Κ. Καστοριάδης – Η μόνη αξία

[….] Δηλαδή αυτή τη στιγμή ζούμε σε μια κοινωνία μες στην οποία ο καθένας προσπαθεί να φάει όσον το δυνατόν περισσότερο -με την γενικότατη έννοια του όρου- είτε καπιταλιστής είναι, είτε απλώς μισθωτός ‘ να μου αγοράσει ένα καλύτερο αυτοκίνητο ή κ.τ.λ., να πάει διακοπές αν θέλει, και αδιαφορεί για όλα τα άλλα.

Η μόνη αξία που υπάρχει, είναι η ανάπτυξη της παραγωγής και της οικονομίας.

Αυτή η αφηρημένη φράση, συγκεκριμένα μεταφράζεται: κάντε ο καθένας όσο μπορείτε περισσότερα λεφτά ,αρκεί να μην παραβιάζετε ,δήθεν, τους νόμους…

Εντάξει…κάντε όσο το δυνατόν περισσότερο λεφτά, αρκεί να μην παραβιάζετε τους νόμους… Όχι διότι η μη παραβίαση των νόμων είναι ηθικό πρόσταγμα, αλλά διότι υπάρχουνε οι νόμοι.
– Ε ,κι αν μπορώ να τους παραβιάσω και να κάνω λεφτά ;
– Εντάξει, αν τους παραβιάσεις θα σε βάλουνε φυλακή.
– Ε, και ποιος θα με βάλει φυλακή ;
– Ο δικαστής
– Μα ο δικαστής κι ο ίδιος θέλει να κάνει λεφτά.
– Ναι, υπάρχει ο Άρειο Πάγος.
– Και γιατί οι Αρεοπαγίτες δεν θέλουν να κάνουν λεφτά, γιατί οι χωροφύλακες δεν θέλουν να κάνουν λεφτά, γιατί δεν μπορώ να διαφθείρω τον καθένα δηλ.; εν ονόματι τίνος;
Γιατί οι άνθρωποι οι οποίοι εργάζονται ,ας πούμε, πρέπει να εργάζονται ευσυνείδητα;
– Διότι αν δεν εργάζονται ευσυνείδητα ,θα τους διώξουμε.
– Εντάξει.

Δηλαδή ο μόνος φραγμός, στο να προσπαθεί να κάνει ο καθένας, ότι του κατεβαίνει, κι ότι θέλει και να πλουτίζει όσο το δυνατόν περισσότερο, είναι η απειλή της ποινικής κύρωσης.

Συνεπώς αυτό που θέλω να πω-για να μαζέψουμε λίγο την κουβέντα-, ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε και μπόρεσε να κάνει αυτά τα οποία έκανε(βάσει πολλών στοιχείων), αλλά ένα απ’ αυτά τα στοιχεία, μια απ’ αυτές τις προϋποθέσεις –δύο μάλλον-ήταν :

• 1ον. ότι υπήρχαν φυσικά αποθέματα τεράστια, όχι με την έννοια ότι επειδή υπήρχαν μεταλλεία στο Λαύριο, απλώς επειδή υπήρχε οξυγόνο στην ατμόσφαιρα, έτσι. δηλ. υπήρχαν αποθέματα τα οποία δημιουργήθηκαν πάνω στην ύλη, μέσα σε 4 δισεκατομμύρια χρόνια βιολογικής εξέλιξης. Τα 90% της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων,…, έθετε ως προϋπόθεση ότι μέσα σε 100 χρόνια φάγαμε το 1/3 ; το 1/4 ;το 1/2;δεν ξέρω …, από τα εκμεταλλεύσιμα αυτά φυσικά πράματα
• η 2η προϋπόθεση του καπιταλισμού, ήτανε ότι οι προηγούμενες κοινωνίες , είχαν δημιουργήσει ανθρωπολογικούς τύπους, τύπους ανθρώπων , με ψυχικά κίνητρα ,με αξίες κ.τ.λ. ,οι οποίες επέτρεψαν στο σύστημα να λειτουργεί. Τέτοιοι τύποι ήτανε παραδείγματος χάριν ο εργάτης, ο οποίος είναι ευσυνείδητος εργάτης και ο οποίος όταν ,ξέρω γω, σου επισκευάζει το αυτοκίνητο σκέφτεται ότι αν δεν το επισκευάσει σωστά, εσύ μπορεί να σκοτωθείς στο δρόμο, ή όταν το κατασκευάζει …,το ίδιο για τον δικαστή (που λέγαμε) ,το ίδιο για τον εκπαιδευτικό, το ίδιο για τον δημόσιο υπάλληλο, το ίδιο ακόμα για τον επιχειρηματία.

Ε, αυτοί οι τύποι είναι κατάλοιπα ή κληρονομιές προηγουμένων κοινωνιών ,δεν τους δημιουργεί το σημερινό σύστημα κι ολοένα και περισσότερο εξαφανίζονται…

antikleidi.com