Αντιδήμαρχοι: Ορισμός, υποχρεώσεις, αρμοδιότητες -Τι προβλέπει ο νέος νόμος (εγκύκλιος)

Με εγκύκλιο του ΥΠΕΣ, αποτυπώνονται και αναλύονται οι βασικοί παράμετροι που διέπουν το θεσμό του «Αντιδημάρχου» ενόψει της νέας αυτοδιοικητικής περιόδου (από 1 Ιανουαρίου 2024 έως και 31 Δεκεμβρίου 2028) και σύμφωνα με το νέο θεσμικό πλαίσιο, όπως αυτό διαμορφώθηκε με τις διατάξεις των άρθρων 3 του ν. 5056/2023 (Α’ 163) και 118 του ν. 5079/2023 (Α’ 215), οι οποίες επέφεραν αλλαγές στις διατάξεις του άρθρου 59 του ν. 3852/2010 (Α’ 87).

Ειδικότερα, παρέχονται πληροφορίες και αναλυτικές διευκρινήσεις για θέματα που άπτονται τόσο του ορισμού αντιδημάρχων όσο και της άσκησης των αρμοδιοτήτων τους, με απώτερο σκοπό την ενημέρωση και τη διευκόλυνση των ενδιαφερομένων κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.

Υπενθυμίζεται ότι με τις διατάξεις του άρθρου 3 του ν. 5056/2023, οι οποίες επέφεραν αλλαγές στις διατάξεις του άρθρου του άρθρου 59 του ν. 3852/2010, αναμορφώθηκε ο προβλεπόμενος αριθμός των αντιδημάρχων με βάση τον μόνιμο πληθυσμό του δήμου.

Ειδικά, ωστόσο, για τους νησιωτικούς δήμους με υφιστάμενες δημοτικές κοινότητες που εκτείνονται στα όρια ενός νησιού, παραμένει – στο πλαίσιο της ενίσχυσης και στήριξης των μικρών νησιωτικών κοινωνιών – η πρόβλεψη του προϊσχύσαντος θεσμικού πλαισίου περί υποχρεωτικού ορισμού ενός επιπλέον αντιδημάρχου ανά νησιωτική δημοτική κοινότητα.

Επίσης: Για κάθε ένα νομικό πρόσωπο που καταργείται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 27 του ν. 5056/2023 ή για κάθε νομικό πρόσωπο που λειτουργούσε σύμφωνα με τα άρθρα 239 έως 242 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006) ή την περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 252 του ν. 3463/2006 και την παρ. 1 του άρθρου 156 του ν. 4600/2019 (Α’ 43) και έχει καταργηθεί κατά την τρέχουσα δημοτική περίοδο, αυξάνεται ο αριθμός των αντιδημάρχων που προβλέπεται στην παρ. 2 του άρθρου 59 του ν. 3852/2010 κατά έναν (1) στον οικείο δήμο, εφόσον ο μέσος όρος του προϋπολογισμού του καταργούμενου νομικού προσώπου των πέντε (5) τελευταίων ετών είναι μεγαλύτερος των εξακοσίων χιλιάδων (600.000) ευρώ.

Προς αποφυγή παρερμηνειών, το ΥΠΕΣ τονίζει: Ο δήμαρχος στους αντιδημάρχους που προσαυξάνονται , στον αριθμό της παρ. 2 του άρθρου 59 του ν. 3852/2010, λόγω της κατάργησης νομικών προσώπων, δεν υποχρεούται να τους αναθέσει αποκλειστικά αρμοδιότητες σχετικά με το αντικείμενο των καταργημένων νομικών προσώπων.

Με τις διατάξεις του άρθρου 59 παρ. 7 του ν. 3852/2010, δίνεται η δυνατότητα στο Δήμαρχο ορισμού και άμισθων αντιδημάρχων.

Ο αριθμός των άμισθων αντιδημάρχων σε κάθε δήμο δεν μπορεί να υπερβαίνει το ένα τρίτο (1/3) του ανώτατου αριθμού των έμμισθων αντιδημάρχων που μπορεί να οριστούν σε κάθε δήμο, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις της παρ. 2 και 2Α του άρθρου 59 του ν. 3852/2010.

Διάρκεια θητείας

Ο ορισμός της διάρκειας της θητείας των αντιδημάρχων, έμμισθων ή άμισθων, αποτελεί κυρίαρχο αντικείμενο αρμοδιότητας του Δημάρχου και, αφενός δεν μπορεί να είναι μικρότερη του ενός έτους, εκτός αν ο ορισμός ανακληθεί ή ο εκάστοτε αντιδήμαρχος παραιτηθεί, αφετέρου η διάρκεια αυτής δεν μπορεί να παραταθεί . Δέον δε κρίνεται να ορίζεται στην απόφαση ορισμού τους ως αντιδήμαρχοι η διάρκεια της θητείας τους για λόγους εφαρμογής της διάταξης και διαφάνειας. Τυχόν τροποποίηση της απόφασης ορισμού ως προς τις αρμοδιότητες ή την κατηγορία του αντιδημάρχου (έμμισθος ή άμισθος) δεν συνιστά ανάκληση απόφασης ορισμού και είναι, σε κάθε περίπτωση, επιτρεπτή, η απόφαση, όμως υπόκειται στις ισχύουσες προϋποθέσεις δημοσίευσης, όπως αναλύονται σε επόμενο κεφάλαιο.

Αν αντιδήμαρχος απουσιάζει ή κωλύεται, τις αρμοδιότητές του ασκεί άλλος αντιδήμαρχος που ορίζεται από τον δήμαρχο στην απόφαση ορισμού, και σε περίπτωση που δεν έχει οριστεί, ο ίδιος ο δήμαρχος. Αν αντιδήμαρχος κατά τη διάρκεια της θητείας του ανεξαρτητοποιηθεί ή διαγραφεί από την παράταξη του δημάρχου δεν μπορεί να παραμείνει αντιδήμαρχος.

Σε περίπτωση παραίτησης δημοτικού συμβούλου από τη θέση του αντιδημάρχου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 39 του ν. 4804/2021 (Α’ 90), δύναται να οριστεί νέος αντιδήμαρχος.

Υποχρεώσεις Αντιδημάρχων

Το πλαίσιο των υποχρεώσεων των αντιδημάρχων κατά τη διάρκεια της θητείας τους προσδιορίζεται στις διατάξεις του άρθρου 61 του ν. 3852/2010. Εκτός των άλλων, υποχρεούνται να υποβάλουν ετήσια δήλωση της περιουσιακής τους κατάστασης, δημοσιοποιώντας την με ανάρτηση στην ιστοσελίδα του δήμου, να απαντούν εγγράφως ή προφορικώς στα ερωτήματα που τους υποβάλλουν τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου μέσα σε ένα (1) μήνα καθώς και να κατοικούν στον οικείο δήμο με εξαίρεση τους αντιδημάρχους των δήμων των νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης. Επιπλέον, δεν επιτρέπεται να απουσιάσουν περισσότερο από τριάντα (30) ημέρες συνολικά κάθε χρόνο, χωρίς άδεια του δημοτικού συμβουλίου. Κατά τη διάρκεια δε της θητείας τους, δεν μπορούν να εκλεγούν ή να είναι μέλη του προεδρείου του δημοτικού συμβουλίου.

Ορισμός Αντιδημάρχων

Σύμφωνα με τις διατάξεις του πρώτου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 59 του ν. 3852/2010, οι αντιδήμαρχοι επικουρούν τον δήμαρχο. Επομένως, ο δήμαρχος δεν υποχρεούται να ορίσει άμισθους και έμμισθους αντιδημάρχους ίσους με τον ανώτατο προβλεπόμενο αριθμό που αναλογεί στο δήμο, όπως αυτός αποτυπώνεται στον Πίνακα του Παραρτήματος Ι. Η μη υποχρέωση, άλλωστε, ορισμού αντιδημάρχων αποτελεί θέμα κυρίαρχης προσωπικής του επιλογής, με τον νομοθέτη να καθορίζει τον ανώτατο δυνατό αριθμό αντιδημάρχων του δήμου από κάθε κατηγορία, είτε έμμισθων είτε άμισθων. Συνεπώς, ο Δήμαρχος δεν είναι υποχρεωμένος να εξαντλήσει τον ανώτατο αριθμό έμμισθων και/ή άμισθων αντιδημάρχων που δικαιούται να ορίσει.