Η επικοινωνιακή επένδυση του 10% και οι ιστορίες καθημερινής φρενοβλάβειας στα (σκοτεινά) κοινωνικά δίκτυα – ένας οδηγός επιβίωσης

Στην διαδικασία επηρεασμού των τάσεων του εκλογικού σώματος, με σκοπό την προσπάθεια χειραγώγησης της ψηφοφορικής μάζας προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση, έχουν εμφανιστεί κατά καιρούς διάφορες μέθοδοι προσέγγισης. Ο στόχος είναι να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα (εκλογή συγκεκριμένης παράταξης, διατήρηση πολιτικής κυριαρχίας, αλλαγή δυσάρεστης ατζέντας κλπ.) κατά τον καλύτερο τρόπο.

Ωστόσο η προσέγγιση του συνόλου της ψηφοφορικής μάζας, της «πολιτικής πελατείας» ας πούμε, είναι όπως καταλαβαίνουν όλοι πρακτικώς αδύνατη. Γι’ αυτό το λόγο, εντοπίζεται και προσεγγίζεται ένα ποσοστό 10% το οποίο είναι από την μία επιρρεπές στις μεθόδους χειρισμού ενώ από την άλλη έχει μια σημαντική επιρροή στο υπόλοιπο τμήμα του πληθυσμού (πράγμα που θα μπορούσε να αυξήσει την συνολική προσέγγιση από το 10% στο 50-70%, αναλόγως των πληθυσμιακών χαρακτηριστικών).

Αυτό το 10% για το οποίο συζητάμε, έχει ορισμένα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά:

α. είναι σχετικά «αργόσχολο», δηλαδή έχει αρκετό ελεύθερο χρόνο να «τυρβάζει περί άλλα» χωρίς πιεστική εργασία. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν κυρίως συνταξιούχοι που έχουν εξοικείωση με τους σύγχρονους τρόπους επικοινωνίας, κυρίες που δεν έχουν επαγγελματική πίεση κλπ.
β. έχουν δημιουργήσει δίκτυα γνωριμιών στα οποία ασκούν επιρροή κύρους, είτε λόγω ηλικίας, είτε λόγω παλαιότερης ή τωρινής ιδιότητας, είτε λόγω γνωστών επαφών τους με πολιτικούς χώρους.
γ. αισθάνονται ότι έχουν συμφέρον από την προώθηση του «επιθυμητού» είτε λόγω προσωπικών επιδιώξεων (διορισμού, ευνοϊκής μεταχείρισης, επιθυμητής κατάληξης σε κάποια διεκδίκηση γενικώς κλπ.) είτε λόγω του ότι είναι πεπεισμένοι ότι η κατηγορία πληθυσμού στην οποία ανήκουν θα ευνοηθεί (π.χ. συνταξιούχοι – φυσικά, πριν το 2019…-).

Ερχόμαστε τώρα στους «χειριστές», αυτούς δηλαδή που έχουν επιφορτιστεί με το … θεάρεστο έργο της προσέγγισης.

Το πρώτο επίπεδο χειριστών, αυτοί που εκ των πραγμάτων προωθούν τα επιθυμητά μηνύματα στο σύνολο της ψηφοφορικής μάζας, είναι οι πολιτικοί. Εξ αιτίας, ωστόσο, του αναμενόμενου της δράσης τους, των μεθόδων, ακόμα και της φρασεολογίας τους, η επιρροή τους βαίνει συνεχώς μειούμενη. Έτσι, παρ’όλο που είναι ένα κεντρικό σημείο αναφοράς στην όλη διαδικασία, η επιρροή τους έχει σχεδόν εκμηδενιστεί, μαζί με το κύρος της πολιτικής

Το δεύτερο επίπεδο χειριστών είναι τα μέσα ενημέρωσης, η «4^η εξουσία». Ως «εξουσία», παρακοιμώμενη των άλλων εξουσιών, παίζουν και αυτά τον ρόλο της μετάδοσης του επιθυμητού «μηνύματος» προς ακόμα ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού. Με αυξημένη αξιοπιστία, λόγω του ρόλου της «φωνής του πολίτη», για πολύ καιρό οι δημοσιογράφοι (ορισμένοι εκ των οποίων εξελίχθηκαν σε οιονεί «σταρ») μπορούσαν και κατηύθυναν τον προσανατολισμό της ψηφοφορικής μάζας προς την επιθυμητή κατεύθυνση για πολλά χρόνια. Όμως αυτό άρχισε να αλλάζει, με ραγδαίο μάλιστα ρυθμό, από ένα συγκεκριμένο τεχνολογικό (ιστορικό θα μπορούσε κανείς να πει) γεγονός: την επικράτηση του Internet στην πληροφορία. Έτσι εφημερίδες έκλεισαν (και όσες έμειναν βλέπουν κυκλοφορίες-κλάσματα των παλιών), τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί βλέπουν θεαματικότητες και ακροαματικότητες ισχνές και δημοσιογράφοι βρίσκονται απογυμνωμένοι από την αίγλη που είχαν (και ακόμα νοσταλγούν).

Φτάνουμε στο τρίτο επίπεδο χειριστών τώρα, αυτό που εμφανίστηκε σιγά σιγά, με την άνοδο των διαδικτυακών μέσων πληροφορίας και, στις μέρες μας, των κοινωνικών δικτύων. Εκεί δεν έχουμε πλέον τις «φωνές του πολίτη» αλλά τους ίδιους τους πολίτες – πράγμα που σημαίνει ότι η εμπιστοσύνη προς τον φέροντα την πληροφορία φεύγει πια από το «θεσμό» και πηγαίνει στο πρόσωπο (που εκ προοιμίου θεωρείται καλόπιστα έμπιστο ως «ένας από εμάς τους πολίτες»). Προκειμένου να περάσει το επιθυμητό μήνυμα, λοιπόν, είναι απολύτως απαραίτητο να εμφανιστούν «πολίτες», σχολιαστές, «ψηφιακοί» άνθρωποι τέλος πάντων οι οποίοι θα το μεταδίδουν. Και, φυσικά, δεν χρειάζεται να είναι… με σάρκα και οστά!

Η περίπτωση της Σαλαμίνας

Σε ότι αφορά την Σαλαμίνα τώρα, ας παραφράσουμε την βιβλική Γένεση: Εν αρχή ήσαν τα blogs. Και τα blogs ήσαν με τους σχολιαστάς, και τα blogs ήσαν οι σχολιασταί.

Γιατί συνήθως, δεν είχε σημασία η ανάρτηση και το θέμα της. Σημασία είχαν τα σχόλια και όσα έλεγαν (και… «αποκάλυπταν»). Εμφανίστηκαν από την δεκαετία του 2000 και γνώρισαν μεγάλες δόξες στην δεκαετία 2010-2020 μια σειρά blogs. Συνοπτικά, για την ιστορική καταγραφή του πράγματος, ήταν τα εξής (αν κάποια τα έχουμε ξεχάσει, ζητούμε συγγνώμη):

https://salamis-press.blogspot.com/https://dhmotikhkaramouza.blogspot.com/https://paloykianews.blogspot.com/https://toxovolos2.blogspot.com/https://salamisbest.blogspot.com/https://dracoumekoffsalamis.blogspot.com/https://salamis-news.blogspot.com/https://koulouri-news.blogspot.com/https://salamina-press.blogspot.com/

Αυτή την στιγμή από αυτά ενεργά μένουν μόνο τα τρία τελευταία, και ιδιαίτερα το Salamina-Press το οποίο έγινε ειδησεογραφικό site έχοντας κινηθεί ιδιαίτερα προσεκτικά και με αρκετά μεγάλο βαθμό αξιοπιστίας.

Οι σχολιαστές σε αυτά τα blog είχαν αγαπημένο «σπορ» την χολή, το βρίσιμο, τις «αποκαλύψεις» (πολλές φορές ψεύτικες) και τους μεταξύ τους διαλόγους για την υπεράσπιση της προπαγάνδας που εξυπηρετούσαν – πάντα ανώνυμα (ή, άντε, με κάποιο όνομα προδήλως ψεύτικο). Μερικές φορές, μάλιστα, έβλεπες διαλόγους του ίδιου με τον… εαυτό του (οι παλιοί διαχειριστές έχουν γελάσει πολύ με αυτούς τους διαλόγους της ίδιας IP…). Ωστόσο, είχαν μεγάλη επιρροή στην διαμόρφωση της κοινής γνώμης και τον χειρισμό της τοπικής ψηφοφορικής μάζας – τόση, μάλιστα, που τα αποτελέσματα των εκλογών της περασμένης δεκαετίας να θεωρείται ότι έχουν αποφασιστικά επηρεαστεί από αυτά (με βάση την αρχή του 10% που περιγράψαμε πιο πάνω). Βέβαια, είχαν ένα μεγάλο πρόβλημα: η ανωνυμία την οποία εκμεταλλεύονταν δεν ήταν πραγματική και οι αρχές εύκολα μπορούσαν να τους εντοπίσουν σε περιπτώσεις δικαστικής διαμάχης, όπως έγινε αρκετές φορές…

Γρήγορα έφτασε η εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Κυρίως του Facebook, το οποίο έγινε το νέο λαμπρό πεδίο δόξης των μηχανισμών σχολιαστών, με την εμφάνιση των «ψεύτικων προφίλ», αυτών που στην εθνική πολιτική σκηνή έχουν ονομαστεί «τρολ» (αν και σε εθνικό επίπεδο αυτά δρούσαν στο πρώην twitter/νυν X). Κομματικά στελέχη, αργόμισθοι του δημοσίου, άεργοι και διάφοροι άλλοι, έχουν επιστρατευτεί για αυτή την «δουλειά» (που έχει αποδειχτεί πολιτικώς αποδοτική), είτε αναμένοντας διορισμό ή βοήθεια, είτε στα πλαίσια υποστήριξης συγκεκριμένου πολιτικού εντολέα, είτε -πολύ απλά- για χρήματα. Το έργο τους συνοψίζεται στα εξής:

• αναπαραγωγή αναρτήσεων από προπαγανδιστικά κέντρα (όπως π.χ. «ομάδα αλήθειας», «όλα ψέματα» κλπ.)
• επιθέσεις προς τους αντιπάλους με μεγάλη ποικιλία (από υπονοούμενα για την προσωπική τους ζωή ως προσπάθειες πολιτικής τους ακύρωσης)
• υμνητικές αναρτήσεις για τους «ημέτερους», για τους «δικούς μας».

Πώς να αναγνωρίσετε ένα «τρολ»

Σε γενικές γραμμές υπάρχουν ορισμένα βασικά στοιχεία που είναι ενδεικτικά:

• Έχουν προφίλ χωρίς φωτογραφία, με γενικόλογα ονόματα ή ονόματα συνηθισμένα στον τόπο. Η ανυπαρξία φωτογραφίας είναι ένα σημάδι ψεύτικου προφίλ ειδικά αν ο λογαριασμός φέρεται να ανήκει σε γυναίκα, αφού στατιστικά άνω του 90% των γυναικών χρησιμοποιούν το μέσο σαν ψηφιακή φωτοθήκη (περιέργως πολλοί υπαρκτοί λογαριασμοί που ανήκουν σε άνδρες έχουν ελάχιστες προσωπικές φωτογραφίες).
• Παρουσιάζουν έλλειψη πρωτότυπου περιεχομένου και έχουν αταίριαστο αριθμό ακολούθων (following-followers ratio). Ένας λογαριασμός που έχεις ας πούμε δημιουργηθεί το 2023 και οι ελάχιστες αναρτήσεις του ακολουθούν το έργο των τρολς όπως το περιγράψαμε πιο πάνω, είναι ιδιαίτερα ύποπτο. Αν δε συνδυάζεται και με έλλειψη φωτογραφίας, και ανυπαρξία στοιχείων επικοινωνίας (εκτός ενός υποχρεωτικού email) τότε η υποψία αρχίζει να φτάνει στην βεβαιότητα.

Όταν βλέπεις, για παράδειγμα, λογαριασμό μιας κυρίας, στο οποίο δημοσιεύονται συνταγές και μετά πολιτικές αναρτήσεις και σχόλια, δεν υπάρχει φωτογραφία προσώπου και χρησιμοποιείται μια φρασεολογία με μεγάλη έμφαση στην ντοπιολαλιά, μπορεί να είναι σίγουρος κανείς ότι ο λογαριασμός αυτός είναι ψεύτικος, φτιαγμένος από άνδρα, έχει συγκεκριμένη πολιτική ταυτότητα και δεν είναι ντόπιος εκ καταγωγής.

Όταν βλέπεις, σε άλλο παράδειγμα, ένα λογαριασμό με τίτλο και όχι όνομα, στο οποίο δημοσιεύονται ύμνοι για την μία παράταξη και κριτική για την άλλη παράταξη, όπως και σχόλια από αυτόν τον λογαριασμό σε άλλους πάλι με το ίδιο μοτίβο, μπορεί να είναι κανείς βέβαιος ότι δεν είναι κάτι γνήσιο. Εάν δε διαπιστώσει κανείς ανερμάτιστες αναρτήσεις σε ότι αφορά τις εμφαινόμενες θέσεις του, μπορεί να είναι επίσης βέβαιος ότι αυτό τον λογαριασμό τον διαχειρίζονται δύο ή περισσότεροι εν αγαστή συμπνοία.

Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι είναι άλλο πράγμα οι ομάδες που δημιουργούνται από υπαρκτούς λογαριασμούς, άλλο οι ομάδες που δημιουργούνται από ψεύτικους λογαριασμούς και άλλο οι ψεύτικοι λογαριασμοί που έχουν τα εμφανισιακά στοιχεία μιας ομάδας. Γιατί… σε δουλειά να βρίσκονται: πρέπει να γίνονται πιστευτοί σε κάθε περίπτωση.

Οι «τρολ» λογαριασμοί «νομιμοποιούνται», ας πούμε, είτε με την χρήση τους ως πηγής πληροφορίας από υπαρκτά πρόσωπα, είτε με την σύσταση από υπαρκτά πρόσωπα να ακολουθείται και να διαβάζεται αυτός ο «τρολ» λογαριασμός γιατί «ξέρει τί λέει». Φυσικά τέτοιες ενέργειες από υπαρκτούς λογαριασμούς γεννούν εύλογα την εντύπωση μιας σύνδεσης μεταξύ τους – οπότε όσοι διαμαρτύρονται γι’ αυτή την εντύπωση σύνδεσης θα πρέπει να κάνουν το λιγότερο μια ενδοσκόπηση.

Θα πει κάποιος όμως το Σωκρατικό, ότι δεν έχεις σημασία ποιος λέει κάτι, σημασία έχει αν αυτό που λέγεται είναι αληθές. Οπωσδήποτε, σε πρώτο επίπεδο είναι έτσι. Όμως όταν δεν μιλάμε για γεγονότα αλλά για απόψεις, όπως και για γεγονότα που αποδεικνύονται είτε αναληθή είτε θέμα οπτικής, τότε υποχρεωτικά μπαίνουμε, χάρη στην αρχή quo bono (=ποιος ωφελείται), στο να ερευνούμε το «ποιος» και το «γιατί».

Σε ότι αφορά την σημερινή κατάσταση, μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι υπάρχουν ομάδες «τρολ» που συγκροτούν μηχανισμούς: άλλος για υποστήριξη της δημοτικής αρχής, άλλος για την επικοινωνιακή της υπονόμευση, άλλος για υποστήριξη του κυβερνώντος κόμματος, άλλος για την υποστήριξη άλλων κομμάτων. Οι μηχανισμοί αυτοί όμως, μηχανισμοί που στοχεύουν στο 10% όπως έχουμε πει, αρχίζουν να γίνονται αναποτελεσματικοί. Γιατί τόσο εξ αιτίας της πολυπλοκότητάς τους, τόσο εξ αιτίας του εμφανέστατου των στοχεύσεών τους, αλλά και τόσο εξ αιτίας των νομικών επιπλοκών που αρχίζουν τώρα σιγά σιγά να αντιμετωπίζουν και αυτοί οι μηχανισμοί όσο και οι υποστηρικτές τους, προϊόντος του χρόνου απαξιώνονται. Γιατί η πραγματικότητα είναι ότι στον ψηφιακό κόσμο υπάρχει ανωνυμία μόνο όσο δεν υπάρχει έρευνα από τις αρχές ή από κάποιους γνώστες του ζητήματος – και τότε, οι μηχανισμοί καταρρέουν σαν χάρτινος πύργος.

Αν δεν ανήκετε αγαπητοί αναγνώστες σε αυτό το 10% που είναι ο στόχος τους, μπορείτε εύκολα να ακολουθήστε την ορθή οδό: να αδιαφορήσετε! Έτσι κι αλλιώς αφορά αυτούς και μόνο αυτούς!

Αν, τώρα, ανήκετε στο 10%, θα χρειαστεί να προσέξετε πολύ τα παραπάνω. Όταν θα σας ζητήσουν τα ρέστα για αυτά που θα φανούν, μοιραία, στο τέλος, ας είναι για κάτι που το έχετε ήδη υπ’όψιν σας και δεν θα πέσετε από τα σύννεφα…

csi-salamina