Θεσμικό πλαίσιο και συγκριτικά Συστήματα Οργάνωσης Φορολογικής Λειτουργίας ΟΤΑ – Μητροπολιτικό Μοντέλο
ΑΡΘΡΑ (ΕΙΔΗΣΕΙΣ)ΕΛΛΑΔΑ 18 Δεκεμβρίου 2025 fonisalaminas
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δήμοι στην περιοχή είναι πολυδιάστατες και επηρεάζουν σημαντικά τόσο την οικονομική τους αυτονομία όσο και την ελληνική αναπτυξιακή τους προοπτική.
Άρθρο του Χρήστου Μπακούρου*
Η περιορισμένη ελευθερία των Δήμων στη λήψη αποφάσεων για τα δημόσια οικονομικά, η μεγάλη γραφειοκρατία και οι συγκεχυμένες διαδικασίες δυσκολεύουν την αποτελεσματική διαχείριση των τοπικών πόρων και την εφαρμογή φορολογικών πολιτικών.
Μολονότι οι δήμοι έχουν έναν σημαντικό πολιτικό, διοικητικό, και αναπτυξιακό ρόλο, υπάρχει μια αναγκαιότητα για μεταρρύθμιση, ιδίως στην εναρμόνιση της συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων βαθμίδων διοίκησης (Κυβέρνηση, περιφέρεια, δήμοι).
Οι ΟΤΑ αντιμετωπίζουν περιορισμούς σε πόρους και εξουσίες, που επηρεάζουν την ικανότητα τους να εισπράττουν αποτελεσματικούς φόρους. Επίσης, οι πολιτικές και οι οικονομικές αλλαγές επηρεάζουν τη σταθερότητα και τη συνέπεια των εσόδων τους.
Η έλλειψη συνοχής και η πολυπλοκότητα του συστήματος εντοπίζονται ως κύρια εμπόδια, με μια αξιοσημείωτη αβεβαιότητα ανάμεσα στους ερωτηθέντες σχετικά με τη φορολογική πίεση, υποδηλώνοντας την ανάγκη για απλοποίηση και ομοιομορφία.
Η κατανόηση και η εφαρμογή των φορολογικών νόμων υπονομεύεται από την πολυπλοκότητα του συστήματος, προκαλώντας αναποτελεσματική διαχείριση των εσωτερικών.
Η απλοποίηση των νόμων και η βελτίωση των διαδικασιών είναι κρίσιμη για τη βελτίωση της συλλογής και διαχείρισης των φόρων. Επιπλέον, η έλλειψη κατάρτισης και πόρων στους ΟΤΑ αναδεικνύεται ως σημαντική πρόληψη, με την ενίσχυση της εκπαίδευσης των προσώπων και την επένδυση σε τεχνολογίες να αποτελούν βασικά βήματα για τη βελτίωση της φορολογικής διαχείρισης.
Η ψηφιακή αναβάθμιση και η αυτοματοποίηση των διαδικασιών μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην αύξηση της αποδοτικότητας και στη βελτίωση της διαφάνειας, ενισχύοντας τη σχέση μεταξύ ΟΤΑ και φορολογικών. Η εκπαίδευση και η τεχνολογική υποδομή παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση της κατανόησης και της εφαρμογής των φορολογικών νόμων, βελτιώνοντας την ακρίβεια και την αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των φορολογικών υποθέσεων.
Η έρευνα υποδεικνύει επίσης την ανάγκη για μεταρρύθμιση στη φορολογία και τη διοίκηση των ΟΤΑ, καθώς και τη σημασία της περαιτέρω ενσωμάτωσης τεχνολογικών και διαχειριστικών καινοτομιών. Η ενσωμάτωση νέων τεχνολογικών εργαλείων και πρακτικών μπορεί να απλοποιήσει τις φορολογικές διαδικασίες, προάγοντας τη διαφάνεια και βοηθώντας τους πολίτες να κατανοήσουν καλύτερα το σύστημα. Αυτό μπορεί να αυξήσει την εμπιστοσύνη του κοινού και να μειώσει την αντίσταση στη φορολογία, ενθαρρύνοντας την καινοτομία και την ορθή χρήση των διαθέσιμων πόρων.
Τελικά ότι η επιτυχία της αποκέντρωσης εξαρτάται από τη δυνατότητα των ΟΤΑ να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις επιπλέον αρμοδιότητες, απαιτώντας περισσότερους πόρους, εκπαίδευση, και υποστήριξη.
Μια σημαντική πρόκληση είναι η δυνητική ανισότητα στη διανομή πόρων μεταξύ διαφόρων περιοχών, λόγω διαφορετικής φορολογικής βάσης ή διαθέσιμων πόρων. Αυτός ο μηχανισμός για τη δίκαιη κατανομή πόρων και την αποφυγή αυξανόμενων τοπικών ανισοτήτων.
Επιπλέον, η έρευνα υπογραμμίζει τη σημασία των νέων τεχνολογιών και της πληροφορικής στην αποτελεσματική διαχείριση των φορολογικών εσωτερικών των ΟΤΑ, με πάνω από το 80% των ερωτηθέντων να τονίζει την έλλειψη τεχνολογίας ως σημαντικό εμπόδιο. Η τεχνολογία μπορεί να επιτρέψει την αυτοματοποίηση των διαδικασιών, την ανάλυση δεδομένων, και την ενίσχυση της διαφάνειας, βελτιώνοντας τη συλλογή και τη διαχείριση των φορολογικών πόρων.
Αυτές οι αλλαγές μπορούν να βελτιώσουν την απόδοση, την αυτονομία, και τη διοικητική αποδοτικότητα των ΟΤΑ, ενισχύοντας τη δημοκρατική νομιμοποίηση σε τοπικό επίπεδο και προάγοντας τη δίκαιη κατανομή των πόρων.
Τέλος, η έρευνα τονίζει τη σημασία της διαφάνειας και της λογοδοσίας στη διαχείριση των φορολογικών εσωτερικών, με στόχο την αύξηση της εμπιστοσύνης του κοινού και της δημοσιονομικής απόδοσης. Η ενημέρωση και η συμμετοχή των πολιτών είναι θεμελιώδης για την οικοδόμηση ενός αποδοτικότερου και δικαιώματος φορολογικού συστήματος, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη στις δημοσιονομικές αρχές και προάγοντας τη δημοκρατία και τη λογοδοσία στο φορολογικό πεδίο.
Εφαρμογή των Αποτελεσμάτων από την τοπική Αυτοδιοίκηση και το κράτος
Η εφαρμογή των αποτελεσμάτων από την έρευνα στην τοπική αυτοδιοίκηση και το κράτος αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για τη βελτίωση της διαχείρισης των φορολογικών και διοικητικών αρμοδιοτήτων.
Προτεραιότητα, στην ενίσχυση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης των υπαλλήλων στους ΟΤΑ , είναι ουσιαστική για την ανάπτυξη των απαραίτητων δεξιοτήτων σε φορολογικά θέματα και την εξοικείωση με νέες τεχνολογίες. Η τεχνολογική αναβάθμιση με σύγχρονα εργαλεία και συστήματα θα βελτιώσει την αποδοτικότητα των διαδικασιών και τη διαφάνεια. Η διαφάνεια και η λογική πρέπει να αυξηθούν μέσω της ανάπτυξης διαδικασιών που ενθαρρύνουν την ανοιχτή επικοινωνία και την ευκολία πρόσβασης σε φορολογικές πληροφορίες για τους πολίτες.
Η φορολογική αποκέντρωση, η μεταφορά φορολογικών αρμοδιοτήτων στους ΟΤΑ, μπορεί να ενισχύσει την τοπική αυτονομία και να βελτιώσει τη διοικητική απόδοση, εφόσον συνοδεύεται από την ανάλογη στήριξη και πόρους. Επίσης, η ενθάρρυνση της δικτύωσης και των συνεργασιών μεταξύ των ΟΤΑ και άλλων φορέων μπορεί να προωθήσει τις αποφάσεις και τις πρακτικές, οδηγώντας σε πιο αποτελεσματικές καινοτόμες λύσεις.
Τέλος, η τοπική προσαρμογή των φορολογικών-πολιτικών στις ειδικές τοπικές απαιτήσεις και συνθήκες αποτελεί έναν άλλο τομέα που πρέπει να εξεταστεί, προκειμένου να επιτευχθεί μια ισορροπημένη και αποδοτική φορολογική πολιτική που λαμβάνει υπόψη τις μοναδικές απαιτήσεις κάθε περιοχής.
Μέσα από αυτές τις προτεινόμενες στρατηγικές, οι ΟΤΑ και το κράτος μπορεί να εφαρμόσει τα αποτελέσματα της έρευνας για να ενισχύσει τη φορολογική διαχείριση και να βελτιώσει την παροχή των δημοσίων υπηρεσιών. Η εφαρμογή αυτών των συστάσεων απαιτεί συντονισμένη προσπάθεια, προσαρμοσμένη στρατηγική και ανοιχτή επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων ενδιαφερόμενων μερών.
Με τη σωστή εφαρμογή και δέσμευση, οι ΟΤΑ και το κράτος που θα μπορέσουν να επιτύχουν μια πιο δίκαιη, διαφανή και αποδοτική διαχείριση των φορολογικών τους πόρων, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη και την ευημερία των τοπικών κοινοτήτων.
Προτάσεις Μητροπολιτικού Μοντέλου
Ο όρος “μητροπολιτική περιοχή” αναφέρεται συχνά στις περιοχές από μεγάλα αστικά κέντρα και χαρακτηρίζεται από τη σύγχυση του αστικού και αγροτικού χώρου, καθώς και την ύπαρξη στενών οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών συνδέσεων με το κεντρικό αστικό κέντρο.
Οι μητροπολιτικές περιοχές αντιπροσωπεύουν τις περιοχές που συχνά αποτελούν τον κύριο οικονομικό και κοινωνικό πυρήνα ενός κράτους ή μιας περιφέρειας.
Η έννοια αυτή δεν έχει ομοιογενή ορισμό, και η ακριβής κατηγοριοποίηση των μητροπολιτικών περιοχών μπορεί να διαφέρει από χώρα σε χώρα.
Στις χώρες της Ένωσης, όπως αναφέρατε, η Ε.Ε. έχει ορίσει τις μητροπολιτικές περιοχές ως περιοχές με πληθυσμό 500.000 κατοίκων και άνω που εμφανίζουν ολοκληρωμένες λειτουργίες και έχουν ισχυρή διακυβέρνηση. Αυτός ο ορισμός είναι συνήθης για στατιστικούς και διοικητικούς σκοπούς και μπορεί να διαφέρει από την έννοια της μητροπολιτικής περιοχής σε άλλες χώρες.
Η ανάδειξη της μητροπολιτικής περιοχής και η εφαρμογή της μητροπολιτικής διακυβέρνησης μπορεί να απαντήσει σε πολυσύνθετα και εξελιγμένα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά ζητήματα.
Ο συντονισμός και η συνεργασία μεταξύ των διαφόρων τοπικών αρχών και των ενδιαφερομένων φορέων σε μια μητροπολιτική περιοχή μπορούν να βελτιώσουν τη δυνατότητα αντιμετώπισης των προκλήσεων που αντιμετωπίζει μια περιοχή σε αυτήν την εποχή των γρηγόρων μεταβολών.
Ωστόσο, η επιτυχής εφαρμογή αυτών των θεσμών απαιτεί συχνά συντονισμό συνεργασίας και διάλογο μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών, καθώς και τη δημιουργία κατάλληλων πολιτικών και διοικητικών πλαισίων που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της μητροπολιτικής περιοχής.
Ενόψει και της κατάθεσης προς διαβούλευση του νέου νομοθετικού πλαισίου για την τοπική αυτοδιοίκηση Α΄και Β΄βαθμού, θεωρώ ότι από αυτές τις βελτιώσεις, οι ΟΤΑ θα είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν με μεγαλύτερη ευκολία στις σύγχρονες προκλήσεις, να αυξήσουν την οικονομική τους αυτοτέλεια και να προωθήσουν μια πιο δίκαιη και αποτελεσματική φορολογική διαχείριση, που θα είναι προς όφελος όλων των πολιτών.
Δρ. Χρήστος Μπακούρος
ΡhD Δημόσια Διοίκηση- Οικονομολόγος – Διοίκηση Επιχειρήσεων & Οργανισμών
MSc Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση – MSc Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων
πρ. Γενικός Γραμματέας Δήμου Διονύσου
Πρόεδρος Ελεγκτικής Επιτροπής Ένωσης Γενικών Γραμματέων ΟΤΑ “ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ”
Μέλος Επιστημονικού Συμβουλίου Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ι.Τ.Α)
otavoice.gr
