Cyberstalking vs Cyberbullying: Πως διαφέρουν οι δύο όροι

Πολύ συχνά οι όροι cyberstalking (διαδικτυακή παρακολούθηση)και cyberbullying (διαδικτυακός εκφοβισμός)αποτελούν αντικείμενα σύγχυσης από το ευρύ κοινό, καθώς αντανακλούν συμπεριφορές που αρκετές φορές ταυτίζονται. Ωστόσο, μία πιο προσεκτική εστίαση στο περιεχόμενο του εκάστοτε όρου συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των διαφορών που υφίστανται και οι οποίες εντοπίζονται κυρίως στη συμπεριφορά του θύτη, τα κίνητρά του, τις επιπτώσεις στο θύμα, αλλά και το νομικό πλαίσιο. Επομένως, καθίσταται σημαντική μία περιγραφή του κάθε όρου.

Το cyberstalking, λοιπόν, αναφέρεται στην επανειλημμένη χρήση του διαδικτύου και άλλων τεχνολογιών αποσκοπώντας στην παρενόχληση ή την παρακολούθηση ενός ατόμου. Η συγκεκριμένη παρενόχληση μπορεί να λάβει διάφορες μορφές όπως είναι η αποστολή απειλητικών e-mails και μηνυμάτων, η κοινοποίηση προσωπικών δεδομένων ή η ανάρτηση κακόβουλων σχολίων σε αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η συμπεριφορά των cyberstalkers χαρακτηρίζεται από την επιθυμία για έλεγχο και την επιβολή αντιποίνων καθώς αρκετές φορές η εμμονή που διακατέχει τον δράστη  εκκινεί από μία πραγματική σχέση με το θύμα. Για αυτόν τον λόγο είναι πολύ σημαντικό να ερευνούμε το ιστορικό του δράστη. Μέσω της συγκεκριμένης συμπεριφοράς ο δράστης επιδιώκει να τρομοκρατήσει το θύμα, ή να καταστρέψει τη φήμη και τον τρόπο ζωής του. Οι επιπτώσεις στο θύμα είναι ποικίλες και εντοπίζονται τόσο σε ψυχολογικό όσο και σε οργανικό επίπεδο. Αρχικά τα θύματα αισθάνονται θυμό, σύγχυση, δυσπιστία και υπερεπαγρύπνηση, ενώ εκδηλώνουν συχνά συμπτώματα κατάθλιψης. Το cyberstalking ωθεί τα θύματα να αλλάξουν την καθημερινότητά τους καθώς αισθάνονται ότι παρακολουθούνται διαρκώς, με απόρροια να προκαλείται υπέρμετρο άγχος, το οποίο εντέλει σωματοποιείται με αναφορές για πόνο κοιλιάς, ναυτία, κούραση και πονοκέφαλο. Αναφορές τέλος έχουν γίνει για Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες αλλά και αυτοκτονικό ιδεασμό. Όσον αφορά σε νομικό επίπεδο το Cyberstalking θεωρείται ποινικό αδίκημα στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ με αρκετές πολιτείες να έχουν θέσει επιπρόσθετους νόμους σχετικά με το θέμα.

Το cyberbullying αφορά μία επιτηδευμένη, απειλητική και παρενοχλητική συμπεριφορά, η οποία συμβαίνει μέσω ψηφιακών μέσων και συνήθως στοχεύει σε συγκεκριμένες ομάδες ατόμων που λαμβάνονται υπόψη ως ευάλωτες. Συχνά ο όρος cyberbullying χρησιμοποιείται σε σχολικό πλαίσιο -χωρίς όμως αυτό να είναι απαραίτητο- με θύματα να είναι παιδιά και έφηβοι, ενώ γίνονται αναφορές για περιστατικά που συμβαίνουν μόνο μία φορά αλλά και κατά εξακολούθηση. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται στο σχολείο ένα εχθρικό περιβάλλον, το οποίο επηρεάζει τόσο την εκπαίδευση όσο και την ακεραιότητα του θύματος προκαλώντας επιπτώσεις στο θύμα παρόμοιες με εκείνες του cyberstalking. Τα κίνητρα του θύτη ποικίλλουν, μπορεί να αισθάνεται πλήξη, θυμό, ζήλια ή να επιδιώκει την προσοχή. Τα θύματα στην περίπτωση του cyberbullying επιλέγονται περισσότερο με βάση την ευαλωτότητά τους και όχι με βάση κάποια προηγούμενη σχέση. Στόχος του θύτη είναι η κοινωνική περιθωριοποίηση και ο δημόσιος εξευτελισμός του θύματος, που μπορεί να συμβεί με την διάδοση προσωπικών του δεδομένων, γεγονός που ενδυναμώνει το αίσθημα υπεροχής και εξουσίας που αναζητά o θύτης. Συχνά εκείνος ενθαρρύνει και άλλους να συμμετάσχουν στον διαδικτυακό εκφοβισμό, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο το αίσθημα υπεροχής, πράγμα που δεν συναντάται στο cyberstalking. Όσον αφορά το νόμο σε αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ υπάρχει νομοθεσία που επιτρέπει στα σχολεία να επιβάλλουν τιμωρίες στα άτομα που ασκούν cyberbullying, ωστόσο πολλές φορές θεωρείται μικρότερης σημασίας, με αποτέλεσμα να μη δίδεται η απαραίτητη προσοχή.

Εν κατακλείδι οι δύο όροι σε ορισμένα σημεία συγκλίνουν και σε άλλα αποκλίνουν. Καθίσταται επομένως κατανοητό ότι δεν δύναται να θεωρηθούν ταυτόσημες έννοιες καθώς το cyberstalking χαρακτηρίζεται κυρίως από την εμμονή του δράστη, με στόχο την καταστροφή και την πρόκληση βλάβης σε ένα άλλο άτομο μέσω του διαδικτύου, ενώ στο cyberbullying ο θύτης στοχεύει με τη χρήση ψηφιακών μέσων σε μία πιο ευάλωτη ομάδα αποσκοπώντας στην ταπείνωση του θύματος, προκειμένου να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι και οι δύο όροι εμπερικλείονται στον όρο cyber harassment (διαδικτυακή παρενόχληση), ο οποίος είναι πιο ευρύς και συχνά χρησιμοποιείται για συμπεριφορές που χαρακτηρίζονται ως cyberbullying, ωστόσο απευθύνονται σε ενήλικες.

csii.gr