Ακίνητα: «Εξοικονομώ» για 400.000 κατοικίες έως το 2030

Με τριπλάσιο ρυθμό σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια θα πρέπει να κινούνται από το 2025 και μέχρι τουλάχιστον το 2030 οι αναβαθμίσεις κατοικιών, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του αναθεωρημένου Εθνικού Σχεδίου για το Κλίμα (ΕΣΕΚ), αλλά και για τη συμμόρφωση της Ελλάδας με την κοινοτική οδηγία για τη μείωση των εκπομπών ρύπων από τα κτίρια, που ψηφίστηκε τον προηγούμενο Απρίλιο. Αυτή προβλέπει ότι έως το 2050 το σύνολο του κτιριακού αποθέματος της Ε.Ε. θα πρέπει να είναι μηδενικών εκπομπών ρύπων διοξειδίου του άνθρακα.

Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, με βάση τους στόχους του νέου ΕΣΕΚ, έως το 2030 θα πρέπει να αναβαθμιστούν ενεργειακά περί τις 408.000 κατοικίες, περίπου το 10% του συνολικού οικιστικού αποθέματος της χώρας (χωρίς να υπολογίζονται τα κενά ακίνητα). Πρόκειται για σχεδόν τριπλάσιο μέγεθος σε σχέση με τα μέχρι σήμερα δεδομένα, καθώς σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όλα τα προγράμματα «Εξοικονομώ» της τελευταίας πενταετίας, προϋπολογισμού 2,1 δισ. ευρώ, πέτυχαν την ενεργειακή αναβάθμιση 146.000 κατοικιών (14.383 ευρώ ανά ακίνητο). Στον τομέα των κατοικιών τα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης συνέβαλαν σε αύξηση κατά 67% έναντι του έτους 2019. Ωστόσο τα νούμερα αυτά θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν, καθώς το ΕΣΕΚ αναφέρει ότι ο ετήσιος ρυθμός ανακαίνισης κτιρίων κατοικιών θα πρέπει να ανέλθει σε 68.000 την περίοδο 2025-2030. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να επενδύεται τουλάχιστον 1 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση, για ενεργειακές αναβαθμίσεις υφιστάμενων κατοικιών.

Για τη δεκαετία 2031-2040 προβλέπεται ετήσιος ρυθμός ανακαίνισης 64.000 κατοικιών (640.000), ενώ την περίοδο 2041-2050 ορίζεται νέα επιτάχυνση, ώστε ο ρυθμός να αυξηθεί σε 83.000 κατοικίες ετησίως, ή 830.000 συνολικά. Προβλέπεται δηλαδή ενεργειακή αναβάθμιση συνολικά 1,87 εκατ. κατοικιών. Με βάση το νούμερο αυτό, φαίνεται πως ο στόχος είναι να αναβαθμιστούν ενεργειακά τα οικιστικά ακίνητα που έχουν κατασκευαστεί την περίοδο από το 1945 έως το 1980. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη απογραφή του 2021, στο σύνολο της χώρας καταγράφονται 6,6 εκατ. κατοικίες, εκ των οποίων κατοικούμενες είναι οι 4,31 εκατ. Μεταξύ αυτών, μόλις 770.000 έχουν κατασκευαστεί τα τελευταία 25 χρόνια (από το 2001 και μετά), ή το 17,8%, ενώ τα ακίνητα της περιόδου 1945-1980 είναι συνολικά 1,94 εκατ.

Υπενθυμίζεται ότι τα παραπάνω υπαγορεύονται και από τη νέα κοινοτική οδηγία που έχει ψηφιστεί από τον Απρίλιο του 2024 και περιγράφει τους στόχους για τη μείωση των εκπομπών ρύπων από τα κτίρια, οικιστικά και μη. Ειδικότερα και σε ό,τι αφορά τα υφιστάμενα κτίρια κατοικιών, κάθε κράτος-μέλος της Ε.Ε. θα πρέπει να πετύχει τον πανευρωπαϊκό στόχο μείωσης των ρύπων κατά 16% έως το 2030, και κατά 20%-22% έως το 2035, έως ότου επιτευχθεί ο στόχος για κτίρια μηδενικών εκπομπών έως το 2050. Σε ό,τι αφορά τις νέες κατασκευές, αυτές θα πρέπει να είναι μηδενικών εκπομπών ήδη από την 1η Ιανουαρίου του 2030. Δηλαδή οι οικοδομικές άδειες που θα εκδίδονται μετά το 2030 θα πρέπει να συμμορφώνονται με τη νόρμα αυτή, ενώ προβλέπεται και μια νέα κατηγορία του ενεργειακού πιστοποιητικού (Α0), πέραν των υφιστάμενων, που θα συνδυαστεί και με τη συνολική αναθεώρηση του συγκεκριμένου εγγράφου σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, προκειμένου να μην υπάρχουν αποκλίσεις από χώρα σε χώρα.

Σε κάθε περίπτωση, το παρωχημένο οικιστικό απόθεμα της χώρας και η οικονομική κρίση που μεσολάβησε και επιδείνωσε ακόμα περισσότερο την κατάσταση, αποτελούν σημαντικές προκλήσεις. Σύμφωνα με έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ για τις συνθήκες διαβίωσης των νοικοκυριών, που πραγματοποιήθηκε το 2023 και δημοσιεύθηκε πέρυσι, προέκυψε ότι το 88% του συνολικού πληθυσμού της χώρας δεν έχει πραγματοποιήσει καμία βελτίωση στην κατοικία που μένει μόνιμα τα τελευταία πέντε χρόνια. Επομένως, τα προγράμματα «Εξοικονομώ» που έχουν «τρέξει» με σημαντικά κονδύλια από το 2018 και μετά, ναι μεν έχουν αντίκρισμα, αλλά όχι στην κλίμακα που απαιτείται. Ενα άλλο σημαντικό συμπέρασμα είναι ότι ακόμα και σήμερα, σχεδόν 1 στα 2 νοικοκυριά, ή το 47,1% του πληθυσμού, δηλώνει ότι χρησιμοποιεί ως κύρια πηγή θέρμανσης το πετρέλαιο.

Ασφαλώς, για να επιτευχθούν τόσο φιλόδοξοι στόχοι, όσο εκείνοι που οριοθετούνται στο ΕΣΕΚ, αλλά και στη νέα κοινοτική οδηγία για τα κτίρια, θα πρέπει να αναθεωρηθεί στο σύνολό της και η αντίστοιχη διαδικασία συμμετοχής στα σχετικά προγράμματα. Με βάση το υφιστάμενο μοντέλο, κάθε ιδιώτης ξεχωριστά προχωράει σε αναζήτηση μηχανικού για τη μελέτη των παρεμβάσεων και την υποβολή της αίτησης επιδότησης, προμηθεύεται μόνος του τα απαιτούμενα υλικά και συσκευές και αντίστοιχα επιλέγει και προσλαμβάνει τεχνίτες. Πρόκειται για μια διαδικασία χρονοβόρο, γραφειοκρατική και ουδόλως αποτελεσματική, ενώ και το κόστος είναι σχετικά υψηλό.

Αυτό προφανώς δεν μπορεί να λειτουργήσει όταν απαιτούνται τέτοιοι στόχοι, κάτι που αναγνωρίζει και η Ε.Ε., η οποία έχει ήδη δώσει κατευθυντήριες οδηγίες προς τα κράτη-μέλη, προκειμένου να μοχλεύσουν κεφάλαια και προσωπικό, λειτουργώντας κεντρικά. Σε πρόσφατη ομιλία του, ο κ. Αριστ. Αϊβαλιώτης, γεν. γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτού Πλούτου του υπ. Ενέργειας, αναφέρθηκε στην ανάγκη κεντρικής διαχείρισης των μελλοντικών προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης, ώστε να μειωθούν οι χρόνοι υλοποίησης, λόγω της μείωσης της γραφειοκρατίας, ενώ αντίστοιχα θα γίνεται πλέον προμήθεια σε κεντρικό επίπεδο των απαιτούμενων υλικών και συσκευών, όπως π.χ. μονωτικά υλικά θερμοπροσόψεων, αντλίες θερμότητας κ.λπ.

Παράλληλα, εξετάζεται η κατάργηση μιας σειράς δικαιολογητικών, ενώ πιθανή θεωρείται η ανάθεση της διαχείρισης των προγραμμάτων σε εταιρείες που θα αναδειχθούν κατόπιν διαγωνισμού και θα αναλάβουν εργασίες, όπως η συγκέντρωση και η υποβολή των δικαιολογητικών, οι πιστοποιήσεις και η υλοποίηση των παρεμβάσεων. Μια άλλη εκδοχή είναι να δημιουργηθεί ένα μητρώο επιχειρήσεων, ώστε να μπορεί ο καθένας να επιλέξει τον φορέα υλοποίησης. Κύριος στόχος είναι να επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας, ώστε να μειωθεί το κόστος και να καταστεί οικονομικότερη η διαδικασία της ενεργειακής αναβάθμισης.

Για το 2025, θα «τρέξουν» τρία επιμέρους πακέτα δράσεων είτε για την ενεργειακή αναβάθμιση είτε για την επισκευή και ανακαίνιση κατοικιών, συνολικού ύψους επιδότησης πλησίον του 1 δισ. ευρώ. Στόχος είναι να επιτευχθούν αναβαθμίσεις για περίπου 50.000-60.000 κατοικίες πανελλαδικά. Ετσι, στις 8 Ιανουαρίου (και μέχρι τις 20 Μαρτίου) ανοίγει η ψηφιακή πλατφόρμα υποβολής αιτήσεων χρηματοδότησης για τους ενδιαφερόμενους του επόμενου κύκλου του «Εξοικονομώ», ύψους 434 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ξεχωριστά κίνητρα για τη στήριξη οικογενειών με μέλος/μέλη ΑμεΑ, πληγέντες Θεσσαλίας, σεισμόπληκτους Αρκαλοχωρίου, οικογένειες με τέσσερα εξαρτώμενα τέκνα και ευάλωτα νοικοκυριά, τόσο με τη μορφή αυξημένου ποσοστού επιχορηγήσεων όσο και ειδικού προϋπολογισμού.

Σε αντίθεση με προηγούμενα προγράμματα, στο νέο πρόγραμμα οι εισοδηματικές κατηγορίες είναι δύο. Η πρώτη είναι έως 5.000 ευρώ για ατομικό εισόδημα και έως 10.000 ευρώ για οικογενειακό εισόδημα και η δεύτερη αφορά ατομικό εισόδημα άνω των 5.000 ευρώ και οικογενειακό άνω των 10.000 ευρώ. Αναλόγως της κατηγορίας που εμπίπτει ο δικαιούχος, το ποσοστό της οικονομικής ενίσχυσης ξεκινάει από 50%, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις καλύπτεται ακόμη και το 100% του κόστους επένδυσης. Διευκρινίζεται πως το πρόγραμμα αφορά κτίρια που χρησιμοποιούνται ως κύρια κατοικία (μονοκατοικίες και μεμονωμένα διαμερίσματα) και των οποίων οι ιδιοκτήτες πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια. Ο ανώτατος επιλέξιμος προϋπολογισμός των παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης με ΦΠΑ ανά αίτηση ωφελούμενου δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 35.000 ευρώ. Για κάθε επιλέξιμη κατοικία (μονοκατοικία ή διαμέρισμα) προβλέπεται υποχρεωτική αναβάθμιση κατά τουλάχιστον τρεις ενεργειακές κατηγορίες, σε σχέση με την κατάταξη στο Α΄ ΠΕΑ (και υποχρεωτικά κατ’ ελάχιστον Β΄ κατηγορία όταν πρόκειται για ριζική ανακαίνιση), ώστε να εξασφαλίζεται εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας σε ποσοστό άνω του 30%.

Εντός του μήνα θα ξεκινήσει και το πρόγραμμα του υπ. Οικογένειας, «Αναβαθμίζω το Σπίτι μου», ύψους 400 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 300 εκατ. ευρώ προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και τα υπόλοιπα 100 εκατ. ευρώ από επιδοτούμενα τραπεζικά κεφάλαια. Πρόκειται για ένα δάνειο για ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και αφορά όλες τις κατοικίες, κύριες ή δευτερεύουσες. Χρηματοδοτούνται η θερμομόνωση, η πράσινη στέγη, η αντικατάσταση κουφωμάτων, ηλιακός θερμοσίφωνας, τα συστήματα θέρμανσης-ψύξης, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών, μικρών ανεμογεννητριών και άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως και οι εργασίες. Το μέγιστο ποσό ανά ενδιαφερόμενο θα είναι από 5.000 (ελάχιστο ποσό) έως 25.000 ευρώ, δεν υπάρχουν ηλικιακά ή εισοδηματικά κριτήρια και η διάρκεια του άτοκου δανείου είναι από 3 έως 7 έτη. Το δάνειο ΤΑΑ συγχρηματοδοτείται κατά εβδομήντα πέντε τοις εκατό (75%) από πόρους του δανειακού σκέλους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και κατά είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) από ίδιους πόρους πιστωτικού ιδρύματος που λειτουργεί νομίμως στην Ελλάδα και συμμετέχει στο πρόγραμμα. Στόχος είναι να επωφεληθούν πάνω από 20.000 ενδιαφερόμενοι.

Αυξήθηκε η επιδότηση για να «ανοίξουν» κλειστά διαμερίσματα

Αυτή την περίοδο «τρέχει» και η βελτιωμένη εκδοχή του προγράμματος επιδότησης ανακαινίσεων «Ανακαινίζω – Νοικιάζω». Πρόκειται για ένα πρόγραμμα ύψους 50 εκατ. ευρώ, που απευθύνεται σε όσους έχουν ένα κενό ακίνητο έως 100 τ.μ. και επιθυμούν να το εκμεταλλευτούν, αλλά δεν μπορούν λόγω της ανάγκης εργασιών επισκευής. Το πρόγραμμα δεν είχε τύχει ιδιαίτερης ανταπόκρισης μέχρι σήμερα, καθώς έχει δεχθεί περίπου 2.000 αιτήσεις και έχουν εγκριθεί απ’ αυτές περίπου 985.

Το εν λόγω πρόγραμμα στοχεύει στην παροχή οικονομικού κινήτρου σε ιδιοκτήτες κλειστών ακινήτων, που επιθυμούν να τα βγάλουν στην αγορά προς εκμίσθωση αλλά αδυνατούν, καθώς απαιτούνται σημαντικές εργασίες επισκευών και αναβάθμισης.

Με βάση την τελευταία βελτίωση των όρων του προγράμματος, η επιδότηση που δικαιούνται οι ενδιαφερόμενοι φτάνει πλέον το 60% (από 40% που ήταν μέχρι πρότινος). Ετσι, αυξήθηκε το όριο των δαπανών που μπορούν να πραγματοποιήσουν οι ιδιοκτήτες προκειμένου να πάρουν την επιδότηση από 10.000 ευρώ σε 13.330 ευρώ, με το ποσό της επιδότησης να φτάνει πλέον τις 8.000 ευρώ, από 4.000 ευρώ που ήταν μέχρι πρότινος. Οι προϋποθέσεις ένταξης στο πρόγραμμα είναι το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα να ανέρχεται έως 40.000 ευρώ και η ακίνητη περιουσία του ιδιοκτήτη της κενής κατοικίας έως 300.000 ευρώ. Επίσης, θα πρέπει το ακίνητο να μην έχει δηλωθεί ως πρώτη κατοικία, να μην έχει δηλωθεί ως μισθωμένο και να δηλώνεται ως κενό στο έντυπο Ε2 που συνοδεύει τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος των τριών τελευταίων ετών.

Προϋπόθεση ασφαλώς είναι μετά τις εργασίες να συναφθεί μισθωτήριο συμβόλαιο ελάχιστης διάρκειας τριών ετών, που πλέον με βάση και τον πρόσφατο νόμο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών εξασφαλίζει τριετή φοροαπαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος από ενοίκια, αρκεί το ακίνητο να έχει παραμείνει κλειστό τα τρία τελευταία χρόνια. Βάσει του προγράμματος, η ανακαίνιση πρέπει να ολοκληρωθεί εντός έξι μηνών, ώστε τα ακίνητα να είναι έτοιμα προς ενοικίαση. Σε περίπτωση που η ενοικίαση δεν πραγματοποιηθεί προβλέπονται κυρώσεις, όπως η επιστροφή της επιδότησης που χορηγήθηκε για την ανακαίνιση.

moneyreview.gr