Η αυταπάρνηση και η αδικία που πράττουμε προς τον εαυτό μας

Γράφει η Εύα Κοτσίκου

Σε έναν κόσμο κατά κύριο λόγο σκληρό, που η ταχύτητα έχει την τιμητική της, που η ευγένεια θεωρείται είδος πολυτελείας πολλές φορές και που ο εγωισμός έχει περίοπτη θέση στη ζωή μας, υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων που η δοτικότητα και η γενναιοδωρία είναι η δεύτερη φύση τους.

Άνθρωποι που βάζουν στην άκρη τα συμφέροντά τους, που δε γνωρίζουν από εγωιστικές συμπεριφορές, με κυρίαρχο το αίσθημα της ενσυναίσθησης και της συμπόνιας. Είναι πολύ ελπιδοφόρο ότι υπάρχει ένα τέτοιο σύνολο ανθρώπων που φροντίζει ώστε να διατηρούμε την πεποίθηση ότι ο κόσμος δεν είναι τελικά τόσο κακός και που διατηρεί τις ισορροπίες συλλογικά. Τι γίνεται όμως όταν ένας άνθρωπος είναι τόσο καλός, τόσο δοτικός και τόσο φιλεύσπλαχνος με τους άλλους, σε σημείο να αδικεί τον ίδιο του τον εαυτό;

Ουκ ολίγες φορές έχουμε συναντήσει ένα τέτοιο άτομο, ή ακόμα ακόμα είμαστε ή υπήρξαμε εμείς οι ίδιοι κάποια χρονική περίοδο της ζωής μας ένα τέτοιο. Είναι συνήθως ο άνθρωπος εκείνος που θα διασπάσει την ψυχική του ενέργεια προκειμένου να ικανοποιήσει τον περίγυρό του, που δεν γνωρίζει τι σημαίνει «αυτοφροντίδα», και που κάποιες φορές παρουσιάζει έλλειψη αυτοσεβασμού. Είναι εκείνος που θα ξοδέψει κάθε ψυχικό απόθεμα ώστε να γεμίσει τα κενά των άλλων και ας αδειάσει ο ίδιος ψυχικά. Γιατί το κάνει αυτό; Δε θα το εξετάσουμε σε αυτό το άρθρο. Δεν είναι άλλωστε και η δουλειά μας να το κάνουμε. Σύνδρομα, ανασφάλειες, ένας ενοχικός χαρακτήρας, ψυχική δωροδοκία ή απλά ένας πολύ καλοσυνάτος χαρακτήρας είναι μερικές από τις αιτίες. Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, δεν δαιμονοποιούμε τους καλούς και δοτικούς ανθρώπους, κάθε άλλο. Απλά πολλές φορές ένας τέτοιος καλοκάγαθος άνθρωπος, στην προσπάθειά του να μην αδικήσει κανέναν φτάνει στο σημείο να αδικεί κάποιον. Τον εαυτό του.  

Πόσο σωστό είναι να χάνουμε το ένστικτο της ψυχικής αυτοάμυνας και να παραδίδουμε, άνευ όρων, εαυτόν στους άλλους; Πόσο ωφελεί η αυταπάρνηση; Μέχρι ποιο βαθμό δεν μας βλάπτει η αυτοθυσία;

Όταν έχουμε φτάσει στο κατώτατο σημείο παράδοσης του εαυτού μας ώστε να ευχαριστήσουμε τρίτους θα έρθουν προβλήματα. Αυτοάνοσα, στεναχώρια, κακής ποιότητας καθημερινότητα. Και τότε θα έχει γίνει αυτό που με κάθε τρόπο προσπαθήσαμε να αποφύγουμε. Θα έχουμε φερθεί άσχημα σε κάποιον. Σε εμάς. Ο Αριστοτέλης είχε πει: «Ο αλτρουισμός -το να αγαπάς τους άλλους δηλαδή- είναι στον ίδιο βαθμό λανθασμένη προκατάληψη με τον εγωισμό». Αν το καλοσκεφτούμε είναι αλήθεια. Κινούμενοι στα άκρα δεν πετυχαίνουμε τίποτα περισσότερο από το ανεπιθύμητο.  «Το να αγαπάς περισσότερο τους άλλους από τον εαυτό σου είναι τόσο άδικο όσο και το να αγαπάς τον εαυτό σου περισσότερο από τους άλλους» υποστήριζε ο Δημήτρης Λιαντίνης σε κάποια ομιλία του και προέτρεπε να βρούμε τη χρυσή μεσότητα. Την ισορροπία δηλαδή μεταξύ των όσων δίνουμε και των όσων κρατάμε για εμάς ώστε να είμαστε ακριβοδίκαιοι με εαυτόν και τους υπόλοιπους ανθρώπους.  Στην ίδια ομιλία έκανε τον εξής παραλληλισμό ο σύγχρονος φιλόσοφος: «Ο Χριστός είπε αγαπήσεις πλησίον ως εαυτόν. Όχι περισσότερο».  

Δεν έχουμε λοιπόν ώστε να βάλουμε στη ζυγαριά, από τη μία μεριά εμάς και από την άλλη τον υπόλοιπο κόσμο και να φροντίσουμε ώστε να μην γέρνει πουθενά. Δεν έχουμε ώστε να βρούμε τις δικλείδες ασφαλείας εκείνες που θα επιτρέπουν να είμαστε δοτικοί μέχρι το σημείο που δεν «ρίχνουμε» τον εαυτό μας. Τότε και μόνο τότε μπορούμε να πούμε ότι δεν αδικήσαμε κανέναν. Τότε θα έχουμε φερθεί σωστά σε άπαντες συν εμάς τους ίδιους.