Η ψυχολογία ενός ολετήρα. Επίκαιρο; απόσπασμα…

Επίκαιρο; απόσπασμα από άρθρο που δημοσιεύθηκε στη “ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ” τη 16/10/2022 και στην έντυπη έκδοσή της στο τεύχος Νοεμβρίου 2022.

Τα πρόσωπα αυτά είναι ολετήρες. Δηλαδή, σπέρνουν όλεθρο. Ως γονείς καταστρέφουν την ομαλή ψυχική εξέλιξη των παιδιών τους. Ως σύζυγοι λειτουργούν ως ψυχικές βδέλλες που παρασιτούν στους συντρόφους τους, Ως φίλοι προδίδουν κάθε έννοια φιλίας και πολλές φορές καταστρέφουν την ζωή των άλλων. Στην περίπτωση όμως όπου τέτοια πρόσωπα συνασπίζονται σε κλίκα, η ολέθρια επίδρασή τους αυξάνεται εκθετικά καθώς σχηματίζεται μια «μάζα» με όμοια ψυχικά χαρακτηριστικά και επιδιώξεις που δεν κρίνεται πια απαραίτητο να κρυφτούν.

Μια τέτοια κλίκα ολετήρων αναγνωρίζεται εύκολα από τα σημεία της αποκλίνουσας συμπεριφοράς τους.

Το πρώτο γνώρισμα είναι η υποτιμητική αντιμετώπιση των άλλων. Χρησιμοποιώντας την ειρωνεία, τον χλευασμό, τον υψηλό τόνο της φωνής και, ενίοτε, βρισιές, θέτουν τον «αντίπαλο» σε θέση άμυνας, προκαλώντας τον είτε να αντεπιτεθεί είτε να παραιτηθεί του δικαιώματος ή της διεκδίκησής του. Επιχειρούν μονίμως να υποβιβάσουν τους ενάντιους στα νομιζόμενα συμφέροντά τους με κάθε τρόπο, ακόμη και με απειλές. Ιδιαίτερη προτίμηση δείχνουν γι’ αυτό σε εκείνους που εκλαμβάνουν ως αδύνατους είτε λόγω φύλου, είτε λόγω κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης.

Το δεύτερο γνώρισμα είναι η ψευδολογική ανάμιξη ψέματος-αλήθειας στον λόγο τους. Το αληθές τμήμα του επιχειρήματος που διατυπώνουν παίζει τον ρόλο του θεμέλιου λίθου στο ψεύδος που θέλουν να καταστήσουν ως θέση. Χρησιμοποιείται δε αυτό κατά κόρον στην περίπτωση του δημόσιου λόγου, ιδιαίτερα προκειμένου να αποφύγουν καταλογισμό ευθυνών. Για παράδειγμα, όταν προκύψει ένα ερώτημα για μία πράξη ή παράλειψή τους, επιμερίζουν τις επιπτώσεις από αυτή την ενέργεια και προβάλλουν την αντιμετώπιση μιας εξ αυτών ως απόδειξη ότι αυτή η πράξη ή παράλειψη ουσιαστικά δεν υπήρξε.

Το τρίτο γνώρισμα αυτής της κλίκας των ολετήρων είναι η παντελής τους αδυναμία να αποδεχθούν λάθος ή ευθύνη. Πέρα από την κλασσική ναρκισσιστική τάση του να επιρρίπτονται ευθύνες στους άλλους, αυτοί προχωρούν σε μια πλειάδα ενεργειών που αποσκοπούν όχι μόνο στο να αποδείξουν ότι δεν υπήρξε λάθος ή ευθύνη αλλά και στο ότι αυτοί που υποδεικνύουν αυτό το λάθος είναι αναξιόπιστοι και βδελυροί. Μπαίνουν σε διαδικασίες σύγκρισης και συμψηφισμού (για παράδειγμα, στην πολιτική η γνωστή διαδικασία του «τί κάνατε εσείς επί των ημερών σας» ή «τί πρεσβεύει η ιδεολογία σας» κλπ.) με σκοπό να κριθεί ο κρίνων με γνώμονα το ψεύδος που αυτοί οι ίδιοι θα καθορίσουν.

Επειδή ο ρόλος των συγκεκριμένων προσώπων είναι αφ’ ενός μεν ολέθριος, αφ’ ετέρου δε αποδομητικός του όποιου κοινωνικού οικοδομήματος, η επικράτησή τους καταλήγει πάντοτε σε καταστροφές. Εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι η αντιμετώπισή τους είναι ένα είδος κοινωνικού προτάγματος προκειμένου να εξασφαλιστεί η ίδια η κοινωνική επιβίωση. Πως μπορεί να γίνει αυτό;

Το πρώτο βήμα είναι η αποκάλυψή τους. Η παρουσίαση στο κοινό που αποτελεί την δεξαμενή των θυμάτων τους, του αληθούς τους προσώπου με τρόπο που δεν θα χωρεί δικαιολογητικού αφηγήματος. Ο δε καλύτερος τρόπος γι’ αυτό, είναι η αντιμετώπιση του ψεύδους με την καθαρή αλήθεια, ανεξάρτητα του πόσο αυτή είναι εύληπτη. Με άλλα λόγια επί ενός ψεύδους παρατίθεται η όλη αλήθεια, χωρίς απλοποιήσεις και παραχωρήσεις.

Το δεύτερο βήμα είναι ο αποκλεισμός τους. Μετά την αποκάλυψή τους, το να αποκλειστούν από τα κοινωνικά συμβάντα τα οποία θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν προκειμένου να προσεγγίσουν τα θύματά τους και την ικανοποίηση των ψυχολογικών τους αναγκών είναι ένα φυσικό επακόλουθο που εξασφαλίζει τον έλεγχο των δυνητικών κοινωνικών ζημιών. Φυσικά δεν μιλούμε για ακρότητες, ούτε για πράξεις αντεκδίκησης οι οποίες θα παρείχαν το σωτήριο γι’ αυτούς υλικό για δικαιολογητικά αφηγήματα αλλά για την στάση που οι ίδιοι έχουν απέναντι στους «ενάντιους».

Είναι όπως ισχύει σε κάθε ναρκισσιστική περίπτωση: το χειρότερο που μπορείς να τους κάνεις είναι να τους περιθωριοποιήσεις – στην πραγματικότητα αυτό που κάνουν οι ίδιοι στους άλλους.

Διαβάστε όλο το άρθρο: