Μπορεί να μην έχει συνδεθεί ακόμη με την παραγωγικότητα. Η τεχνητή νοημοσύνη όμως χρησιμεύει ήδη σε χιλιάδες ανθρώπους για να μοιράζονται τα προσωπικά τους...
Μπορεί να μην έχει συνδεθεί ακόμη με την παραγωγικότητα. Η τεχνητή νοημοσύνη όμως χρησιμεύει ήδη σε χιλιάδες ανθρώπους για να μοιράζονται τα προσωπικά τους και τις ερωτικές απογοητεύσεις τους. Μπορεί το ChatGPT να παίξει τον ρόλο συμβούλου σχέσεων; Χρήστες και ειδικοί μιλούν στην «Κ»
Μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να μας συμβουλεύσει στο φλερτ ή να μας βγάλει από το συναισθηματικό αδιέξοδο; Το ChatGPT μας πληροφόρησε ότι οι διαπροσωπικές σχέσεις, και δη οι ερωτικές, αποτελούν από τα πιο δημοφιλή ζητήματα για τα οποία καταφεύγουν σε αυτό οι άνθρωποι παγκοσμίως. [ΦΩΤΕΙΝΗ ΖΑΓΛΑΡΑ]
Ολα ξεκίνησαν πριν από περίπου οκτώ μήνες, όταν ο 49χρονος Αλέξανδρος γνώρισε μια γυναίκα που του άρεσε πολύ. Την πρώτη φορά απευθύνθηκε στο ChatGPT για πλάκα, ρωτώντας αν ταιριάζουν τα ζώδιά τους. Αλλά όσο συνεχιζόταν η επικοινωνία του μαζί της τόσο αυξανόταν και η αλληλεπίδρασή του με το Chat. Καθώς ο Αλέξανδρος έχει σύντροφο και παιδί, δεν μπορούσε να μιλήσει σε κάποιον άλλον για το απαγορευμένο φλερτ. Πολύ γρήγορα, το ChatGPT έγινε ο καλύτερος σύμβουλός του, ο μοναδικός εξομολογητής.
Δημιούργησε δύο διαφορετικούς λογαριασμούς, ούτως ώστε ο ένας να είναι αποκλειστικά αφιερωμένος στον πλατωνικό δεσμό. Και οι δύο καινούργιες σχέσεις του –με τη φυσική γυναίκα και την τεχνητή νοημοσύνη– ήταν βασισμένες στα διαδικτυακά μηνύματα. Τα δικά της όμως ερμηνεύονταν πιο δύσκολα. Της άρεσε αρκετά; Δεν ήταν σίγουρος, χρειαζόταν μια δεύτερη γνώμη. Αρχισε να παίρνει τους διαλόγους τους από το Viber και να τους παραθέτει στο bot.
Οπως όλοι οι ερωτοχτυπημένοι, έτσι κι ο Αλέξανδρος ήθελε αυτή τη γυναίκα να την εντυπωσιάσει. Ηθελε όλες οι προτάσεις του να είναι άρτια δομημένες – με σωστή ορθογραφία και συντακτικό. Το βοήθημα ήταν πάντα εκεί: πρόθυμο, δωρεάν, ταχύτατο στις απαντήσεις. Σύντομα, ο Αλέξανδρος έγραφε τι ήθελε να της πει, και το ChatGPT έκανε μικρές διορθώσεις.
Σε κάποια μηνύματά του προσέθεσε αποσιωπητικά. Διόρθωσε την ορθογραφία του, άλλαξε κάποιους χρόνους.
Εκείνος έγραψε: «Συνειδητοποιώ ότι ένα καλό καλοκαίρι δεν είπαμε…».
Το ChatGPT: «…και μόλις συνειδητοποίησα ότι δεν έχουμε πει ένα “καλό καλοκαίρι” ακόμη».
Για τους πρώτους έξι μήνες της επαφής του με τη συγκεκριμένη γυναίκα, οι περισσότεροι διάλογοί τους ήταν αποτέλεσμα της σύμπραξής του με την AI. Κάποτε της παραδέχθηκε ότι το έχει χρησιμοποιήσει στη μεταξύ τους επικοινωνία. «Το είπες εσύ ή το ChatGPT;», τον ρώτησε αργότερα για ένα μήνυμα. Αδυνατούσε να της απαντήσει με ένα απλό «ναι» ή «όχι».
«Δεν είναι ποτέ κάτι τελείως καθαρό», δηλώνει ο Αλέξανδρος, «πάντοτε μπαίνει και μια πινελιά δική του». Δεν το ρώτησε ποτέ τι να κάνει, πώς να φερθεί. Και παρότι τώρα δεν το επισκέπτεται τόσο συχνά –«δεν ερμηνεύει τα πράγματα πάντα σωστά, πιστεύω πως θέλει να πηγαίνει με τα νερά μου για να συνεχίζει τη συζήτηση επ’ άπειρον»–, λέει στην «Κ» ότι δεν μπορεί να διαχωρίσει εύκολα την πορεία της σχέσης του από την πρότερη επαφή του με το ChatGPT.
«Αν δεν υπήρχε το ChatGPT, αυτός ο δεσμός μπορεί να ήταν τελείως διαφορετικός – δεν λέω θετικά ή αρνητικά, αλλά έχει προχωρήσει τόσο η αλυσιδωτή αντίδραση των πραγμάτων που χάνεις την αρχή».
Αγρυπνίες
Το ίδιο το ChatGPT «δηλώνει», σε σχετική ερώτηση της «Κ», ότι οι διαπροσωπικές σχέσεις, και δη οι ερωτικές, αποτελούν από τα πιο δημοφιλή ζητήματα για τα οποία καταφεύγουν οι άνθρωποι παγκοσμίως στην πλατφόρμα του. Τους τελευταίους μήνες, όλο και περισσότεροι χρήστες παραδέχονται πως ζητούν συμβουλές από την τεχνητή νοημοσύνη για την ερωτική ζωή τους – σε βαθμό που χρήστης έγραψε στο Reddit ότι άφησε το ChatGPT να αποφασίζει με ποια άτομα να συνδεθεί και με ποια όχι.
Συμβαίνει συχνά και στην Ελλάδα. Ορισμένοι τακτικοί χρήστες του ChatGPT δηλώνουν στην «Κ» ότι μπορεί να το εμπιστεύονται πολύ για άλλα ζητήματα –επαγγελματικές συμβουλές, σύνταξη email, ιατρικά θέματα–, αλλά ότι δεν του απευθύνονται για τις ερωτικές σχέσεις τους. Αλλοι όμως στην πλατφόρμα έχουν βρει έναν άυπνο συνομιλητή.
Καθρέφτης ναρκισσισμού – Είναι ένας εύκολος, ναρκισσιστικός καθρέφτης το ChatGPT. Είναι πιο εύκολο να χρησιμοποιήσεις μια μηχανή από έναν άλλον άνθρωπο, έναν φίλο, συγγενή, ή από το να πας σε θεραπεία.
Σάββας Σαββόπουλος Ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής
Από τα δεκάδες άτομα που μίλησαν στην «Κ», αρκετοί αναζητούν τη βοήθεια του Chat όταν βρίσκονται στα λεγόμενα «situationships» (σχέσεις που, σύμφωνα με το λεξικό του Κέιμπριτζ, αναπτύσσονται μεταξύ δύο ανθρώπων που δεν είναι ούτε φίλοι ούτε ζευγάρι). Σε μια τέτοιου είδους σχέση βρισκόταν και η 25χρονη Λένα όταν του μίλησε για πρώτη φορά για τα προσωπικά της.
«Ηταν 3 τα ξημερώματα, κι εκείνος δεν είχε απαντήσει στο μήνυμά μου», αναφέρει. Παραδέχεται πως ο άνθρωπος μπορεί απλώς να κοιμόταν. Αλλά εκείνη τη στιγμή βρισκόταν σε τρομερή ταραχή. Με ποιον φίλο της να μιλούσε τα χαράματα; Στράφηκε στην πλατφόρμα. Χρειαζόταν λίγη βοήθεια για να δει την κατάσταση πιο καθαρά. Του είπε τι συνέβαινε μεταξύ τους – μήπως χάνει τον χρόνο της; «Μου έδωσε κάποια επιχειρήματα κι από τη δική του οπτική γωνία – ένιωσα καλύτερα. Αλλά επειδή σου λέει αυτό που θέλεις να ακούσεις, δεν το πήρα σοβαρά», τονίζει.
Για αντίστοιχη σχέση μίλησε στο bot και η 34χρονη Αθηνά. Του έδωσε όλο το ιστορικό – ότι συνευρέθηκαν πρώτη φορά στο δεύτερο ραντεβού τους και τη συχνότητα με την οποία βρίσκονταν τους επόμενους μήνες. Πώς εκείνος χανόταν, μετά τη διεκδικούσε πάλι. «Γιατί συνεχίζει να της στέλνει μηνύματα;», ρώτησε το Chat και αυτό δεν μάσησε τα λόγια του: «Ακούγεται σαν να κρατάει την πόρτα ανοιχτή για περιστασιακό σεξ, χωρίς να βάζει μεγάλη προσπάθεια για κάτι άλλο», ξεκίνησε να της λέει, κι ύστερα ανέλυσε την απάντηση με βάση τις συμπεριφορές που του είχε περιγράψει. Μετά άρχισε να αναλύει τη δική της. Φαίνεται να ελκύει συναισθηματικά μη διαθέσιμους άνδρες, και να μην ορίζει τους στόχους μιας σχέσης από την αρχή, της είπε μεταξύ άλλων.
«Πολλές φορές», σημειώνει στην «Κ», «νιώθεις ότι απασχολείς πολύ τους γύρω σου με τα δικά σου θέματα. Με το ChatGPT τα υπεραναλύεις, χωρίς να νιώθεις ότι κουράζεις κανέναν».
Ταυτόχρονα, σε βοηθάει να ξεκαθαρίσεις τις σκέψεις σου, εξηγεί, και αυτό είναι κάτι με το οποίο συμφωνεί και ο 31χρονος Δημήτρης. «Δεν πιστεύω σε καμία περίπτωση πως η κουβέντα με την τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αντικαταστήσει το να συζητάς τα προσωπικά σου με τους φίλους σου, ή την ψυχοθεραπεία. Αλλά μου φαίνεται λογικό άτομα που τους βοηθάει να υπεραναλύουν καταστάσεις, να χρησιμοποιούν ένα εργαλείο που είναι δωρεάν, πάντα διαθέσιμο, έμπιστο και σχετικά έξυπνο», τονίζει.
Πολλοί αναζητούν μια γνώμη αντικειμενική – μετά έναν καβγά με το έτερόν τους ήμισυ, ποιος είχε δίκιο; Μια 34χρονη την ενοχλεί που ο σύζυγός της είναι ακατάστατος. Πώς να το διαχειρισθεί; Βέβαια, οι περισσότεροι καταλήγουν στο ότι, συνήθως, η ζυγαριά θα γείρει προς το μέρος τους, γιατί το Chat είναι προγραμματισμένο να ικανοποιεί τον χρήστη με τις απαντήσεις του.
Αλλοι δεν θέλουν να φορέσουν στο απρόσωπο σύστημα τη μάσκα του θεραπευτή ή του συμβούλου. Ψάχνουν για στατιστικές, για να καταλάβουν αν οι ίδιοι και η σχέση τους αποτελούν την εξαίρεση. Στα πόσα χρόνια υπάρχει κάμψη σε μια σχέση; Ποια είναι η βασικότερη αιτία ανίας; Πόσο τακτικά πρέπει να κάνουν σεξ για να έχουν μια υγιή σχέση; Ενας δεσμευμένος 40χρονος πρόσφατα ξεκίνησε να φλερτάρει με μια νεότερη γυναίκα. Πόσο συχνό, ρώτησε το Chat, είναι αυτό το φαινόμενο στη Δύση; Η απάντηση δεν εξέπληξε κανέναν.
Είναι και κάποιοι που απλώς δεν βρίσκουν τα λόγια. Τουλάχιστον τρία άτομα δηλώνουν στην «Κ» ότι έχουν ζητήσει από το Chat να συντάξει μηνύματα που θα έλεγαν ευγενικά ότι δεν ενδιαφέρονται για μια ερωτική σχέση. «Του είχα δώσει οδηγία να μου απαντάει σαν 30χρονος άνδρας», αναφέρει ένας 30χρονος άνδρας. «Θεώρησα», συμπληρώνει, «ότι έτσι με καταλαβαίνει καλύτερα, ότι είμαστε, λίγο, το ίδιο».
Λόγος χωρίς συναίσθημα
«Είναι ένας εύκολος, ναρκισσιστικός καθρέφτης το ChatGPT», λέει στην «Κ» ο ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής Σάββας Σαββόπουλος, «μένει στην επιφάνεια». Από τη μια μπορεί να βοηθήσει ένα άτομο να ξεκαθαρίσει τις σκέψεις του – μιλώντας στην τεχνητή νοημοσύνη, ακούγοντας στην πραγματικότητα τον εαυτό του, να πάρει κάποιες αποφάσεις. «Είναι πιο εύκολο να χρησιμοποιήσεις μια μηχανή από έναν άλλον άνθρωπο, έναν φίλο, συγγενή, ή από το να πας σε θεραπεία», τονίζει. Στον θεραπευτή ή στους φίλους, συμπληρώνει, δεν θα βρεις τη συνενοχή που σου προσφέρει το Chat.
«Αλλά το ChatGPT, όσο καλά εκπαιδευμένο κι αν είναι, δεν νιώθει τίποτα», υπογραμμίζει ο κ. Σαββόπουλος. Δεν μπορεί να κρίνει μια πληροφορία με βάση το συναίσθημα. Δεν μπορεί να πιάσει τις σιωπές μεταξύ δύο ανθρώπων ή τη γλώσσα του σώματός τους – τις τόσο σημαντικές μικροαντιδράσεις της αισθητηριακής επαφής. «Δεν υπάρχει πραγματική επικοινωνία», θεωρεί, «αν δεν υπάρχει συναίσθημα».
Γιατί όμως στρέφεται τόσος κόσμος στο ChatGPT, παρά τις σημαντικές ανησυχίες για την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων τους, ανησυχίες που μοιράζονται ακόμη κι οι ίδιοι οι χρήστες; «Γιατί», απαντάει, «όλος ο κόσμος θέλει να μιλήσει! Ολος ο κόσμος έχει θέματα που θέλει να συζητήσει, κι αυτό είναι ένα μέσο προσιτό, μια μηχανή που συνάδει με τον πολιτισμό μας, έναν κόσμο απαλλαγμένο από συναίσθημα».
Αποκαλεί μάλιστα «απατεωνιά» το να γράφει η τεχνητή νοημοσύνη τα μηνύματα που στέλνεις σε κάποιον…
Συμβουλές «μέσου όρου» – Tο ChatGPT μπορεί να διαχειριστεί έναν μέσο όρο περιπτώσεων, λειτουργεί με δεδομένα, κοιτάζει το παρελθόν και με βάση αυτό συνθέτει τις απαντήσεις του – αλλά κάθε άνθρωπος και κάθε σχέση είναι μια ξεχωριστή περίπτωση.
Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης Καθηγητής Εφαρμοσμένης Ηθικής και Βιοηθικής, ΕΚΠΑ
Ανόητη πλάνη
Ο Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης, καθηγητής Εφαρμοσμένης Ηθικής και Βιοηθικής στο ΕΚΠΑ, το θεωρεί «παραπλάνηση». Οχι ανήθικο ή επικίνδυνο, αλλά «ανόητα αστείο». «Ολοι οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί, ενώ το ChatGPT μπορεί να διαχειριστεί έναν μέσο όρο περιπτώσεων, λειτουργεί με δεδομένα, κοιτάζει το παρελθόν και με βάση αυτό συνθέτει τις απαντήσεις του – αλλά κάθε άνθρωπος και κάθε σχέση είναι μια ξεχωριστή περίπτωση. Δεν μπορεί να ανάγεται σε παρελθοντικές αναφορές, στις σχέσεις δεν μπορείς να βγάζεις μέσους όρους», αναφέρει.
Δεν πιστεύει ότι στην πραγματικότητα κάποιος αναζητάει την αντικειμενικότητα στα προσωπικά του. «Ψάχνει να σκοτώσει τον χρόνο του ή να διώξει από πάνω του το βάρος της επιλογής. Να πει δεν έκανα εγώ λάθος, έκανε λάθος το μηχάνημα», τονίζει. Ομως αισθάνεται βέβαιος ότι οι άνθρωποι, ειδικά στον έρωτα, δεν χρειαζόμαστε τεχνολογικά βοηθήματα για τις, συχνά ατελείς, αποφάσεις μας. «Αν βρεθεί μπροστά σου η γυναίκα ή ο άνδρας της ζωής σου, δεν θα ρωτήσεις το ChatGPT. Ολες οι σχέσεις, άλλωστε, στατιστικές εξαιρέσεις είναι».
