Υπόθεση Globiled

Θα ξεκινήσουμε με απτά γεγονότα.

Στις 4 Οκτωβρίου του 2021, η Οικονομική Επιτροπή του Δήμου Σαλαμίνας ενέκρινε το σχέδιο διακήρυξης διεθνούς διαγωνισμού με αντικείμενο: «Ενεργειακή αναβάθμιση – αυτοματοποίηση του συστήματος ηλεκτροφωτισμού κοινόχρηστων χώρων και εφαρμογές Smart Cities.»

Επιγραμματικά, στο εν λόγω σχέδιο ο Δήμος Σαλαμίνας αποφασίζει να εκχωρήσει για 12 χρόνια τα ανταποδοτικά τέλη οδοφωτισμού που εισπράττει από τους δημότες, ένα ποσό που συνολικά ξεπερνά το 1.000.000€ ετησίως (δηλαδή το συνολικό ποσό για την περίοδο εκχώρησης ξεπερνά τα 12.000.000), και προκηρύσσει διεθνή διαγωνισμό για την επιλογή του καταλληλότερου (όπως χαρακτηρίζεται) αναδόχου.

Ωστόσο, χρονικά συναφής ήταν η αρκετά πρωθύστερη ενημέρωση από το Ταμείο Παρακαταθηκών & Δανείων προς όλους τους οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (και προς τον δήμο Σαλαμίνας), σχετικά με την παρεχόμενη από αυτό δυνατότητα λήψης δανείου με ευνοϊκούς όρους, χρηματοδοτούμενου από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, με το οποίο θα μπορούσαν να προβούν στην ενεργειακή αναβάθμιση του οδοφωτισμού, δηλαδή την αντικατάσταση των υπαρχόντων φωτιστικών σωμάτων με συστήματα LED. Σε ότι αφορά την Σαλαμίνα, η άρτια οργανωμένη Τεχνική Υπηρεσία του δήμου θα μπορούσε να επιτρέψει την αντικατάσταση αυτή ανέξοδα (πλην των απαιτούμενων υλικών) και με δεδομένο ότι η δανειακή επιβάρυνση υπολείπετο κατά πολύ των εισπράξεων των ανταποδοτικών τελών οδοφωτισμού, θα ήταν δυνατή η εξοικονόμηση πόρων για τον δήμο, ανοίγοντας τον δρόμο είτε για μείωση των τελών οδοφωτισμού για τους δημότες είτε για την αξιοποίηση των πόρων αυτών σε άλλες δράσεις. Αυτό ήταν και το σκεπτικό των 45 δήμων που αξιοποίησαν αυτή τη δυνατότητα από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (μεταξύ αυτών οι δήμοι Σερρών, Νέας Σμύρνης και Αλεξανδρούπολης).

Η επιλογή του Δήμου Σαλαμίνας ήταν διαφορετική.

Στις 27 Δεκεμβρίου του 2021, η Επιτροπή Διαγωνισμού του δήμου, αποσφράγισε τις προσφορές και διαπίστωσε ότι τελικά συμμετείχαν μόνο δύο εταιρείες: η ΑΚΤΩΡ Facility Management και η «ένωση εταιρειών» ΟΤΕ-Globiled. Ήταν οι δύο εταιρείες που τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου είχαν αναλάβει μαζί την διεκπεραίωση του ίδιου έργου στον δήμο Μεγαρέων – πράγμα ήδη γνωστό και ανηρτημένο δημοσίως πριν την αποσφράγιση των προσφορών.
Η Επιτροπή ζήτησε διευκρινήσεις από την ΑΚΤΩΡ, οι οποίες δεν δόθηκαν ποτέ. Έτσι, ο διαγωνισμός κατακυρώθηκε στις ΟΤΕ-Globiled.

Στο πρακτικό της Επιτροπής Διενέργειας Διαγωνισμών & αξιολόγησης προσφορών για τον σχετικό διαγωνισμό (μπορείτε να δείτε την απόφαση 87/2022 για έγκριση αυτού του πρακτικού εδώ) αναφέρονται μεταξύ άλλων οι εξής σημαντικές λεπτομέρειες για το έργο:

α. Ο ΟΤΕ Α.Ε. προσέφερε εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 71,55%, ποσοστό μεγαλύτερο από το 68,56% που απαιτούνταν.

β. Η ένωση εταιρειών ΟΤΕ-Globiled προσέφερε χρονοδιάγραμμα υλοποίησης 8 μηνών που ήταν 4 μήνες λιγότερος χρόνος από το όριο των 12 μηνών του διαγωνισμού.

Στο οικονομικό μέρος, στο δημοτικό συμβούλιο της 30^ης Ιανουαρίου 2023 (μπορείτε να δείτε το σχετικό απόσπασμα εδώ) αναφέρθηκε ότι η συμβατική αμοιβή του αναδόχου ήταν 11.616.968,26€ πλέον ΦΠΑ, που θα καλυφθεί από έναν ειδικό καταπιστευτικό λογαριασμό του Ταμείο Παρακαταθηκών & Δανείων γι’ αυτό τον λόγο και στον οποίο θα εισρέουν για 12 χρόνια τα έσοδα από τα ανταποδοτικά τέλη του οδοφωτισμού.

.

Από την «ενεργειακή αναβάθμιση»  στο… smart city

Και μετά από τα απτά γεγονότα, ας προχωρήσουμε σε ορισμένα ζητήματα ουσίας.

Όχι πολύ μετά από τις εξελίξεις που περιγράψαμε, εκδηλώθηκε ένα κύμα αντιδράσεων για το υψηλό κόστος του έργου. Μία από τις πιο ηχηρές ήταν του πολιτικού μηχανικού Άγγελου Χειρδάρη ο οποίος τόσο σε συνεντεύξεις όσο και σε κοινωνικά δίκτυα παρουσίασε μια δική του λεπτομερέστατη μελέτη (μπορείτε να την δείτε εδώ) στην οποία με αυτεπιστασία, δηλαδή την χρήση της τεχνογνωσίας που υπάρχει στην Τεχνική Υπηρεσία του δήμου, στην οποία από οικονομικής άποψης για το έργο της αντικατάστασης των υπαρχόντων φωτιστικών του οδοφωτισμού με φωτιστικά εξοικονόμησης ενέργειας LED, το κόστος για τον δήμο θα μπορούσε να κυμανθεί από 4.392.260€ (ευμενές σενάριο) έως 6.959.448€ (δυσμενές σενάριο). Αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα ότι η διαφορά με τα 11.616.968,26€ είναι γιγαντιαία και προκάλεσε άμεσα ερωτήματα.

Επιπροσθέτως, σε συνέντευξή του στο salamina.tv, ο κ.Ραπανάκης, μηχανικός και αυτός και στέλεχος της «Λαϊκής Συσπείρωσης» της Σαλαμίνας, αποκάλυψε ότι μετά από δική του έρευνα, τα φωτιστικά και οι λάμπες LED που αναφέρονταν στην προσφορά της OTE-Globiled στοιχίζουν στην ελεύθερη αγορά κλάσμα της προσφερθείσας τιμής- πράγμα που θεωρεί ως ένδειξη ιδιαίτερα επαχθούς υπερτιμολόγησης.

Εάν το έργο ήταν η αναβάθμιση του οδοφωτισμού με φωτιστικά που θα εξασφάλιζαν μεγάλη ενεργειακή εξοικονόμηση στον δήμο και την ελάφρυνση του προϋπολογισμού του, οι δύο μηχανικοί θα είχαν απόλυτο δίκιο. Αλλά ο διάολος κρύβεται πάντα στις λεπτομέρειες.

Οι τεχνικές προδιαγραφές του έργου (τις οποίες μπορείτε να δείτε εδώ) περιγράφουν ως απαίτηση του διαγωνισμού εκτός από τα φωτιστικά LED, ένα ιδιαίτερα αυτοματοποιημένο σύστημα τηλεελέγχου και τηλεδιαχείρισης στο οποίο:

• Κάθε φωτιστικό θα έχει έναν ασύρματο ελεγκτή που θα επικοινωνεί ασύρματα είτε μέσω δικτύου κινητής τηλεφωνίας είτε με αδεσμοποίητες συχνότητες, με έναν Κόμβο Τηλεδιαχείρισης τον οποίο αξιοποιεί και ελέγχει ένα Λογισμικό Τηλεδιαχείρισης.
• Ο ασύρματος ελεγκτής κάθε φωτιστικού θα παρέχει:
  – Στοιχεία ισχύος, κατανάλωσης ενέργειας και ηλεκτρικών παραμέτρων του φωτιστικού.
  – Καταγραφή ωρών λειτουργίας του φωτιστικού.
  – Δυνατότητα εκτέλεσης αυτόματου ελέγχου του φωτιστικού.
  – Την δυνατότητα να θέτει το φωτιστικό σε πραγματικό χρόνο μέσω του τροφοδοτικού του σε λειτουργίες On (αναμμένο), Off (σβηστό), Dimming (μείωση έντασης) από 100% έως 20%.
  – Την δυνατότητα να θέτει το φωτιστικό σε συγκεκριμένο τρόπο λειτουργίας είτε βάσει προκαθορισμένου χρονοδιαγράμματος (π.χ. on στις 20:00 – off στις 07:00) είτε βάσει αλγορίθμου ανατολής-δύσης του ηλίου.
• Κάθε pillar (κατανεμητής ισχύος) που θα τροφοδοτεί τα εν λόγω φωτιστικά θα έχει επίσης έναν ασύρματο ελεγκτή, ο οποίος:
  – Θα επικοινωνεί με τον κόμβο και το λογισμικό μέσω δικτύου κινητής τηλεφωνίας ή άλλων συχνοτήτων
  – Θα ενεργοποιεί και θα απενεργοποιεί τα συνδεδεμένα στον κατανεμητή φωτιστικά σε πραγματικό χρόνο βάσει εντολών του λογισμικού τηλεδιαχείρισης
  – Θα ενεργοποιεί και θα απενεργοποιεί τα συνδεδεμένα στον κατανεμητή φωτιστικά βάσει είτε χρονοδιαγράμματος είτε του αλγορίθμου ανατολής-δύσης.
• Κάθε κόμβος τηλεδιαχείρισης, θα πρέπει:
  – Να χρησιμοποιεί δίκτυο κινητής τηλεφωνίας για την επικοινωνία του με το λογισμικό.
  – Να επικοινωνούν με τους ασύρματους ελεγκτές των φωτιστικών μέσω αδεσμοποίητων ζωνών συχνοτήτων.
• Το λογισμικό τηλεδιαχείρισης, όπως εύκολα καταλαβαίνει κανείς από τα δεδομένα των ασύρματων ελεγκτών, θα μπορεί να εκτελέσει μια τεράστια σειρά λειτουργιών:
  – Κατ’ αρχάς θα είναι προσβάσιμο από όλα τα λειτουργικά συστήματα και κάθε τύπο συσκευής (υπολογιστές, κινητά, tablets)
  – Θα δίνει την δυνατότητα δημιουργίας ομάδων φωτιστικών και ομάδων κόμβων είτε με απεικόνιση επί χάρτου είτε με γραμμική απεικόνιση
  – Θα παρέχει όλες τις ενδείξεις που λαμβάνονται από τους ελεγκτές των φωτιστικών, την δυνατότητα δημιουργίας διαφορετικών προγραμμάτων λειτουργίας για τα φωτιστικά αλλά και τους ελεγκτές ισχύος και θα απεικονίζει τις θέσεις φωτιστικών, pillars και κόμβων επί χάρτου (οπότε ο χειριστής θα μπορεί να έχει ανά πάσα στιγμή την πληροφορία για το πόσα συστήματα παρουσιάζουν δυσλειτουργία και που).
  – Θα παρέχει μια σειρά πρόσθετων πληροφοριών, όπως στοιχεία κατανάλωσης ενέργειας, ωρών λειτουργίας φωτιστικού και ελεγκτών ισχύος, υπολογισμούς περιόδων και μεγίστων-ελαχίστων τιμών κλπ.

Αλλά δεν τελειώνουμε σε αυτά.

Το κερασάκι στην τούρτα, θα λέγαμε, του όλου εγχειρήματος είναι μια πιλοτική λειτουργεία ενός συστήματος «έξυπνης» αποκομιδής απορριμμάτων. Με αυτό:

• Σε 200 κάδους απορριμμάτων θα εγκατασταθούν συσκευές τηλεμετρίας που θα παρέχουν στοιχεία πληρότητας κάδων με υπέρηχους, μπαταρίες αυτονομίας 5 ετών, ρυθμιζόμενα χρονικά διαστήματα αποστολής των μετρήσεων, θα αντιλαμβάνονται αυξήσεις θερμοκρασίας που θα υποδηλώνουν πυρκαγιά, θα διαθέτουν αισθητήρες που θα αναγνωρίζουν την διαδικασία αποκομιδής και θα την ξεχωρίζουν από την ανατροπή και θα έχουν μέγιστο όγκο τα 800cm³.
• Σε 17 απορριμματοφόρα θα εγκατασταθούν ισάριθμα tablets τα οποία θα εμφανίζουν τις οδηγίες από το λογισμικό διαχείρισης σχετικά με το δρομολόγιο που θα ακολουθήσουν και τους κάδους που θα πρέπει να αδειάσουν.
• Στο αρμόδιο γραφείο του δήμου, θα εγκατασταθεί το λογισμικό διαχείρισης το οποίο θα είναι προσβάσιμο από web browser. Αυτό το λογισμικό, ωστόσο, θα παρέχεται με ένας είδος άδειας χρήσης 36 μηνών (3 χρόνια δηλαδή) από την παράδοση. Με αυτό θα είναι δυνατή η αποτύπωση των 200 κάδων και της κατάστασής τους επί χάρτου, ο προγραμματισμός των δρομολογίων, όπως και η πρόβλεψη πλήρωσης των κάδων με έναν σχετικό αλγόριθμο.

Από όλα αυτά λοιπόν, καταλαβαίνει κανείς ότι ο πραγματικός σκοπός του έργου δεν είναι μόνο η αντικατάσταση των ενεργοβόρων φωτιστικών που υπάρχουν στους δρόμους του δήμου που θα του επιτρέψουν εξοικονόμηση της τάξης του 71,55% αλλά η εγκατάσταση ενός συστήματος διαχείρισης του φωτισμού πλήρως αυτοματοποιημένου («state of the art» όπως λέγεται στην… πιάτσα) και ενός συστήματος πληροφοριών και προγραμματισμού αποκομιδής απορριμμάτων. Με έναν σμπάρο… τρία τρυγόνια.

Βέβαια ο σμπάρος στοιχίζει 11.616.968,26€…

.

Τα πρώτα ερωτήματα

Η επιλογή του δήμου για αυτό το σχέδιο γεννά ήδη ένα πολύ βασικό ερώτημα: πόσο απαραίτητα είναι για τον δήμο της Σαλαμίνας, με τα οικονομικά του δεδομένα λαμβανόμενα υπ’όψιν, τόσο εξεζητημένα διαχειριστικά συστήματα;

Μέχρι στιγμής δεν έχουν παρατηρηθεί ιδιαίτερα σοβαρά προβλήματα στην διαχείριση του οδοφωτισμού, πέρα από περιστασιακές αστοχίες και -κυρίως- το ζήτημα των καμμένων λαμπτήρων. Το κύριο ζήτημα σε αυτά τα ζητήματα ήταν πάντα η διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού – που, παρεμπιπτόντως, είναι τεχνικώς άρτια εκπαιδευμένο και επαρκέστατο σύμφωνα με την άποψη όλων των ειδικών που έχουν σχετιστεί με αυτό. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο προτείνεται από μηχανικούς του νησιού η αυτεπιστασία στο θέμα της αλλαγής των υπαρχόντων φωτιστικών σωμάτων με νέα. Αντ’ αυτού, όμως, προκρίθηκε μια εξεζητημένη λύση παρακολούθησης και διαχείρισης η οποία και βέβαια είναι τεχνολογικά άρτια και επιθυμητή, δεν είναι όμως απολύτως αναγκαία την στιγμή που άλλα ζητήματα ταλανίζουν οικονομικά τον δήμο. Τίθεται ένα θέμα προτεραιοτήτων σε αυτό το σημείο, ιδιαίτερα επιτακτικά: θέλουμε την λύση των υπαρχόντων προβλημάτων ή την αίγλη της τεχνολογικής αρτιότητας;

Ερχόμενοι στο θέμα της αποκομιδής των απορριμμάτων, διαπιστώνουμε και πάλι ένα ζήτημα προτεραιοτήτων. Την ώρα που υπάρχουν καταγγελίες είτε για κακή συντήρηση των απορριμματοφόρων είτε για το χρονίζον πρόβλημα της αποκομιδής τους καλοκαιρινούς μήνες (που προέρχεται κατά μείζονα λόγο από την έλλειψη ικανού αριθμού προσωπικού σε αυτό το χρονικό διάστημα), η εγκατάσταση tablets στα απορριμματοφόρα και συσκευών τηλεμετρίας σε κάδους δεν προσφέρει λύση σε προβλήματα αλλά περισσότερο ένα γραφειοκρατικό βοήθημα.

Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθεί και το ερώτημα της ασφάλειας. Πολλά στοιχεία του συστήματος διαχείρισης του οδοφωτισμού και κυρίως οι συσκευές τηλεμετρίας στους κάδους, είναι βέβαιο ότι θα γίνουν στόχος για κακοποιά στοιχεία, με δεδομένη μάλιστα την κατάσταση της Σαλαμίνας από πλευράς αστυνόμευσης.

Το ζήτημα βέβαια στις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα είναι ότι αυτές θα τεθούν στο επίπεδο της «τεχνολογικής εξέλιξης», της «αναβάθμισης του δήμου», της «Σαλαμίνας του μέλλοντος» – στο επίπεδο δηλαδή επικοινωνιακών οραματικών συνθημάτων με τα οποία ο διαφωνών χαρακτηρίζεται είτε σκοταδιστής είτε πολέμιος του καλύτερου μέλλοντος. Παλιά και δοκιμασμένη συνταγή…

Αλλά δεν είναι μόνο αυτά.

.

Φωτισμός και σκοτεινές ιστορίες

Η λεπτομέρεια του αναδόχου δεν τονίστηκε στα παραπάνω. Και αυτό γιατί ο ανάδοχος, η ένωση εταιρειών ΟΤΕ-Globiled είναι μια ιστορία που πάει πολύ βαθιά.

Η εταιρεία Globiled αναμφίβολα έχει τεχνογνωσία και είναι ειδική στον τομέα των συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας. Αλλά τίποτα δεν είναι ακριβώς όπως φαίνεται, είναι θέμα οπτικής – όπως φαίνεται σημειολογικά στις φωτογραφίες των εγκαταστάσεών της:

Εικόνα 1 Η Globiled όπως εμφανίζεται στον ιστότοπό της

Εικόνα 2 Η Globiled όπως είναι στην πραγματικότητα

Η συγκεκριμένη εταιρεία φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια έχει ειδικευτεί στα σχέδια ενεργειακής αναβάθμισης των ελληνικών δήμων, με την σιωπηρή υποστήριξη του πρώην υπουργού εσωτερικών κ. Πέτσα μάλιστα όπως αναφέρουν φήμες (που δεν μπορούν ποτέ να αποδειχτούν). Και αυτό φαίνεται να είναι απότοκο μιας πολύ συγκεκριμένης «εκ των άνω» διαδικασίας.

Το 2019, με εισήγηση του τότε Υπουργού Εσωτερικών Τάκη Θεοδωρικάκου,, έγιναν μια σειρά αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των Δήμων. Ανάμεσα σε αυτές τις αλλαγές ήταν η μεταφορά των αποφάσεων για μεγάλες κατηγορίες δημοτικών έργων από την αρμοδιότητα του δημοτικού συμβουλίου στην αρμοδιότητα της οικονομικής επιτροπής του κάθε Δήμου. Στη συνέχεια επεβλήθη στην οικονομική επιτροπή του Δήμου να έχει απόλυτη πλειοψηφία στα αιρετά μέλη της, η εκάστοτε δημοτική αρχή. Αυτές οι τροποποιήσεις εξασφάλισαν πως όταν ένας δήμαρχος θέλει να δώσει σε εταιρεία ένα έργο, στέλνει την εντολή στην «επιτροπή» που ελέγχεται από την παράταξή του και το έργο προχωράει χωρίς πολλά πολλά…

Εδώ και καιρό, ο τομέας στον οποίο πραγματοποιούνται επενδύσεις από την Ε.Ε. αλλά και τα κράτη-μέλη της, είναι αυτό που ονομάζεται «πράσινη μετάβαση»: ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και εξοικονόμηση κατανάλωσης. Σε αυτό το λαμπρό πεδίο δόξης λοιπόν, έχουν δραστηριοποιηθεί φορείς, εταιρείες και μηχανισμοί. Σε ότι αφορά τους δήμους, συγκεκριμένα, ο στόχος είναι η εξοικονόμηση πόρων με την χρήση νέας τεχνολογίας φωτιστικών σωμάτων (που όντως εξοικονομούν κατά μέσο όρο 60% της απαιτούμενης ενέργειας φωτισμού) που ταυτόχρονα είναι πιο φιλικά προς το περιβάλλον. Το δε κόστος για αυτή την αλλαγή, αποσβένεται γρήγορα από τους χαμηλότερους λογαριασμούς ενέργειας που θα πληρώνουν.

Οι δήμοι έχουν 4 τρόπους για να κάνουν αυτό το έργο:

α. Ο πρώτος είναι να διαθέσει κεφάλαια και προσωπικό και να το εκτελέσει μόνος του, με αυτεπιστασία.
β. Ο δεύτερος είναι να χρησιμοποιήσει το Ταμείο Παρακαταθηκών & Δανείων ως χρηματοδότη και να πάρει δάνειο με πολύ χαμηλό επιτόκιο ή/και μέσω ΕΣΠΑ. Ακολούθως αναθέτει το έργο σε μια εταιρεία.
γ. Ο τρίτος τρόπος είναι να δώσει το έργο σε μια εταιρεία η οποία αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου το κόστος αντικατάστασης και μέσα από ένα συμβόλαιο συντήρησης για μερικές δεκαετίες πληρώνεται από την διαφορά στην κατανάλωση ρεύματος που επιτυγχάνεται από το σύστημά της. Σε αυτή την περίπτωση οι δημοτικές αρχές διαφημίζουν ότι «δεν πλήρωσαν τίποτα» (ενώ η αλήθεια είναι ότι στην πραγματικότητα πληρώνουν σε δόσεις). Αυτός ο τρόπος συνοψίζεται σε συμβάσεις που ονομάζονται ΣΕΑ (Σύμβαση Ενεργειακής Αναβάθμισης).
δ. Ο τέταρτος τρόπος είναι η οδός των ΣΔΙΤ (συμπράξεων δημόσιου & ιδιωτικού τομέα) – μια οδός στην οποία έχουν υπάρξει άπειρες περιπτώσεις διαφθοράς και ενώ συνηθίζεται για μικρότερα έργα, για σχέδια άνω των 5.000.000€ μπαίνει στην σφαίρα της ιδιωτικοποίησης.

Οι δήμοι που μπαίνουν σε αυτές τις διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένου του δήμου Σαλαμίνας, επιλέγουν στην πλειοψηφία τους τον τρίτο τρόπο, της ΣΕΑ.

Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται η διενέργεια διαγωνισμού. Έτσι ο δήμος αναθέτει σε ένα μελετητικό γραφείο την εκπόνηση της μελέτης με την οποία κανονίζονται οι όροι του διαγωνισμού, οι προδιαγραφές και η διαδικασία εκτέλεσης του έργου. Σε αυτή την διαδικασία εμφιλοχωρούν «παραδοχές», «εκτιμήσεις» και γενικά όροι που καλύπτουν αυτό που στην απλή ελληνική λέγεται αυθαιρεσία. Είναι πολύ συνηθισμένο μάλιστα μέσα στους όρους ή στις προδιαγραφές να μπαίνουν προβλέψεις που δίνουν προβάδισμα σε συγκεκριμένο ή συγκεκριμένους πιθανούς μειοδότες («μιλημένες δουλειές»). Είναι δε τόσο μεγάλη η «ελευθερία κινήσεων» του μελετητικού γραφείου που μπορεί στις προδιαγραφές να μην προβλέπεται το να πληρούνται προδιαγραφές της ΕΕ (πράγμα που σημαίνει ότι υποχρεωτικά το έργο θα πρέπει να ξαναγίνει σε λίγα χρόνια) ή να υπάρχουν φωτογραφικές περιγραφές για τα νέα φωτιστικά σώματα. Το αποτέλεσμα αυτών το είδαμε στον δήμο Σοφάδων όπου η νέα δημοτική αρχή κατήγγειλε την σύμβαση που είχε υπογράψει η προηγούμενη αναφέροντας ότι λαμπτήρες που τιμώνται 200€ κοστολογήθηκαν 700€(!).

Εδώ αξίζει κάτι την προσοχή μας. Όπως είναι φυσικό, σε περιπτώσεις σαν και αυτές που περιγράφουμε παραπάνω, είναι φυσικό να περιμένει κανείς προσφυγές από τους συμμετέχοντες στους διαγωνισμούς, ειδικά όταν βλέπουν τέτοιες -θα χρησιμοποιήσουμε επιεική χαρακτηρισμό- «στρεβλώσεις». Ήρθε λοιπόν ο κυβερνητικός «νομοθέτης» και όρισε ένα ποσό της τάξης των 15.000€ μόνο και μόνο για να καταθέσει κανείς προσφυγή στην Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ) – κάτι που όπως εύκολα καταλαβαίνει κανείς είναι τεράστιο εμπόδιο, ειδικά για μικρές εταιρείες. Ακόμα και στην περίπτωση που η ημερομηνία κατάθεσης προσφορών δεν είναι λογική (βλέπε στον Δήμο Μυκόνου όπου η ημερομηνία κατάθεσης ήταν η 24^η Δεκεμβρίου(!)), η δυνατότητα αντίδρασης είναι περιορισμένη.

Ένα άλλο πεδίο «ελευθερίας» του μελετητικού γραφείου είναι και το τμήμα που υπολογίζεται η αποπληρωμή της εταιρείας για την κάθε ΣΕΑ. Εκεί υπολογίζεται (πάλι με «παραδοχές» και δεδομένα) το πόσα χρήματα αντιστοιχούν στην εξοικονόμηση της κατανάλωσης από το νέο σύστημα. Και εκεί πολύ εύκολα (και αποδεδειγμένα σε πλείστες των περιπτώσεων) γίνονται τέτοιες μεθοδεύσεις ποσών όπου, όπως αναφέρει η εφημερίδα «Καθημερινή» σε σχετικό της δημοσίευμα (εδώ) «…το αποτέλεσμα των σχετικών διαγωνιστικών διαδικασιών που έχουν μέχρι στιγμής ολοκληρωθεί είναι ξεκάθαρα επωφελές μόνο για περίπου 8 από τους 30 δήμους».

Σε όλα αυτά, τα ονόματα δύο εταιρειών εμφανίζονται συνεχώς ως ανάδοχοι: η Globiled και η Dasteri Systems. Είναι σε ορισμένες περιπτώσεις και η ΑΚΤΩΡ αλλά τον ημερίδα του λέοντος έχουν οι δύο προηγούμενες.

Τέλος, ας σημειωθεί ότι στην περιοχή της Αττικής τέτοιο έργο έχουν ολοκληρώσει ο δήμος Νέας Φιλαδέλφειας-Νέας Χαλκηδόνας (με τεράστιες αντιδράσεις από το προσωπικό του δήμου), ο δήμος Ηλιούπολης και ο δήμος Πειραιά (με ίδιους όρους με αυτούς του δήμου Σαλαμίνας).

Στο δια ταύτα τώρα. Λέγονται πολλά για υπόγειες διαδρομές και για διαφθορά – μέχρι και για ένα στάνταρντ ποσοστό «μίζας» ίσο με 17%. Αλλά τίποτα από όλα αυτά δεν μπορεί να αποδειχτεί εάν κάποιος δεν μιλήσει και, έτσι, παραμένουν στη σφαίρα των εικασιών. Είναι όμως ηλίου φαεινότερο ότι το νομικό πλαίσιο επιτρέπει αυθαιρεσίες, επιτρέπει υπερβάσεις – με άλλα λόγια επιτρέπει την διαφθορά.

.

Στο «δια ταύτα» για την Σαλαμίνα

Εν κατακλείδι, στην περίπτωση του έργου για τον δήμο της Σαλαμίνας έχουμε:

α. Μια γνωστή προβληματική διαδικασία που ακολουθείται από αρκετούς δήμους με αποτελέσματα όχι και τόσο καλά. Μένει να αποδειχθεί στο μέλλον το τί ακριβώς έχει μεθοδευτεί και αν, τελικά, υπήρξε όφελος για τους δήμους και ποιό.

β. Το αντικείμενο του έργου που εξήγγειλε ο δήμος δεν είναι μόνο ο οδοφωτισμός αλλά επιπροσθέτως η τηλεδιαχείριση του οδοφωτισμού και μια εφαρμογή για τον έλεγχο της αποκομιδής των απορριμμάτων. Και ενώ στις περιπτώσεις προμήθειας υλικού είναι σχετικά εύκολο να εντοπιστούν υπερκοστολογήσεις, στις υπηρεσίες λογισμικού ή σε τεχνικές υπηρεσίες δικτύωσης αυτό είναι πρακτικά αδύνατον.

γ. Χάρη στην νομική κάλυψη του κράτους όπως διαμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια, δεν υπάρχει η παραμικρή παρανομία στην διαδικασία του διαγωνισμού και της ανακήρυξης του αναδόχου. Είναι όλα νομότυπα και κανείς δεν μπορεί, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, να κινηθεί νομικά εναντίον του έργου – εκτός εάν διαπιστωθούν υπερτιμολογήσεις ή αποδειχτεί από άλλη διαδικασία ότι τα συμβαλλόμενα μέρη ενήργησαν δολίως.

Η συγκεκριμένη περίπτωση θα χρειαστεί να είναι αντικείμενο παρακολούθησης για την εξέλιξή της μέχρι το τέλος της περιόδου. Μόνο εκεί θα μπορούμε να ακολουθήσουμε αυτό που είχε ειπωθεί σε μια ελληνική ταινία: «σύρωμεν γραμμήν – κέρδη και ζημίαι».

CSI:Salamina