«Ας μην πανηγυρίζουμε πρόωρα»: Η τρύπα του όζοντος μεγαλώνει λέει νέα μελέτη

Η αποκατάσταση του στρώματος του όζοντος – το οποίο βρίσκεται στη στρατόσφαιρα της Γης και προστατεύει τον πλανήτη από την υπεριώδη ακτινοβολία – θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά επιτεύγματα του κόσμου. Όμως, σε μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε την Τρίτη (21/11), ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι όχι μόνο δεν αποκαθίσταται, αλλά η τρύπα του όζοντος μπορεί ακόμη και να επεκτείνεται.

Τα νέα ευρήματα διαφωνούν με τις ευρέως αποδεκτές εκτιμήσεις για την κατάσταση του στρώματος του όζοντος, συμπεριλαμβανομένης μιας πρόσφατης μελέτης που υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη, η οποία εκτιμά ότι αυτό θα έχει επανέλθει στα επίπεδα της δεκαετίας του 1980 μέχρι το 2040.

Το 1987, πολλές χώρες συμφώνησαν να απαγορεύσουν ή να μειώσουν σταδιακά τη χρήση περισσότερων από 100 χημικών ουσιών που καταστρέφουν το όζον και είχαν προκαλέσει «τρύπα» στο στρώμα πάνω από την Ανταρκτική. Η καταστροφή αποδίδεται κυρίως στη χρήση φθωροχρωρανθράκων ή CFC, που χρησιμοποιούνταν σε σπρέι αεροζόλ, διαλύτες και ψυκτικά υγρά.

Η απαγόρευση αυτή, που συμφωνήθηκε στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ, θεωρείται ευρέως ότι βοήθησε αποτελεσματικά στην ανάκαμψη του στρώματος του όζοντος.

Όμως η τρύπα, η οποία μεγαλώνει πάνω από την Ανταρκτική κατά τη διάρκεια της άνοιξης πριν συρρικνωθεί ξανά το καλοκαίρι, έφτασε σε μεγέθη ρεκόρ από το 2020 έως το 2022, γεγονός που ώθησε επιστήμονες στη Νέα Ζηλανδία να διερευνήσουν το γιατί.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Communications, διαπίστωσαν ότι τα επίπεδα του όζοντος έχουν μειωθεί κατά 26% από το 2004 στον πυρήνα της τρύπας την άνοιξη στην Ανταρκτική.

«Αυτό σημαίνει ότι η τρύπα όχι μόνο έχει παραμείνει μεγάλη σε έκταση, αλλά έχει γίνει και βαθύτερη (δηλαδή έχει λιγότερο όζον) στο μεγαλύτερο μέρος της άνοιξης στην Ανταρκτική», δήλωσε η Hannah Kessenich, διδακτορική φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο του Otago και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.

Για να καταλήξουν σε αυτό το συμπέρασμα, οι επιστήμονες ανέλυσαν τη συμπεριφορά του στρώματος του όζοντος από τον Σεπτέμβριο έως τον Νοέμβριο χρησιμοποιώντας ένα δορυφορικό όργανο. Χρησιμοποίησαν ιστορικά δεδομένα για να συγκρίνουν αυτή τη συμπεριφορά και τα μεταβαλλόμενα επίπεδα όζοντος και να μετρήσουν τα σημάδια ανάκαμψής του. Στη συνέχεια προσπάθησαν να εντοπίσουν την αιτία πίσω από αυτές τις αλλαγές.

Οι αιτίες του φαινομένου

Διαπίστωσαν ότι η εξάντληση του όζοντος και η εμβάθυνση της τρύπας ήταν αποτέλεσμα των αλλαγών στην πολική δίνη της Ανταρκτικής, μια τεράστια δίνη χαμηλής πίεσης και πολύ ψυχρού αέρα, ψηλά πάνω από το Νότιο Πόλο.

Οι συγγραφείς της μελέτης δεν προχώρησαν σε περαιτέρω διερεύνηση του τι προκαλεί αυτές τις αλλαγές, αλλά αναγνώρισαν ότι πολλοί παράγοντες θα μπορούσαν επίσης να συμβάλουν στην εξάντληση του όζοντος, συμπεριλαμβανομένης της ρύπανσης που θερμαίνει τον πλανήτη, των μικροσκοπικών, αερομεταφερόμενων σωματιδίων που εκπέμπονται από πυρκαγιές και ηφαίστεια, και των αλλαγών στον ηλιακό κύκλο.

Με πληροφορίες από: Scientists said the ozone hole was recovering. That good news was premature, one study claims by Angela Dewan, CNN.gr