Μια κριτική για την δημοτική αρχή Παναγόπουλου

Γράφει ο Γνωμοδότης

Κυριολεκτικά, το έργο το έχουμε ξαναδεί. Οι συμπεριφορές που τώρα μας ξενίζουν, οι ακραίες προκλήσεις τόσο σε πρόσωπα όσο και στην ίδια την Λογική, είναι σε έναν υπερθετικό βαθμό άλλων συμπεριφορών και προκλήσεων που είχαμε δει (ακόμα και εν σπέρματι ίσως) παλιότερα. Ουδέν καινόν υπό τον ήλιον.

Ο σημερινός δήμαρχος της Σαλαμίνας, βρέθηκε σε αυτό το αξίωμα επειδή ήταν στην σωστή ώρα με μια σωστή τοποθέτηση. Η δημοτική αρχή Παναγόπουλου είναι το τέκνο της οργής των πολιτών όταν απογοητευμένοι από την δημοτική αρχή Νάννου, η οποία αν και χρηστή ήταν ανέμπνευστη, είδαν την παλινόρθωση της εποχής Τσαβαρή ως τον γκρεμό μπροστά στο ρέμα. Φάνταζε λοιπόν τότε ως η μόνη λύση, τιμωρητική και για τους δύο πόλους της τότε δημοτικής ζωής, η υπερψήφιση του συνδυασμού Παναγόπουλου. Άλλωστε, οι υποψήφιοι ήταν πολιτικώς ομιλούντες άγνωστοι, νέοι στην ηλικία και εξέφραζαν απόψεις ενάντιες με τις πολιτικές πρακτικές ως τότε.

Αν και υπήρχε βέβαια πρόγραμμα, βάσει του οποίου θεωρητικά οι πολίτες εκλήθησαν να υπερψηφίσουν τον συγκεκριμένο συνδυασμό, κανείς δεν έδωσε πραγματικά σημασία σε αυτό. Άλλωστε ήταν, όπως σε γενικές γραμμές όλα, εξαιρετικά γενικόλογο και ευχολογικό – όπως ακριβώς περίμεναν οι δημότες της Σαλαμίνας, έχοντας την σχετική πείρα. Σε αυτό το σημείο, είχαν παίξει μεγάλο ρόλο τα κοινωνικά λεγόμενα μέσα: μια στρατηγική με “likes” και ενημερώσεις και ερωτήματα ακόμα και από ψευδή “προφίλ” έπαιξε ρόλο στην δημιουργία ενός κλίματος που συνδυαζόμενο με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα όπως την περιγράψαμε έγινε καταλυτικός παράγοντας στην εκλογή. Αν και τα likes δεν είναι ψήφοι (όπως έλεγε και κάποιος δημοσιογράφος ωσμωμένος με το δημοτικό σύστημα), αποδείχτηκε ότι μπορεί υπό τις κατάλληλες συνθήκες να λειτουργήσουν σαν πολλαπλασιαστής – καλώς ή κακώς…

Μεταλλάξεις

Η ημέρα της εκλογής του υπήρξε καταλυτική. Σε ελάχιστο χρόνο, λίγο μετά από τις αρχικές αβρότητες προς τους πολιτικούς του αντιπάλους (μεγάλη μερίδα εκ των οποίων τον αποδέχθηκαν με θέρμη δίνοντάς του και πολιτικό χρόνο και άνεση στις κινήσεις του) μπήκε σε μια διαδικασία αντιπαράθεσης με επιθέσεις ακόμα και προσωπικές, δημιουργώντας ένα πολωτικό κλίμα στα δημοτικά πράγματα ενώ την ίδια στιγμή κατηγορούσε την εν γένει αντιπολίτευση για τοξικότητα(!). Το ύφος της πολιτικής αυτής τοποθέτησης του δημάρχου και των συν αυτώ άρχισαν να θυμίζουν πολύ την περίοδο Τσαβαρή – και σαν απόδειξη αυτού του γεγονότος ήλθε η Οβιδιακή μεταμόρφωση του πρώην δημάρχου Ι.Τσαβαρή από σφοδρό πολέμιο σε άσπονδο υποστηρικτή του νυν δημάρχου (με δεδηλωμένη την πολιτική του φιλοδοξία για τον ανώτερο βαθμό αυτοδιοίκησης). Μια απλή, ίσως απλοϊκή εξήγηση, είναι ότι βαθιά ψυχολογική ανάγκη τον ώθησε εμφανώς να επιδοκιμάσει πολιτικές και πρακτικές που και ο ίδιος είχε υιοθετήσει- αν και οι προθέσεις και ο βαθμός χρήσης αυτών των πρακτικών είναι διαφορετικές. Αλλά δεν είναι τα πράγματα τόσο απλά.

Η άλωση της μεγαλύτερης παράταξης της αντιπολίτευσης, παρ’ όλες τις απώλειες που αναμενόμενα υπήρξαν, όχι μόνο επέτρεψε την ασύγκριτα μεγαλύτερη ευχέρεια στην ψήφιση των προτάσεων της δημοτικής αρχής αλλά της απέδωσε ως κληρονομιά και εκείνες τις ομάδες παραγόντων που στήριξαν την μερίδα Τσαβαρή από την εποχή της δημαρχίας του. Αυτό σημαίνει ότι την παράταξη Παναγόπουλου την προσεταιρίστηκαν πλέον ομάδες (που συνοδεύονται από μπλοκ ψηφοφόρων) με συγκεκριμένες δέσμες αιτημάτων και επιδιώξεων, όπως και τότε. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίστηκε το ότι η περίοδος Παναγόπουλου δεν θα περάσει από τα δημοτικά πράγματα ως “διάττων Αστήρ” αλλά ως η αρχή μιας νέας μερίδας της τοπικής πολιτικής σκηνής που ήρθε για να μείνει.

Στην διαχείριση όμως όλων αυτών, φάνηκε τόσο η απειρία και ο αμοραλισμός όσο και μια ουσιώδης διαφορά με την, χρησιμοποιηθείσα ως πρότυπο, περίπτωση Τσαβαρή. Γιατί ενώ το χαρακτηριστικό της περιόδου Τσαβαρή ήταν η επιδίωξη της «ενός ανδρός αρχή» και όλα περνούσαν συνυπογραφόμενα από τον ίδιο, η περίοδος Παναγόπουλου χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη ενός μη φανερού μεν αλλά απολύτως εντοπίσιμου διευθυντηρίου, μιας ομάδας ελέγχου και πραγματικής εξουσίας με προεδρεύοντα, ας πούμε, τον εκλεγμένο δήμαρχο.

Τα σημάδια είναι εκεί: και οι λογικά επακόλουθες δυσλειτουργίες στην ροή των εντολών και των διαδικασιών όσο και οι αυτοσχεδιασμοί επικοινωνιακής στρατηγικής και πολιτικής συμπεριφοράς που εκπλήσσουν με το χαμηλό τους επίπεδο. Πέραν αυτού, τα τραγικά σφάλματα που έχουν γίνει και που επιχειρούνται διαρκώς να καλυφθούν με ύβρεις και κατηγορίες προς αόριστες κατευθύνσεις της εν γένει “αντιπολίτευσης” δείχνουν καθαρά την «απολιτίκ» προέλευση των φορέων της εξουσίας και την έλλειψη σοβαρότητας στην διεκπεραίωση του έργου τους. Επιπροσθέτως, μάλιστα, η προσπάθεια να επιδείξουν οι παράγοντες της δημοτικής πλειοψηφίας “έργο” προκειμένου να βρεθεί η κρίσιμη εκείνη μάζα ψηφοφόρων που θα τους επανεκλέξουν, κατέληξε σαν τα μοντέλα που θέλουν να “φουσκώσουν” το book τους ή σαν τα επίσης “φουσκωμένα” βιογραφικά κάποιων υποψήφιων βουλευτών.

Έργα προγραμματισμένα πολλές δημοτικές περιόδους πριν παρουσιάζονται ως αποτέλεσμα αποκλειστικά της δικής τους δράσης. Χρηματοδοτήσεις προερχόμενες από την περιφέρεια, πολλές φορές μάλιστα με μελέτες της ίδιας της περιφέρειας και χωρίς εμπλοκή πέραν της υπογραφής του δήμου, παρουσιάζονται ως αποτέλεσμα των δικών τους άοκνων προσπαθειών – και μάλιστα χάρη στις άψογες σχέσεις με τον περιφερειάρχη διότι η αντιπεριφερειάρχις (πολιτική αντίπαλος από ένα σημείο και ύστερα) “σαμποτάριζε” τα έργα (προσυπογράφοντάς τα…). Και εσχάτως, κοινωνικές δράσεις και εκδηλώσεις ετών πραγματοποιούμενες από διάφορους φορείς και προσωπικότητες, “καπελώνονται” και εμφανίζονται ως έργα της δημοτικής αρχής υπέρ του λαού και του συνανθρώπου που τόσο αγαπά…

Υπάρχει, όμως, ένα τεράστιο πρόβλημα το οποίο επηρεάζει και θα επηρεάσει και στο μέλλον την ζωή των δημοτών: η έλλειψη σοβαρότητας στην διαχείριση των οικονομικών παραμέτρων του δήμου. Δεν χρειάζεται να μιλήσουμε για την υπόθεση του αντλιοστασίου (όπου για αποφυγή πληρωμής 200.000 ετησίως του συμβολαίου συντήρησης ο δήμος αντιμετωπίζει έξοδο της τάξης περί το 1.000.000 για την επισκευή του), ούτε για την ενίσχυση της ρευστότητας της ΕΥΔΑΠ από την κυβέρνηση με όχημα τον δήμο Σαλαμίνας, ούτε για τις απαιτήσεις δημοτικών τελών από διακανονισμούς λογαριασμών ρεύματος. Χρειάζεται να μιλήσουμε για την ολιγωρία που επιδεικνύεται από τους δημοτικούς παράγοντες στην εφαρμογή των νόμων (παράδειγμα η υποχρέωση για σύσταση νέας οικονομικής επιτροπής και η ακύρωση όλων των αποφάσεων της υπάρχουσας από 1.12.2022, η οποία αντιμετωπίζεται ελαφρότατα καθώς υπάρχουν πληροφορίες ότι ο κος Θεοδωρικάκος ετοιμάζει νέο νόμο που θα επαναφέρει τα ακυρωθέντα από το ΣτΕ) πράγμα που θα έχει επιπτώσεις σε οποιαδήποτε ανάθεση ή σύμβαση έχει υπογραφεί τον τελευταίο μήνα. Χρειάζεται να αναφερθούμε στο ότι ουσιώδης όρος για τις χρηματοδοτήσεις έργων, από την περιφέρεια ή την κεντρική Διοίκηση, είναι συγκεκριμένες ενέργειες και διαδικασίες που απαιτούν σφιχτό χρονοδιάγραμμα, επιμονή στην τήρηση των μελετών και, σε τελική ανάλυση, σοβαρότητα. Μπορεί λοιπόν να φιλοδοξούν να υποκαταστήσουν τον παράγοντα «Τσαβαρής» στα δημοτικά πράγματα αλλά «ου παντός πλειν ες Κόρινθον» όπως θα έλεγαν και οι αρχαίοι.

Ένας δρόμος για την επανεκλογή

Αν και με τα ως άνω δεδομένα, φαντάζει η επανεκλογή Παναγόπουλου σαν ένα ολοένα και απομακρυνόμενο όνειρο του ίδιου και των συνεργατών του, υπάρχει ένας συγκεκριμένος τρόπος το κλίμα αυτό να αντιστραφεί και να γίνει εφικτή η επανεκλογή του σημερινού δημάρχου, ακόμα και με το πρόσθετο δεδομένο της ύπαρξης ενός ιδιαίτερα ισχυρού αντιπάλου δέους σήμερα.

Το κύριο εργαλείο για αυτό είναι η αυτοκριτική. Εάν ο σημερινός δήμαρχος αποκηρύξει τις ως τώρα προσβλητικές για μια μεγάλη μερίδα συμπολιτών συμπεριφορές του, δικαιολογώντας τις ως αποτέλεσμα της πίεσης που έχει υποστεί η δημοτική αρχή από παράγοντες που επί χρόνια λυμαίνονταν τα δημοτικά πράγματα (και με αυτή την ευκαιρία να αποκαλύψει όλο το πλέγμα των μηνύσεων και καταγγελιών που έφεραν πίσω το έργο της αρχής), ακόμα και ζητώντας συγγνώμη για εκφράσεις απάδουσες του πολιτικού ήθους που πρέπει να έχει, θα έχει αμβλύνει ένα μεγάλο μέρος των αρνητικών εντυπώσεων σε βάρος του – αρκεί να μην τις επαναλάβει. Μαζί με αυτό, θα χρειαστεί να εξηγήσει τις κατηγορίες που έχει εξαπολύσει για αυτά που θεωρεί δυσφημίσεις του δημοτικού έργου και της αρχής, κατονομάζοντας τόσο τους φυσικούς όσο και τους ηθικούς αυτουργούς. Η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης που εξ ορισμού έχει για ορισμένες αποφάσεις (όπως για παράδειγμα η μη υπογραφή της σύμβασης για την συντήρηση του αντλιοστασίου του αναρροφητικού συστήματος), ευθαρσώς και καθαρά, θα δώσει στον σημερινό δήμαρχο ένα ηθικό προβάδισμα μεγάλης αξίας, γυρίζοντας την ατζέντα της πολιτικής συζήτησης σε όρους ειλικρίνειας και “νέου ήθους”- πράγμα που αποτελούσε εξ αρχής το πολιτικό του αφήγημα.

Επόμενο βήμα θα είναι η απόδοση τα του Καίσαρος τω Καίσαρι. Ένας νέος απολογισμός της δημοτικής περιόδου, στην οποία θα αναφέρονται με ειλικρίνεια όλα τα γεγονότα και τα στοιχεία σχετικά με αυτά θα μπορούσε να απογυμνώσει τους αντιπάλους του από επιχειρήματα καταψήφισης, με το προαπαιτούμενο ότι δεν θα αποκρυφθεί τίποτα απολύτως. Με αυτό τον τρόπο θα δειχτεί στον πολίτη ότι ο δήμος έχει συνέχεια και οι σπόροι του σήμερα γίνονται οι καρποί του αύριο αλλά και ότι είναι αυτός που λέει τα πράγματα ως είναι (έστω και καθυστερημένα, είναι αλήθεια).

Τρίτο βήμα είναι ένα πρόγραμμα το οποίο θα παραδώσει στους πολίτες για υπερψήφιση. Μέσα σε αυτό βέβαια δεν θα πρέπει να υπάρχουν έργα αμφίβολα ή/και φαραωνικά (μαρίνες στο Βουρκάρι, τελεφερίκ ή αγάλματα της Ελευθερίας) τα οποία αντιμετωπίζονται από τους πολίτες στην καλύτερη περίπτωση με ειρωνεία, αλλά οραματικοί στόχοι με ταυτόχρονη αναφορά τόσο των δυσκολιών που παρουσιάζει η υλοποίησή τους όσο και της μεθόδου που προτείνεται για αυτή την υλοποίηση. Έτσι, παραδίδεται στον δημότη κάτι που έχει την αίγλη του “μετρημένου” και έγκυρου, κάτι που με την απλή λογική θα αντιμετωπιστεί σαν σοβαρό.

Προϋπόθεση όμως για τα παραπάνω, είναι μια εκ θεμελίων αλλαγή του πολιτικού προτύπου της παράταξης. Το αόρατο διευθυντήριο θα πρέπει να πάψει να υπάρχει. Όλες οι ανακοινώσεις και αντιδράσεις θα πρέπει να εκπορεύονται από ένα κεντρικό σημείο επικοινωνίας, καθοδηγούμενο από τον ίδιο τον σημερινό δήμαρχο, με τον διττό στόχο της αλλαγής των εξαιρετικά αρνητικών δεδομένων και της αποσόβησης νέων εστιών δημιουργίας αρνητικών επιπτώσεων. Δεν χρειάζεται σε αυτό το κεντρικό σημείο να επέμβουν “ειδικοί” και ειδικοί (οι οποίο σχεδόν πάντα κουβαλούν μαζί τους παρωχημένα σχήματα, έωλες ιδέες και απλώς στοχεύουν στον προσπορισμό εσόδων για τους ίδιους)– απλώς κάποιοι που θα έχουν αντιληφθεί το σχέδιο, τον σκοπό και το ύφος που θα πρέπει να υπάρχει. Άλλωστε, μια τέτοια παρουσία δείχνει μια στιβαρότητα στην νέα πορεία της συγκεκριμένης δημοτικής παράταξης η οποία είναι βέβαιο ότι θα εκτιμηθεί από τους δημότες που έχουν πλέον απηυδήσει από τις τετριμμένες πρακτικές πολιτικού μάρκετινγκ και πλέον δεν είναι αποτελεσματικές.

Είναι ακριβώς αυτά που θα μπορούσε να έχει κάνει ο πρώην δήμαρχος που έχει γίνει πρότυπο για την σημερινή δημοτική αρχή- πράγμα που θα του επέτρεπε όχι απλώς την εκλογική νίκη στις αναμετρήσεις του 2014 και του 2019 αλλά την απόλυτη κυριαρχία του στα δημοτικά πράγματα.

Πόσο πιθανή είναι μια τέτοια αλλαγή πλεύσης από την σημερινή δημοτική αρχή;

Οι περισσότεροι θα θυμηθούν τον μύθο του Αισώπου για τον σκορπιό και τον βάτραχο- η φύση των ανθρώπων είναι ακατανίκητη. Κάποιος που έχει επιδείξει μια τέτοιου είδους συγκρουσιακή διάθεση, έχει εξαιρετικά μικρές πιθανότητες για μια αλλαγή πορείας 180 μοιρών. Όπως είπαμε, το έργο αυτό το έχουμε ξαναδεί πολλές φορές και το τέλος του είναι αναμενόμενο. Όμως όταν υπάρχει έστω και ένα ελάχιστο ποσοστό πιθανότητας, τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί. Το επόμενο χρονικό διάστημα θα δείξει.