από τις ίνες αμιάντου που ελεύθερες μεταφέρονται από τον άνεμο.

Ιδού ορισμένα παραδείγματα του φωτογραφικού υλικού:

Το γεγονός ότι μέσα στα εξωοικιακά απορρίμματα περιλαμβάνονται κομμάτια υλικών που περιέχουν αμίαντο είναι ένα πραγματικό έγκλημα κατά του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. Είναι μια πράξη εγκληματική που ασχέτως του ποιος είναι ο υπεύθυνος για αυτή την κατάσταση (από ανίδεους συμπολίτες μας που «ού γαρ οίδασι τί ποιούσι» και βρίσκουν αυτό τον τρόπο για να καθαρίσουν τα σπίτια και παραπήγματά τους, ως «επαγγελματίες» παληατζήδες που καθαρίζουν τα πάντα – άνθρωποι που μετά από μερικά χρόνια (10-20) θα δρέψουν τους καρπούς των πράξεών τους που θα είναι πολύ πικροί) πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα.

Όσο μένουν αυτοί οι σωροί εκεί που βρίσκονται, οι περίοικοι βρίσκονται σε κίνδυνο. Και δεν φταίνε πραγματικά σε τίποτα. Το ζήτημα του αμιάντου δεν είναι «κάποιου άλλου πρόβλημα». Είναι δικό μας.

Και πρέπει να λυθεί τώρα.

csisalamina.wordpress.com