ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

του Ντίνου Σ. Κουμπάτη

Αυτές τις ημέρες, πολύς θόρυβος γίνεται για το σενάριο μίας κινηματογραφικής ταινίας, στην οποία κατά πολλούς και δη αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων, παρουσιάζεται ένα εν εξελίξει «ντοκουμέντο», όπου ένας αυστριακός στρατιώτης των ναζί, βοηθάει Έλληνες αιχμαλώτους να αποδράσουν για να μην πέσουν θύματα ολοκαυτώματος. Ουδείς αμφιβάλει ότι ακόμη και οι ναζί μπορεί να έτρεφαν ευγενικά και αλτρουϊστικά αισθήματα, τα οποία δεν τους επιτρεπόταν να επιδείξουν, ένεκα υποταγής τους στον σκοπό, τον οποίον εκούσια ή ακούσια υπηρετούσαν, είτε και ήσαν υποχρεωμένοι να υπηρετούν.

Από την άλλη πλευρά πάλι, ο κάθε συγγραφέας έχει το ελεύθερο, όταν γράφει ένα ιστορικό μυθιστόρημα, ένα σενάριο, κάποιο θεατρικό έργο, να προσθέτει και κάποια πράγματα, τα οποία μπορεί να μην είναι αληθινά, αλλά εξυπηρετούν την δομή του έργου, χωρίς όμως να παραποιούν την ιστορική αλήθεια.

Απαντώντας στις επικρίσεις, ο σκηνοθέτης της ταινίας επικαλείται το δικαίωμα της μυθοπλασίας, οι κατήγοροί του όμως επιμένουν πως το σημείο αυτό, περί του οποίου ο λόγος, είναι ιστορικά τεκμηριωμένο και όπως παρουσιάζεται στην ταινία, στοιχειοθετεί μία ιστορική ανακρίβεια. Στα Καλάβρυτα το 1943, οι Γερμανοί, προκειμένου να τιμωρήσουν τον άμαχο πληθυσμό για την εκτέλεση εβδομήντα επτά στρατιωτών τους από έλληνες αντάρτες, αφού λεηλάτησαν, πυρπόλησαν τα γύρω μέρη και σκότωσαν πολλούς κατοίκους τους, τέλειωσαν την μανία τους εκεί, όπου και εξετέλεσαν μισή χιλιάδα καλαβρυτινών ανδρών, και πυρπόλησαν οικίες και άλλα κτίρια.

Πρωτίστως, είχαν αιχμαλωτίσει τους κατοίκους και τους είχαν κλείσει στο σχολείο, από όπου σπάζοντας την κλειδαριά, -κατά το σενάριο-, ένας Αυστριακός παρακούει τις εντολές και έμπλεος συναισθήματος, ελευθερώνει τα γυναικόπαιδα και φυσικά θα έπρεπε να του χρωστούν ευγνωμοσύνη.

Ωστόσο, κάποια από τα εκείνα παιδιά του σχολείου, που σήμερα βρίσκονται στο γέρμα του βίου τους, αλλά θυμούνται ακόμη, καταθέτουν πως κανείς στρατιώτης δεν έσπασε κλειδαριές, γιατί οι πόρτες δεν είχαν κλειδωθεί και οι έγκλειστοι, προκειμένου να γλυτώσουν από την φωτιά που λαμπάδιαζε το χωριό και περικύκλωνε το σχολείο, βγήκαν μόνοι τους από μέσα, τόσο από παράθυρα που άνοιγαν ή έσπαγαν τα τζάμια τους, ή από την κεντρική είσοδο του σχολείου, -από όπου, τέλος πάντων, μπορούσε ο καθένας.

Μία διαμάχη, εν κατακλείδι, για μία αστοχία, η οποία παραποιεί ένα ιστορικό γεγονός, και αν έχουν δίκιο οι αυτόπτες μάρτυρες, τους στρέφει ενάντια στο μυθοπλαστικό σενάριο.