Οι πρώτοι Γάλλοι τουρίστες στο νησί και οι δεσμοί με τη Γαλλική αρχαιολογική Σχολή

Το 2011 συμπληρωθήκαν 100 χρόνια από την έναρξη των ανασκαφών της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής στο νησί της Θάσου. Ανασκαφές που έφεραν στο φως την αρχαία αγορά και την αρχαία πόλη του νησιού, αγάλματα και μνημεία μοναδικής αρχαιολογικής αξίας και ομορφιάς. Ταυτόχρονα, οι ανασκαφές αυτές έφεραν κοντά τους κατοίκους του κατάφυτου νησιού του βορειοανατολικού Αιγαίου με τους Γάλλους επιστήμονες και ερευνητές. Οι τελευταίοι, στο πλαίσιο του ανασκαφικού έργου τους, επισκέπτονταν το νησί για εβδομάδες, ακόμα και μήνες. Σύμφωνα με μαρτυρίες και με το σπάνιο φωτογραφικό υλικό που έχει κυκλοφορήσει όλα αυτά τα χρόνια, φαίνεται πως δέθηκαν στενά με τους ντόπιους κατοίκους.

Σε μια εποχή που οι συνθήκες ζωής ήταν δύσκολες, τα τεχνολογικά μέσα και οι υποδομές ανύπαρκτα, η οικονομική ανάπτυξη ούτε καν αναφαίνονταν, ο τουρισμός ήταν μια λέξη άγνωστη και η ζωή στο νησί κυλούσε σε πολύ διαφορετικούς ρυθμούς απ΄ ότι σήμερα, οι Γάλλοι αρχαιολόγοι αγάπησαν τους Θάσιους και αγαπήθηκαν από αυτούς, αναπτύσσοντας δεσμούς φιλίας μαζί τους. Δεν είναι λοιπόν διόλου τυχαίο το γεγονός ότι Γάλλοι ήταν και οι πρώτοι τουρίστες που επισκέφθηκαν το νησί τον Σεπτέμβριο του 1933 για μια μονοήμερη εκδρομή, όταν ακόμα η πρωτεύουσα της Θάσου, ο Λιμένας, δεν είχε λιμάνι και τα πλοία που εκτελούσαν τα δρομολόγια από την Καβάλα ήταν κυρίως μεγάλα καΐκια, στην αρχή με πανιά και αργότερα με μηχανές.

Ωστόσο, αυτοί οι πρώτοι τουρίστες, ταξίδεψαν στο νησί με ένα σύγχρονο πλοίο το ΠΑΤΡΙΣ ΙΙ, ένα κρουαζιερόπλοιο της εποχής, στο οποίο επέβαιναν διακόσιοι Γάλλοι επιστήμονες και άνθρωποι του πνεύματος. Το πλοίο, πραγματοποιούσε ταξίδια ανά την Ελλάδα ώστε οι επιβάτες του να επισκεφθούν πολιτιστικά μνημεία και αρχαιότητες της χώρας γνωρίζοντας από κοντά τον ελληνικό πολιτισμό.

Όταν η ιστορία έρχεται στο φως

Το σημαντικό αυτό γεγονός της επίσκεψης των Γάλλων τουριστών στο νησί, είχε καταγράψει η τοπική εφημερίδα της Καβάλας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ με ημερομηνία 8 Σεπτεμβρίου 1933, το δημοσίευμα της οποίας ανέσυρε ο ερευνητής ιστορίας Κώστας Παπακοσμάς από τα αρχεία που φυλάσσονται στη δημοτική βιβλιοθήκη Καβάλας «Βασίλης Βασιλικός». «Από το αναλυτικό και μακροσκελές ρεπορτάζ της εφημερίδας, το οποίο μάλιστα φιλοξενείται στην πρώτη σελίδα», τονίζει ο κ. Παπακοσμάς μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, «γίνεται αντιληπτό στο σύγχρονο αναγνώστη πόσο σημαντική ήταν αυτή η επίσκεψη για τους κατοίκους της Θάσου και πόσο μεγάλη εντύπωση τους έκαναν οι ταξιδιώτες – περιηγητές που, σε κάθε περίπτωση, ήταν φορείς μιας άλλης κουλτούρας». Το δημοσίευμα αναφέρει ότι: «άνδρες και γυναίκες με χρωματιστά ρούχα και εντυπωσιακά καπέλα, ιερείς με μαύρες φορεσιές, μέλη του πληρώματος του πλοίου, πλημμύρησαν την παραλία του νησιού» και από αυτό καταλαβαίνει κάποιος πως οι νησιώτες υποδέχθηκαν με θέρμη τους Γάλλους τουρίστες, ήταν ιδιαίτερα φιλόξενοι και δεν έκρυβαν τη χαρά τους για την επίσκεψη αυτή».

Οι επιβάτες του ΠΑΤΡΙΣ ΙΙ έφτασαν με βάρκες στην προκυμαία του Λιμένα αφού το καράβι έδεσε ανοιχτά λόγω έλλειψης λιμενικών υποδομών. Το νέο για την άφιξη του πλοίου ήταν γνωστό από μέρες στο νησί που είχε προετοιμαστεί κατάλληλα. Τρία κορίτσια με μεταξωτές φορεσιές (οι δεσποινίδες Βουλτσίδου, Γιανναπούλου και Κλωνάρη) μαζί με τα κορίτσια του Ορφανοτροφείου Θηλέων Καβάλας που βρίσκονταν στο νησί, χόρεψαν παραδοσιακούς θασιτικούς χορούς και καλωσόρισαν τους περιηγητές. Μάλιστα, υπάρχει και μια παλιά φωτογραφία από το προσωπικό αρχείο της κ. Παναγιώτας Καρακατσάνη, που εικάζεται πως είναι από εκείνη την υποδοχή.

«Ζητωκραυγαί διάτοροι υπέρ της Ελλάδος και της Γαλλίας…»

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, οι Γάλλοι περιηγητές επισκέφθηκαν τις αρχαιολογικές ανασκαφές και τα μνημεία που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη μόλις πριν από λίγα χρόνια, γεγονός που επιβεβαιώνει τη δράση της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής στο νησί. Ο εκπρόσωπος του συνδέσμου κοινοτήτων Θάσου Γρ. Χατζηκωνσταντινίδης μίλησε με θερμά λόγια για το νησί και καλωσόρισε τους επισκέπτες, τονίζοντας την ευγνωμοσύνη που νιώθουν οι Θάσιοι απέναντι στην Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή.

Ο καθηγητής της αρχαιολογίας και βυζαντινολογίας Μιλέ, που ήταν μεταξύ των περιηγητών, απάντησε στον εκπρόσωπο των κοινοτήτων… «Ελληνιστί»… ενώ όπως αναφέρει το πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της εφημερίδας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, τους λόγους του Χατζηκωνσταντινίδη και του καθηγητή Μιλέ… «εκάλυψαν ζητωκραυγαί διάτοροι υπέρ της Ελλάδος και της Γαλλίας…».

Στους επισκέπτες, άλλωστε, προσφέρθηκαν καλάθια με τοπικά προϊόντα του νησιού όπως ροδάκινα, σταφύλια, σύκα και μέλι. «Το σφύριγμα του βαποριού σήμαινε και την επιστροφή των επισκεπτών σε αυτό και την αναχώρησή τους. Με μαντήλια, καπέλα και ομπρέλες ο αποχαιρετισμός από την παραλία…», αναφέρει το ρεπορτάζ και συνεχίζει: «το καμαρώνουμε, ευχόμενοι καλό ταξείδι στους ευγενείς Γάλλους. Σε λίγο έχει χαθεί στον κάβο των Βρυοκάδρων. Καλό τους κατευόδιο…».

Ο ρόλος του περιοδικού «Le Voyage en Grece»

Τις εκδρομές αυτές με το επιβατικό σκάφος ΠΑΤΡΙΣ ΙΙ διοργάνωνε τη δεκαετία του 1930 το περιοδικό Le Voyage en Grece (Ταξίδι στην Ελλάδα). «Η έκδοση του περιοδικού», σημειώνει ο κ. Παπακοσμάς, «φαίνεται να είναι μια από τις πιο ολοκληρωμένες εκδοτικές περιπέτειες του 20ου αιώνα. Τα έντεκα περιοδικά που κυκλοφόρησαν μεταξύ 1933 και 1939 εκδόθηκαν από τον Ηρακλή Ιωαννίδη (Hercule Joannidès), διευθυντή της εταιρείας Neptos που εξασφάλιζε την αντιπροσώπευση των σκαφών του εφοπλιστή Λεωνίδα Εμπειρίκου. Δημιούργησε έτσι έναν σύνδεσμο μεταξύ της Ελλάδας και των ταξιδιωτών της μέσω σύγχρονων συγγραφέων, καλλιτεχνών και μελετητών. Το αποτέλεσμα αυτής της εξαιρετικής δουλειάς, που είχε ως αποτέλεσμα να παντρέψει τον κλασικισμό με την πρωτοπορία, ξεπέρασε κατά πολύ αυτό που θα περίμενε κανείς από μια εκδοτική εταιρεία που αρχικά στόχευε στον τουρισμό».

Το πλοίο ΠΑΤΡΙΣ ΙΙ ήταν ένα από τα σκάφη του εφοπλιστή Εμπειρίκου. Για έξι χρόνια, ο Ηρακλής Ιωαννίδης, ο διπλά εξόριστος από την πατρίδα του Έλληνας από τη Μικρά Ασία, έχτισε μια ιδανική Ελλάδα υπό το φως της νοσταλγίας του. «Ως επί το πλείστων», σημειώνει ο κ. Παπακοσμάς, «Γάλλοι, αλλά και Ελβετοί, ήταν οι συγγραφείς του περιοδικού «Ταξίδι στην Ελλάδα» που έχτισαν μια απαράμιλλη αψίδα, φόρο τιμής στον ελληνικό πολιτισμό, από την αρχαιότητα έως τους σύγχρονους χρόνους. Σε κάθε περίπτωση πάντως, παράλληλα με το αισθητικό του ενδιαφέρον, το περιοδικό που είχε ιστορική και κοινωνιολογική διάσταση, προορίζονταν κυρίως για τους επιβάτες του κρουαζιερόπλοιου ΠΑΤΡΙΣ ΙΙ».

ΑΠΕ ΜΠΕ